Kontakt Lens

Görme bozukluğu bulunan kişiler gözlük ve cerrahi operasyona alternatif olarak kontakt lens kullanabilir. Mercekten oluşan kontakt lensler kırma kusurlarını iyileştirerek görme bozukluğu olan kişilerin çok daha net ve düzgün görmesini sağlar. Şeffaf ya da renkli olmak üzere farklı çeşitleri bulunan kontakt lensler, göz muayenesi sonrasında belirlenen derece ve görme kusuruna göre seçilir.

Kontakt Lens Nedir?

Korneaya takılarak göz bebeğini tamamen kaplayan ve gözlüğe alternatif olarak kullanılan mercekler kontakt lens olarak adlandırılır. Göz renginin değiştirilmesi, kırma kusurlarının iyileştirilmesi ya da kornea hastalıklarında prostetik olarak kontakt lensler tercih edilebilir.

Bir çeşit protez olan kontakt lens arka ve ön yüzeyden oluşur. Bu yüzeylere ek olarak, lensin türüne göre farklı standart eğim ve çap uzunluğu seçenekleri bulunur. Lensin kornea ile temas ettiği nokta arka yüzeydir. Korneaya temas etmeyen ön yüzey ise kırma kusurlarının iyileştirilmesini ve ışığın kırılmasının düzgün bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan bir eğime sahiptir.

Kontakt lenslerin gözde batma hissine sebep olmaması ve rahat kullanılması için ön ve arka yüzey eğimlerinin denk olması gerekir. Bu anlamda, arka yüzeyin yarıçapı olarak da bilinen temel eğrinin kornea ile uyumlu olması oldukça önemlidir. Lensin gözle uyumunu gösteren çap değeri ise dış kenarlar arasındaki ölçüdür. Genel olarak sert lenslerin çapı ortalama 7.5-8.5 mm arasında bir değerdeyken, yumuşak lenslerin çapı ise 13.5-15 mm arasındadır.

Kontakt Lens Özellikleri ve Avantajları Nelerdir?

Korneanın üzerinde herhangi bir batma hissi, sulanma ya da ağrıya neden olmayacak şekilde tasarlanan kontakt lensler, görme bozukluğu olan bireylerin rahat ve net görmesine yardımcı olur. Bununla birlikte, kontakt lenslerin sağladığı diğer avantajlar şu şekilde sıralanabilir:

• Gözlüklere oranla çok daha geniş bir görüş açısı sağlar.
• Gözlük çerçevesi olmadığı için kesilen görüntü gibi bir durumla karşılaşılmaz.
• Derinlik algısı artar.
• Gözlüklerin yarattığı buğu ya da ıslanma gibi sorunların önüne geçilir.
• Spor veya egzersiz yaparken kolaylık sağlar.

Kontakt Lens Hangi Amaçlarla Kullanılır?

Kontakt lensler genel olarak göz kusurlarının geçici olarak düzeltilmesi amacıyla kullanılsa da bazı operasyonların ardından tedavi sürecinde veya kozmetik amaçlarla da kullanılabilir.

Görme Kusurlarının İyileştirilmesi

Kontakt lensler çoğunlukla kırma ya da görme kusurlarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır. Bu kullanım alanı gözlük ve lazerli cerrahi operasyonlara alternatif olarak düşünülebilir. Miyopi (uzağı görememe), hipermetropi (yakını görememe), astigmatizm (net görememe) ve presbiyopi (ileri yaşta yakını görememe) gibi göz kusurları kontakt lens kullanımıyla iyileştirilebilir.

Bu kusurların yanı sıra, anizometropi adı verilen rahatsızlıkta da kontakt lenslerden faydalanılabilir. Her iki gözde de bulunan astigmat, bazı kişilerde farklı derecelerde olabilir. Kırma kusurunun yüksek oranda farklılaştığı anizometropide gözlük kullanılması çoğu durumda mümkün olmaz. Bu nedenle, bu rahatsızlığı olan kişilerin lens kullanması tavsiye edilir.

Tedavi Amaçlı Kullanım

Bazı göz ameliyatlarının ardından tedavinin bir parçası olarak kontakt lens kullanılır. Bu operasyonlardan sonra kontakt lenslerle birlikte iyileşme sürecinin kısaltıldığı söylenebilir. Aynı zamanda, hastanın ameliyat sonrasında duyduğu ağrı ve acı da en aza indirilir.

