Yoğun Bakım Nedir?

Yoğun bakım üniteleri, COVID-19 pandemisi ile birlikte gündeme daha sık gelmeye başlayan hastane birimlerinden biridir. Poliklinikte ayaktan tedavinin uygun olmadığı hastalarda, hastaneye yatış verilerek tedavi hizmetinin sürdürülmesi mümkündür. Ancak genel durumu ciddi şekilde kötüleşen, sağlık durumu sıkı takip edilmesi gereken kritik hastalarda serviste takip uygun olmayabilir. Bu şekilde durumu hızlı kötüleşebilen ve ciddi takip-tedavi hizmeti gerektiren hastalarda, sağlık hizmeti için yoğun bakım üniteleri tercih edilir.

Yoğun Bakım Nedir?

Yoğum bakım ünitesi (YBÜ); sağlık sorunu kritik düzeyde olan ve yakından takip edilmesi gereken hastaların takip, tetkik ve tedavi hizmeti gördükleri yataklı servistir. Yoğun bakımda tedavi gören hastalar 24 saat boyunca gözetilir. Bu hizmetin gerçekleştirilmesi için yoğun bakımda görev yapan hemşireler genellikle bir veya iki hastanın takibinden sorumludur.

Yoğun bakım üniteleri, aniden genel durumu bozulan veya takibinde sağlık durumu hızla kötüleşen hastalara erken ve etkili bir şekilde müdahale edebilmek üzere teçhizatlandırılır. Yoğum bakım ünitelerinde; mekanik ventilatör olarak da bilinen solunum destek cihazları, oksijen destek sistemleri, diyaliz ve yatak başı görüntüleme ekipmanları gibi özel tıbbı cihazlar kullanılır.

Hastaların kritik durumları göz önüne alınarak sağlık hizmetlerinin en verimli şekilde sürdürülmesi, enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi gibi hedeflere yönelik olarak yoğun bakım üniteleri ciddi tedbirler alarak yönetilir. Bu sebeple hasta yakınları, yoğun bakımda yatan hastalarda günün belirli saatlerinde görüşebilir veya sorumlu sağlık profesyonelinden bilgi alabilir. Ziyarete gelen hasta yakınlarının 1. derece akraba seviyesinde olmasına dikkat edilir.

Hastanelerde yer alan yoğun bakım üniteleri, uzmanlık ve ilgilenilen hastaların sağlık durumlarına göre alt sınıflara ayrılır. Bu doğrultuda, hastanelerde aşağıdaki yoğun bakım üniteleri bulunabilir:

• Medikal (tıbbi, dahiliye) yoğun bakım ünitesi,
• Cerrahi yoğun bakım ünitesi,
• Pediatrik (çocuk) yoğun bakım ünitesi,
• Koroner yoğun bakım ünitesi,
• Anestezi yoğun bakım ünitesi veya post-anestezi yoğun bakım ünitesi (PACU),
• Yeni doğan yoğun bakım ünitesi,
• Travma yoğun bakım ünitesi.

Yoğum Bakım Ünitesi Hangi Hastalıklara Bakar?

Takip edilen hastalığın medikal alanına göre ayrılan yoğun bakım ünitelerinin her biri, hastalık sınıfına özel ekipman ve uzman doktorlar barındırır. Örneğin; dahiliye yoğun bakım servislerinde iç hastalıklarının tedavisi yürütülürken, cerrahi yoğun bakımda ameliyat veya girişimsel işlem gerektirebilecek hastalıkların takibi yapılır. Bununla birlikte, kritik durumdaki hastaların takip ve tedavisi yoğun bakım ünitelerinde yürütülen rahatsızlıklar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• By-Pass ameliyatı, açık kalp ameliyatı, beyin cerrahileri, organ nakli gibi büyük cerrahi işlemler,
• Kafa travması veya omurilik yaralanması gibi ciddi fiziksel travmalar,
• Kalp damarlarının tıkanması sonrası gelişen kalp krizi,
• Beyin damarlarının tıkanması ile ortaya çıkan inme,
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi solunum problemine yol açan akciğer hastalıkları,
• Karaciğer, böbrek, kalp gibi hayati organların yetmezlikleri,
• Sepsis gibi kanda ve diğer organlarda yaygın yayılım gösteren enfeksiyon hastalıkları,
• Diyabet gibi ciddi komplikasyonlar ile seyreden dahili hastalıklar,
• Ağır nörolojik semptomlarla seyreden beyin ve omurilik hastalıkları,
• Koma gibi bilinç ve nörolojik yetilerde zayıflamaya yol açan hastalıklar,
• İlaç veya madde kullanımına bağlı zehirlenmeler.

Yoğun Bakım Ünitesi Uzmanı Ne Yapar?

