Tortikolis, yeni doğan çocuklarda sıklıkla görülen bir kas durumudur. Boyun kaslarında meydana gelen bir dengesizlikten kaynaklanan tortikolis, başın sürekli tek bir yöne eğilmesine neden olur. Bu durum; uzun vadede boyun ağrısı, yüzde deformasyon ve omuz hareketliliğinde azalmaya neden olabilir. İleri seviyede olmayan tortikolis; doktor tarafından önerilen egzersizler, yoga ve çeşitli hareketler ile tedavi edilebilir.
Tortikolis Nedir?
Eğri boyun hastalığı adıyla da bilinen tortikolis, boynun öne ya da yana eğilmesinden sorumlu olan sternokleidomastoid (SKM) kasının kasılması sonucu oluşur. Normalde esnek ve hareket edebilen bu kas, tortikolis rahatsızlığı sonucunda kaskatı kesilir. Özellikle yeni doğan bebeklerde meydana gelen bu durum, boynun öne ya da yana eğik kalmasına neden olarak başın serbestçe hareket ettirilmesini engeller.
Tortikolis; uzun vadede, kronik baş ve boyun ağrısına neden olup günlük aktivitelerin gerçekleştirilmesini zorlaştırır. Erken evrelerde basit egzersizler ile tedavi edilebilen bu rahatsızlık, tedavi edilmemesi ve uzun süre devam etmesi durumunda ameliyat gerektirebilir.
Yetişkinlerde tortikolis rahtasızlığının meydana gelmesi çocuklara kıyasla daha nadir görülür. Sonradan meydana gelen tortikolis, çeşitli hareket egzersizleri ile kolayca tedavi edilebilir. Ancak yetişkinlerde meydana gelen tortikolis durumunda da bir doktora danışılması önemlidir.
Tortikolis Çeşitleri Nelerdir?
Boyun kaslarında meydana gelebilen tortikolis; konjenital, edinsel, muskel-skeletal ve nörojenik olarak dörde ayrılır. Farklı tortikolis çeşitleri şu şekilde sıralanabilir:
- Konjenital Tortikolis: Doğumdan hemen sonra meydana gelen konjenital tortikolis, genellikle rahimde ya da doğum sırasında gerçekleşen bir travmadan kaynaklanır. Bebeğin rahimdeki pozisyonu ya da doğum sırasında boyun kaslarının zorlanması gibi sebepler, konjenital tortikolisin ortaya çıkmasında ana sebepler arasındadır. Ayrıca SKM kasının anormal bir şekilde gelişmesi de konjenital tortikolise neden olabilir.
- Edinsel Tortikolis: Boyun ya da omurga yaralanması veya enfeksiyon sonucunda daha ileri yaşlarda meydana gelebilen bir durumdur. Başa ya da boyna alınan darbeler veya vücudun çeşitli ilaçlara reaksiyon göstermesi edinsel tortikolisin başlıca nedenlerindendir.
Tortikolis Neden Olur?
Çocuklarda oluşan tortikolisin başlıca nedeni bebeğin rahimdeki pozisyonudur. Bebeğin gelişim esnasında rahatsız bir pozisyonda durması, boyun kaslarının kasılmasına ve bu şekilde kalmasına neden olabilir.
Bazı durumlarda, bebeğin ters pozisyonda doğması ya da doğum sırasında boyunda oluşabilecek travmalar da tortikolisin meydana gelmesine sebep olabilir.
Tortikolis Nasıl Anlaşılır?
Yeni doğmuş bebeklerin kemikleri ve kasları fazlasıyla esnektir. Bu sebeple sağlıklı bir bebeğin elleri, ayakları ve boynu sürekli farklı yönlere hareket eder. Bebeğin rahat ve sorunsuz bir şekilde uzuvlarını kullanabilmesi, herhangi bir motor sorununun olmadığını gösterir. Dolayısıyla yeni doğmuş bir bebekte tortikolis olup olmadığını anlamanın en kolay yolu, bebeğin boyun hareketlerini izlemektir.