Bazı durumlarda ise kontakt lensler gözün kapatılması amacıyla kullanılabilir. Kornea ülseri, korneada çizik oluşumu ve epitel tabakanın yerinden ayrılması gibi durumlarda da kontakt lenslerden faydalanılır. Bu durumda, lens, normalde bandajla kapatılan göz için bandaj işlevi görür. Bu sayede, hem kornea kapatılmış olur hem de görme fonksiyonu sekteye uğramaz.

Kozmetik Amaçlı Kullanım

Kontakt lensler iki nedene bağlı olarak kozmetik amaçlı kullanılabilir. İlk olarak, gözlerinde herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan kişiler tamamen kozmetik amaçlı olarak kontakt lens tercih edebilir. Yalnızca göz rengini ve dış görünümü değiştirmek amacıyla göz renginden farklı renklerde lensler kullanılabilir.

İkinci olarak ise kontakt lensler kalıcı göz problemlerini gizleme ve kamufle etme amacıyla da kullanılabilir. Prostetik kullanım olarak da adlandırılan bu kullanım, kaza ya da göz hastalıklarının sebep olduğu kalıcı göz hasarı vakalarında tercih edilen bir durumdur. Göz yüzeyinin geri döndürülemez şekilde hasar görmesi ya da iris katmanının bulunmaması gibi durumlarda kişiler görme yetisiyle ilgili problem yaşasa da dış görüntü açısından bu durum gizlenebilir. İris, göz bebeği, göz akı ve gözün içinde bulunan damarların işlendiği kontakt lensler bu durumlarda estetik açıdan normal bir görüntü sağlar.

Kontakt Lens Çeşitleri Nelerdir?

Kontakt lensler; yumuşak, yarı-sert ve sert gibi pek çok farklı çeşide ayrılır. Günümüzde ise yumuşak, sert ve renkli lensler en çok kullanılan lens çeşitleridir.

Yumuşak Lensler

Oldukça ince bir yapıya sahip olan ve hidrojel lens olarak da adlandırılan yumuşak lensler su tutma özelliğine sahiptir. Korneayı tamamen kapatan bu lensler; miyopi, hipermetropi, astigmatizm ve presbiyopi tanısı konmuş bireyler tarafından kullanılabilir. Genellikle şeffaf olarak tercih edilen yumuşak lensler takıldığı süre boyunca geçici olarak bu kırma kusurlarının iyileştirilmesini sağlar.

Yumuşak lensler farklı süreler boyunca kullanılmak üzere tercih edilebilir. 1 günlük kullan-at, 1 haftalık, 1 aylık ve 1 yıllık gibi farklı süreler içinde kullanılabilen yumuşak lens çeşitleri bulunur. Yumuşak lensler şeffaf görünümün yanı sıra renkli olarak da tercih edilebilir.

Sert Lensler

Sert lensler göze yüksek seviyede oksijenin aktarılmasını sağlar. Gaz geçirgen lens olarak da adlandırılan bu lens türü, oldukça dayanıklı bir yapıya sahiptir. Bu lens çeşidi her kırma kusurunda kullanılsa da genel olarak astigmatı bulunan bireyler tarafından tercih edilir. Bunun en önemli nedeni, sert lenslerin korneaya tam olarak oturmamasıdır.

Sert lenslerin diğer bir kullanım alanı da keratokonus hastalığıdır. Korneada bulunan enzimlerin dengesizliği sonucu ortaya çıkan keratokonus, korneanın zaman içinde sivrileşmesine neden olur. Bu hastalıkta görme kusurunun düzeltilmesi için genellikle sert lens kullanımı önerilir.

Renkli Lensler

Renkli lensler ise genel olarak kozmetik amaçla kullanılır. Göz rengini geçici de olsa değiştirmek isteyen kişiler farklı renklerde ve derecesiz yumuşak kontakt lensler tercih edebilirler. Renkli lensler aynı zamanda dereceli olarak da kullanılabilir. Miyopi ya da hipermetropi kırma kusuru bulunan kişilerin de renkli lens takması mümkündür.

Kontakt Lens Nasıl Kullanılır?

Oldukça ince ve hassas yapıda olan kontakt lensleri takıp çıkarırken çok dikkatli olmak gerekir. İlk kez lens kullanacak kişilerin öncelikle lensin ön ve arka yüzeyine dikkat etmesi büyük önem taşır. Kenarlar yukarı gelecek şekilde, genellikle işaret parmağı ucuna alınan lens göze yerleştirilir. Bunun için orta parmak ya da diğer elle göz kapağı tutularak açılabilir. Lens kornea üzerine yerleştirildikten sonra kişilerin aşağı bakarak lensin tamamen oturmasını sağlaması gerekir.

