Kemik Kanseri Nedir ve Tedavisi Nasıl Olur?

Vücudu meydana getiren hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasının sonucunda tümör dokusunun gelişmesi ile seyreden kanser hastalığı, günümüzün en önemli sağlık problemlerinin başında gelir. Kanser hücrelerinin geliştikleri bölgeler haricinde, vücudun başka bölgelerine gitmesi ve diğer dokuları işgal etmesi ise hayatı tehdit edebilecek seviyede klinik sonuçlara neden olabilir. Kanserin vücutta gelişebildiği dokulardan biri de kemik dokusudur.

Kemik Kanseri Nedir?

Kemik dokusu, vücudu oluşturan diğer dokular gibi yaşayan, dinamik ve sürekli değişim halinde olan bir yapıya sahiptir. Kemik dokusunda yer alan farklı kökenlere ve biyolojik özelliklere sahip hücrelerin çeşitli nedenlerle kontrolsüz bir şekilde çoğalmaları sonucunda tümör dokuları ortaya çıkabilir. Kemik dokusu iyi kanlandığı ve çevre dokularla yakın ilişkide olduğu için yayılım ve metastaz görülebilir. Bu nedenle, erken dönemde tanı konması ve tedaviye başvurulması oldukça önemlidir. Kemik kanserleri, dokuda yer alan hücrelerden köken alma durumlarına göre ayrıldığı türler aşağıda listelenmiştir.

• Multipl Myeloma: Esasen kemik dokunun içinde yer alan kemik iliğindeki kan öncülü hücrelerden köken alan multipl myeloma türünde, kemik içinde organize olabilen tümör dokuları gelişebilir. Kemik doku içinde en sık görülen multipl myeloma, çeşitli özellikleri nedeniyle kemik dokuda yıkıma yol açtığı gibi, başta böbrek fonksiyonları olmak üzere vücut fizyolojisinde de sorunlara neden olabilir. Özellikle ileri yaşta sık görülür.
• Osteosarkoma: Kemik dokuyu oluşturan hücrelerden köken alan kanserler arasında en sık görülen tür osteosarkom türüdür. Özellikle genç yaştaki hastalarda kol ve bacak kemikleri gibi uzun kemiklerinin uç kısmında yer alan, metafiz adı verilen bölgeden köken alır.
• Kondrosarkoma: Kemik doku ile kıkırdak dokunun özelliklerini gösterebilen ve uzun kemiklerin kıkırdak bölgelerinden kaynaklanan kondrosarkomlar genellikle ileri yaşlarda gözlemlenen ve gövdeye yakın kemiklerden köken alan agresif bir kanser türüdür.
• Ewing Sarkoma: Kemik dokuda yer alan öncül hücrelerden kaynaklanan özel bir alt tür olan Ewing sarkomu, kemiklerin diafiz adı verilen uzun gövdelerinde görülebilen ve genç yaştaki hastalarda daha sık rastlanan bir kemik kanseri çeşididir.

Kemik Kanseri Neden Olur?

Diğer kanser türlerinde olduğu gibi, kemik kanserinin gelişim süreci tam olarak aydınlatılamamış olsa da belirli koşullara maruz kalan kişilerde kemik kanserinin daha sık geliştiği bilinmektedir. Bu anlamda aşağıdaki parametreler kemik kanseri yönünden risk faktörü olarak kabul edilir:

• Aile Öyküsü: Özellikle birinci derece yakınlarında kemik tümörü olan veya retinablastoma, meme kanseri, bağırsak kanseri gibi farklı kanser türleriyle ilişkili sendromu olan kişilerde kemik kanseri gelişme riski, toplumun geri kalanına göre yüksektir.
• Radyasyon Öyküsü: Özellikle tedavi amaçlı uygulanan radyoterapi yöntemi gibi yüksek doz radyasyona maruz kalan kemiklerde, uzun vadede kemik kanseri gelişme riski artar.
• Kemik Büyüme Hızı: Kemik büyüme hızı toplumun geri kalanından yüksek olan ve boyu hızlı uzayan gençlerde ve çocuklarda, kemik hücrelerinin çoğalma kapasitesi daha fazla olduğundan, kemik kanseri geçirme riski yükselir.
• Yaş ve Cinsiyet: Belirli kemik kanserleri bazı yaş dönemlerinde daha sık izlendiği gibi, özellikle erkeklerde kadınlara göre kemik kanseri gelişme riski daha yüksektir. Kondrosarkoma ve multipl myelom ileri yaşta daha sık görülürken osteosarkoma ve Ewing sarkomuna gençlerde daha sık rastlanır.
• Paget Hastalığı gibi Belirli Kemik Hastalıkları: Kemik dokunun metabolik olarak oldukça aktif olmasına neden olan Paget hastalığı gibi bazı kemik hastalıklarında kemik kanseri gelişme riski artar.
• Kemik Tümörü Lezyonlarının Varlığı: İyi huylu olarak kabul edilebilen osteokondroma, enkondroma gibi kemik tümörlerinin seyrinde kemik kanseri gelişebilir.