Bebekte tortikolis olduğunu gösteren başlıca belirtiler şu şekildedir:
- Başın ve boynun hep aynı yöne eğilmesi
- Çenenin karşı omza bakması
- Boyundaki hareket zorluğu ve boynun tek bir yönde uzun süre tutulması
- Bebeğin boyun kaslarında küçük bir yumrunun bulunması
- Bebek, kucağa alındığında ya da yüzüstü yattığında da aynı yöne bakması
- Bebek, sürekli tek taraflı yattığı için yüz ve başın bir tarafının düzleşmesi
Yukarıdaki belirtilerden birkaçını fark eden ebeveynlerin, en kısa zamanda uzman bir doktora danışması çok önemlidir. Erken teşhis edilmesi durumunda tortikolis, kolaylıkla tedavi edilebilir.
Tortikolis Nasıl Tedavi Edilir?
SKM kasının kasılmasıyla meydana gelen tortikolis, doktorun önerdiği egzersizlerin yaptırılması yoluyla tedavi edilir. Evde tedavinin işe yaramaması durumunda uzman bir çocuk fizyoterapistine gitmek gerekebilir. Fizyoterapinin de işe yaramadığı durumlarda ise ameliyat yöntemine başvurulabilir.
Tortikolis tedavisinde erken teşhis, hızlı ve başarılı tedavi için elzemdir. Kırık gibi durumlar sebebiyle meydana gelen tortikolis, çeşitli ek tedaviler de gerektirebilir. Bu tür durumlarda erken teşhis, rahatsızlığın vücutta en az hasar bırakacak şekilde tedavi edilmesini sağlar.
Tortikolis Evde Tedavi Edilir Mi?
Çoğu durumda tortikolisin tedavisi evde, aile tarafından gerçekleştirilebilir. Uzman doktor, ebeveynlere her bir hareketi göstererek bu hareketleri en doğru nasıl uygulayabileceklerini öğretir.
Aşağıdaki basit egzersizleri uygulayarak tortikolisi evde tedavi etmek mümkündür:
- Boynun tortikolis olmayan kısmını çalıştırmak için bebeğin boynunu o tarafa eğmek
- Boynu – çok dikkatli bir şekilde – çenesi omzuna dokununcaya kadar bir taraftan diğerine döndürmek
- Yatarken ya da kucaktan taşırken bebeğin boynunu elle desteklemek
- SKM kaslarını güçlendirmek için bebeği belirli aralıklarla yüzüstü yatırmak
- Bebeğin beşiğini ya da mama sandalyesini ebeveynlerini görmek için başını çevirmesini gerektirecek şekilde yerleştirmek
- Bebeğe boynunu aktif bir şekilde kullanmasını gerektirecek oyuncaklar almak ya da birlikte oynanan oyunlarda başını hareket ettirmesini sağlamak
Ancak bu egzersizlerden herhangi birini yaparken bebek fiziksel olarak zorlanmamalıdır. Ayrıca her bebeğin durumu farklı olabileceği için bu egzersizleri uygulamadan önce bir çocuk doktoruna ya da fizyoterapistine danışmak çok önemlidir.
Tortikolis Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tortikolisin tedavi edilmemesi, uzun vadede ciddi sonuçlar doğurabilir. Zira tortikolis; çocuğun başını sürekli tek bir yöne eğik tutmasına, yatarken başının belli bir kısmına baskı uygulamasına neden olur. Bu durum kafanın arkasında düzleşme ve yüzde asimetriye neden olabilir. Uygun tedavinin uygulanmaması, deformasyonları kalıcı bir hâle getirir.
Tedavi edilmeyen tortikolis, çocuğun kronik boyun ve baş ağrıları çekmesine neden olabilir. Görme yetersizlikleri, omuz hareketliliğinde azalma ve çeşitli motor bozukluklar da tedavi edilmeyen tortikolisin uzun vadede yarattığı sorunlar arasındadır.