Lens çıkarılırken ilk olarak göz kapaklarının elle açılması gerekir. Genellikle işaret parmağı lensin alt kenarına yerleştirilir ve lens aşağı doğru hareket ettirilir. Ardından, lens baş parmak ve işaret parmağı arasına alınarak çıkarılır. Çıkarma sırasında tırnakların kullanılmamasına özen gösterilmelidir. Bunun sebebi ise tırnakların korneayı çizme ihtimalinin bulunmasıdır.

Kontakt Lens Bakımı Nasıl Yapılır?

Gözde herhangi bir komplikasyon oluşmaması açısından, kontakt lenslerin bakımı büyük önem taşır. Lens kullanan kişilerin lensleri takıp çıkarırken bakım ve hijyen kurallarına dikkat etmesi gerekir.

Kontakt lensler için özel olarak üretilen solüsyonlar, lens bakımının temelini oluşturur. Lenslerin ön ve arka yüzeyi bu solüsyonla temizlenir. Lensin kir ve tozlardan arındırılması için lensin her iki yüzeyinin de hafifçe ovulması gerekir.

Kontakt Lens Nasıl Seçilir?

Kontakt lensler göz muayenesi sonucu doktorun yazdığı reçetelerle satın alınabilir. Göz muayenesi sırasında kırma kusuru ve derecesi ile kornea eğimine göre lenslerin çapı, temel eğrisi ve lens tipi belirlenir. Kontakt lenslerin nasıl kullanılacağı, takma süresi ve bakım kurallarıyla ilgili doktorlar hastalara muayene sırasında gerekli bilgileri verecektir.

Kontakt Lensin Herhangi Bir Zararı Var mıdır?

Hijyen kurallarına uymamak gibi bazı nedenlere bağlı olarak, kontakt lens kullanımı çeşitli komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonların ortaya çıktığı dönemde, kontakt lens kullanımına ara verilmesi ve gözlük kullanımına geçilmesi büyük önem taşır.

Kornea Enfeksiyonları

Keratit ya da kornea ülseri kontakt lens kullanan kişilerde sık karşılaşılan bir komplikasyondur. Keratit, şu nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir:

• Lensleri doğru kullanmamak ya da lens bakımını doğru yapmamak
• Yeterli oksijen geçirgenliğine sahip olmayan lensleri gece boyunca çıkarmamak
• Aylık kullanılması gereken lensleri daha uzun süre kullanmak
• Konjonktivit gibi göz hastalıklarının görüldüğü dönemde de lens kullanmaya devam etmek
• Bağışıklık sistemini etkileyen ileri derece kanser durumunda lens kullanmak

Korneal enfeksiyonların yaygın belirtileri arasında gözde ağrı, yanma ve batma hissi bulunur. Aynı zamanda, göz akında kızarıklık, akıntı, çapak, göz kapaklarında şişme ve ışık hassasiyeti de görülebilir.

Göz Kuruması

Özellikle yumuşak yapıdaki kontakt lens kullanan kişilerde göz kuruması problemi görülebilir. Yumuşak lensler yapıları gereği içerisinde su bulunan lenslerdir. Lensin içinde bulunan su miktarının azalması çoğunlukla gözde batma hissine neden olur.

Lens kullanırken göz kurumasının nedenleri arasında gözyaşı seviyesinin azalması, özellikle bilgisayara bakmak gibi dikkat gerektiren işlerde göz kırpma sıklığının azalması, nemsiz ve kuru ortamlarda bulunmak ve çeşitli göz hastalıkları bulunur.

Göz kurumasına çoğu durumda gözde kızarıklık, göz yorgunluğu, göz kapağında ağırlaşma ve uyuma isteği eşlik eder.

Alerjiler

Sık görülen kontakt lens komplikasyonlarından biri de alerjidir. Lens takılıp çıkarılırken kullanılan solüsyonlar, kontakt lens üzerinde biriken toz ve kirler, aylık değiştirilmesi gereken lenslerin daha uzun süre kullanımı gibi nedenler alerji tetikleyici unsurlar arasında yer alır.

Gözde kaşıntı, yanma, batma hissi ve sulanma kontakt lens nedeniyle tetiklenen alerjinin yaygın belirtileri arasında yer alır. Aynı zamanda, gözlerde çok ince iplik şeklinde salgı oluşumu da görülebilir.