K vitamini nelerde bulunur? K vitamini eksikliği hangi hastalıklara neden olur?

K vitamini en çok yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Bunlar arasında ıspanak, lahana, kara lahana, brokoli, brüksel lahanası, şalgam yeşillikleri, kuşkonmaz ve marul yer alır. Bunlara ek olarak et, süt ürünleri, yumurta sarısı, tahıllar, soya fasulyesi ve türevleri de önemli kaynaklardır. Ayrıca, vücut K vitamininin bir kısmını bağırsak florasındaki bakteriler aracılığıyla da sentezleyebilir.

K vitamini, yağda çözünen bir vitamindir ve vücutta karaciğer, beyin, kalp, pankreas ve kemik gibi çeşitli dokularda depolanır. Genellikle “pıhtılaşma vitamini” olarak bilinir; çünkü karaciğerin, kanın pıhtılaşmasını sağlayan bazı özel proteinleri üretmesi için bu vitamine ihtiyaç vardır. Bu proteinler, pıhtılaşma faktörleri olarak adlandırılır. K vitamini eksikliğinde karaciğer, pıhtılaşma faktörleri olan II, VII, IX ve X’u yeterli miktarda üretemez; dolayısıyla pıhtılaşma süreci sekteye uğrar. Bazı araştırmalar, K vitamininin yaş ilerledikçe kemik sağlığının korunmasına da katkı sağladığını ortaya koymaktadır.

K vitamini ne işe yarar?

K vitamini, özellikle yeşil yapraklı sebzelerde bulunan ve kanın sağlıklı şekilde pıhtılaşması için hayati öneme sahip olan yağda çözünen bir vitamin grubudur. Bu vitamin ailesi, filokinon (K1 vitamini) ve menakinon (K2 vitamini) olmak üzere iki temel bileşene sahiptir. K vitamini, pıhtılaşma sürecinde rol oynayan 13 proteinden dördünün üretimini destekler ve bu da kanamalı yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlar. Ayrıca bazı durumlarda kan pıhtılarının (örneğin kalp, akciğer ya da bacak damarlarında) oluşmasını önlemek amacıyla kullanılan antikoagülanların (kan sulandırıcılar) etkisiyle de ilişkilidir.

K vitamini nelerde var?

Günlük K vitamini ihtiyacını karşılamanın en ideal yolu doğal besin kaynaklarını tüketmektir. K vitamini; ıspanak, lahana, şalgam yeşillikleri, kara lahana, pazı, hardal yeşillikleri, maydanoz ve marul gibi yeşil yapraklı sebzelerde bolca bulunur. Ayrıca brüksel lahanası, brokoli, karnabahar, balık, karaciğer, et, yumurta ve tahıllar da iyi birer K vitamini kaynağıdır. Yetişkin bireylerin vücut ağırlıklarının her bir kilogramı için günlük yaklaşık 1 mikrogram K vitamini alması önerilir. Dengeli ve çeşitli bir beslenme düzeni bu ihtiyacı karşılamaya yeterlidir. Bağırsak florasında bulunan bazı bakteriler de az miktarda K vitamini üretme yeteneğine sahiptir.

K vitamini eksikliği hangi hastalıklara neden olur?

K vitamini eksikliği, nadiren görülen bir durumdur. Ancak, vücudun bu vitamini bağırsaklardan yeterince emememesi durumunda veya uzun süreli antibiyotik kullanımı sonrasında ortaya çıkabilir. Bu eksiklik; çok düşük yağ içeren diyetler, safra kanallarının tıkanması, kistik fibroz gibi yağ emilimini engelleyen sağlık sorunları, bazı epilepsi ilaçları veya antibiyotiklerin kullanımı gibi nedenlerle tetiklenebilir. Ayrıca aşırı miktarda mineral yağ tüketimi de emilimi olumsuz etkileyebilir.

Yenidoğanlarda görülen K vitamini eksikliği ise farklı nedenlere dayanır. Anne karnında yeterli K vitamini geçişinin olmaması ve doğumdan sonraki günlerde bebeğin bağırsağında gerekli bakterilerin henüz gelişmemiş olması bu durumu açıklar.

K vitamini eksikliğinin en belirgin belirtisi kanamalardır. Bu kanamalar deride morarmalara neden olabilir; burun, mide, bağırsak ya da yaralardan kan gelmesiyle kendini gösterebilir. Bazen mide kanamaları kusma ile fark edilebilirken, idrar ya da dışkıda kan görülmesi de mümkündür. Dışkı rengi katran siyahına dönebilir. Yenidoğanlarda ise beyin çevresinde ya da içinde yaşamsal tehdit oluşturan kanamalar meydana gelebilir. Ayrıca karaciğer hastalıkları olan bireylerde kanama riski artar; çünkü pıhtılaşma faktörlerinin üretildiği organ karaciğerdir. K vitamini eksikliği, uzun vadede kemiklerin zayıflamasına da yol açabilir.

K vitamininin fazlalığının belirtileri neler?

K vitamini fazlalığı, yani toksisitesi, oldukça nadirdir. Bununla birlikte, bazı formül mamalarla beslenen bebeklerde daha sık görülebilir. Bu toksisite genellikle menadion adı verilen sentetik ve suda çözünebilen bir K vitamini türeviyle ilişkilidir. Toksik düzeyde K vitamini alımı bebeklerde sarılık, yüksek bilirubin seviyesi, hemolitik anemi ve kernikterus (beyin hasarı) gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.

K vitamininin zararları nelerdir?

Filokinon (K1 vitamini), yüksek miktarlarda alındığında bile toksik etki göstermemektedir. Ancak sentetik bir form olan menadion, özellikle bebeklerde toksisiteye yol açabilir. Bu durumda hemolitik anemi, yüksek bilirubin düzeyleri, sarılık ve kernikterus gibi komplikasyonlar görülebilir. Aşırı K vitamini, kanın pıhtılaşmasını etkileyebilir; bu özellikle kan sulandırıcı ilaç kullanan kişilerde ciddi sağlık riskleri doğurabilir. Ayrıca, fazla miktarda alınan K vitamini, damar içinde anormal pıhtı oluşumu riskini de artırabilir.

D vitamini neden K vitamini ile alınmalı?

D vitamini, kanda kalsiyum düzeyini artırırken; K vitamini, bu kalsiyumun pıhtılaşma faktörlerinde ve kemik dokusunda doğru şekilde kullanılmasını sağlar. D3 vitamini, kalsiyumu besinlerden kana taşırken; K2 vitamini bu kalsiyumu kemiklere yönlendirir. Eğer sadece D3 alınır, K2 alınmazsa kalsiyum kandaki seviyelerde artar, bu da damar tıkanıklıklarına (örneğin plak oluşumu) neden olabilir. Tersine, sadece K2 alınıp D3 alınmazsa kemiklere yeterli kalsiyum taşınamaz çünkü kandaki miktar yetersiz kalır. Bu nedenle, bu iki vitaminin birlikte alınması önerilir.