Kemik Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Kemik kanserinin klinik belirtileri, meydana gelen tümör dokusunun boyutuna, anatomik lokalizasyonuna, çevre dokulara yayılımına ve uzak metastaz varlığına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Erken safhadaki kemik kanserlerinde herhangi bir klinik belirti bulunmayabilir. Bununla birlikte aşağıdaki semptomlar kemik kanserinin seyrinde hastalarda izlenebilir:

• Kemik ağrısı
• Kemik ve eklemlerde şişlik veya sertlik
• Halsizlik, yorgunluk
• Kemiklerde anormal gelişen veya kuvvetle uyumsuz olarak ortaya çıkan kırıklar
• İstemsiz ciddi kilo kaybı

Kemik Kanseri Tanısı Nasıl Konulur?

Kanser tanısının kesin olarak konulabilmesi için tümör dokusundan patolojik örnekleme yapılması gerekir. Biyopsi olarak küçük bir parça alınabileceği gibi doğrudan kitlenin çıkarılması suretiyle de patolojik tanı kesinleştirilebilir. Bunun dışında çeşitli yöntemlerle kanserin başka dokulardaki yaygınlığına yönelik görüntüleme yöntemlerinden yararlanılabilir. Kemik kanserinin tanı ve takibinde sıklıkla kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Radyografi: X ışını ile doğrudan röntgen çekilmesi sıklıkla ilk başvurulan yöntemdir. Bu sayede kemik yerleşimli tümör kitlesi tespit edilebilir ve daha ileri tetkikler planlanabilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Kemik tümörünün çevre dokularla ilişkisi, yaygınlığı, uzak metastazların varlığı gibi özelliklerin değerlendirilmesinde BT veya MR görüntülemelerinden yararlanılır.
• Kemik Taraması ve Sintigrafik Yöntemler: Vücuttaki tüm kemik kitlesinin taranması esasına dayanan yöntemlerde hem kemiklerde gerçekleşen metastatik lezyonların hem de kemik kanserinin yaygınlığı değerlendirilebilir.
• PET-BT: Özellikle metastatik olarak kabul edilen kanserlerin vücuttaki yaygınlığının değerlendirilmesinde kullanılan değerli bir tetkiktir.

Kemik Kanserinin Tedavisinde Neler Yapılır?

Kemik kanserinin tedavisinde kanserin türü, anatomik lokalizasyonu, yaygınlığı, boyutu, uzak metastazın varlığı gibi farklı parametrelerin değerlendirilmesi gerekir. Bu anlamda tedavi planı disiplinlerarası bir yaklaşımla belirlenir ve aşağıda ifade edilen yöntemler eş zamanlı veya tek başına uygulanabilir:

• Cerrahi: Tümörün cerrahi olarak çıkarılmaya müsait olduğu uygun lokalizasyon ve boyutta olduğu hallerde ameliyatla kitlenin uzaklaştırılması temel yaklaşımdır.
• Kemoterapi: Kemik kanserinin türüne ve patolojik özelliklerine göre medikal onkoloji birimi tarafından belirlenen rejimlerde farklı kemoterapiler hastalara verilebilir.
• Radyoterapi: Kemik dokusu radyasyona duyarlı ve radyasyonu tutan bir özelliğe sahip olduğundan, tedavide radyoterapi uygulanabilir. Radyoterapi kemoterapi ile birlikte cerrahi öncesinde, sonrasında veya tek başına uygulanabilir.
• Akıllı İlaç Uygulamaları: Kemik kanseri hücrelerinin patolojik incelemesinde tespit edilen belirli biyokimyasal belirteçlere duyarlı özel ilaçlar hastalarda başarı ile uygulanabilmektedir. Özellikle son yıllarda buna yönelik araştırmalar hız kazanmakta ve hastanelerde daha yaygın kullanılmaktadır.

Bu tedavilerin yanında tedavi süreci boyunca hastalara destek tedavilerinin verilmesi gerekir. Kemik kanseri nedeniyle kemiklerin genel metabolik süreci de sekteye uğradığından, kemik metabolizmasının desteklenmesi adına D vitamini, kalsiyum, fosfor desteği ile birlikte bifosfanat uygulaması gerekebilir. Bunun yanında ağrı şikayetinin giderilmesine yönelik analjezik tedavi verilebilir.