Yoğun bakım ünitelerinde takip edilen hastaların tanı, takip ve tedavi hizmetlerinin yürütülmesinde yoğun bakım uzmanları görev alır. Yoğun bakım uzmanlığı; iç hastalıkları, anestezi ve reanimasyon, genel cerrahi, nöroloji, enfeksiyon hastalıkları ve göğüs hastalıkları alanlarından birinde ihtisas yapmış uzman hekimler tarafından alınan yan dal uzmanlık eğitimi sonucu verilen bir unvandır.

Yoğun bakım uzmanları;

• Hastaların kritik durumunu değerlendirmek,
• Tanıya yönelik tetkikleri planlamak,
• Hastanın yakın takibi esnasında incelenmesi gereken periyodik tetkiklerin planlanmasını ve değerlendirmesini yapmak,
• Solunum yetmezliği durumunda mekanik solunum cihazlarıyla destek tedavisi sağlamak,
• Temel ve ileri yaşam desteği uygulamak,
• Hastanın uzun dönem idame tedavisinin planlamasına diğer ilgili bölümlerle birlikte karar vermek gibi görevlerde bulunur.

Yoğun Bakım Ünitelerinin Önemi Nedir?

Herhangi bir sağlık hizmetine başvuran hastalar, tanı, takip ve tedavi hizmetlerinde altta yatan sorunun ciddiyetine ve genel sağlık durumuna göre hizmet alır. Durumu kritik ve kısa vadede hızla kötüleşebilecek hastaların takip ve tedavisinin hastanede yatarak yapılması esastır. Ancak, yataklı serviste yapılan periyodik bakım ve takibin yeterli olmayacağı ciddi hastalık tablosu olan kişilerde; mekanik solunum ve dolaşım destek cihazlarının kullanılmasının gerektiği hastalarda; temel ve ileri yaşam desteği uygulanmasını gerektirecek hastalık tablosu olan kişilerde tanı, takip ve tedavi hizmetlerinin yoğun bakım ünitelerinde sunulması gerekir. Aksi takdirde, hastalara yeterli hastaların hastalık nedeniyle kalıcı zarar görmesi ve hayati tehlikeyle karşı karşıya kalması söz konusu olabilir. Sağlık kurumlarının etkin ve doğru şekilde hizmet verebilmesi için yeterli kapasite ve düzeyde yoğun bakım ünitelerinin kurulması son derece önemlidir.

COVID-19 pandemisi ile birlikte özellikle hastalığa bağlı solunum yetmezliğinin sık görülmesi nedeniyle yoğun bakımlara yapılan yatışlar çok ciddi oranda artmıştır. Buna bağlı olarak sağlık hizmeti sunucularındaki yoğun bakım kapasitesi yeni hasta sayısını karşılamakta yetersiz kalabilmektedir. Bu ise COVID-19 hastalığına veya diğer yoğun bakım yatışı gerektiren hastalıklara bağlı tedavi hizmetine ihtiyaç duyan hastalara etkili müdahale yapılabilmesine engel olmaktadır. Bu doğrultuda sağlık hizmeti sunucularında yeterli kapasite ve etkinliğe sahip yoğun bakım ünitelerinin bulunması, halk sağlığı açısından da oldukça önemli bir konudur.

Yoğun Bakım Ünitesi ile Koroner Yoğun Bakım Arasındaki Fark Nedir?

Standart bir yoğun bakım ünitesi ile koroner yoğun bakım ünitesinde, işleyiş ve imkanlar açısından belirgin bir fark bulunmamaktadır. Koroner yoğun bakım üniteleri kalple ilgili sorunlar açısından tanı, takip ve tedavi hizmeti alan hastalar için özelleştirilir. Genel yoğun bakım ünitelerinde ise hastaların hayatını tehdit edebilecek seviyedeki çeşitli hastalıkların takip ve tedavisi yapılır.

Tüm yoğun bakım ünitelerinde aşağıdaki ekipmanlar ve bunların sağladığı takip-tedavi hizmetleri sunulabilir:

• Hastanın vücut sıcaklığı, nabız, kan basıncı, solunum sayısı gibi hayati değerlerinin anlık ölçülmesini sağlayan monitörler,
• Mekanik solunum cihazları (mekanik ventilatörler),
• Tam donanımlı, çok amaçlı hasta yatakları,
• Elektrokardiyografi cihazları,
• Ekokardiyografi ve ultrason cihazları,
• Taşınabilir radyografi cihazları,
• Kan gazı ölçüm cihazları,
• Nabız oksimetre ve oksijen destek üniteleri,
• Temel ve ileri yaşam destek ekipmanları,
• Diyaliz cihazları,
• Kateterizasyon ekipmanları,
• Atardamar ve toplardamar uyumlu kateterler; damardan tedavi verilmesini sağlayan tüm ekipmanlar.