Romatizma neden olur? Romatizmanın belirtileri nelerdir?
Romatizma, genel olarak kas-iskelet sistemini ve bağ dokularını etkileyen, kronik seyirli ve çoğu zaman bağışıklık sistemiyle ilişkili hastalıkları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu hastalıkların nedeni genellikle bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması, genetik yatkınlık, çevresel tetikleyiciler ve bazı enfeksiyonlardır. Romatizmal hastalıklar, eklemler başta olmak üzere kaslar, bağlar, tendonlar ve hatta iç organları etkileyebilir. Belirtileri arasında en sık görülenler eklem ağrısı, sabah tutukluğu, şişlik, hareket kısıtlılığı ve yorgunluktur. Bu belirtiler bazen hafifken, zamanla ilerleyerek yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Romatizma nedir?
Romatizma, vücudun hareket sistemine ait yapıların; özellikle eklemler, kaslar, tendonlar ve bağ dokularının iltihaplanması, hasarlanması ya da otoimmün mekanizmalarla zarar görmesiyle ortaya çıkan geniş bir hastalık grubunun genel adıdır. Bu hastalıkların çoğu kroniktir ve zamanla eklem deformitelerine, organ fonksiyon bozukluklarına ve yaşam kalitesinde düşüşe neden olabilir. “Romatizma” terimi aslında tek bir hastalığı değil, yüzü aşkın farklı rahatsızlığı kapsayan geniş bir yelpazeyi temsil eder.
Romatizmanın türleri nelerdir?
Romatizmal hastalıklar oldukça çeşitlidir ve her biri farklı belirtiler, seyir ve tedavi süreçleriyle karakterizedir. En yaygın türlerinden biri romatoid artrit olup, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasıyla oluşur. Osteoartrit ise yaşlanmaya ve aşınmaya bağlı olarak eklem kıkırdaklarının bozulmasıyla gelişir. Sistemik lupus eritematozus, eklemlerin yanı sıra cilt, böbrek ve kalp gibi organları da etkileyebilen otoimmün bir hastalıktır. Ankilozan spondilit, omurgada iltihaplanma ve sertleşmeye yol açarken, gut hastalığı ürik asit birikimine bağlı akut eklem ağrılarıyla kendini gösterir. Skleroderma, dermatomiyozit, psöriyatik artrit ve Sjögren sendromu da diğer önemli romatizmal hastalık türleri arasındadır.
Romatizmanın belirtileri nelerdir?
Romatizmanın en belirgin belirtisi eklem ağrısıdır, fakat bu ağrı genellikle iltihapla birlikte seyrettiğinden ısınma, şişlik ve hareket kısıtlılığı da eşlik eder. Sabahları eklemlerde oluşan tutukluk hissi, özellikle romatoid artrit gibi inflamatuvar türlerde tipiktir. Bazı hastalık türlerinde halsizlik, yorgunluk ve düşük ateş de görülür. Lupus gibi sistemik romatizmal hastalıklarda cilt döküntüleri, saç dökülmesi, göğüs ağrısı veya böbrek fonksiyon bozuklukları da oluşabilir. Kronikleşen vakalarda eklemlerde şekil bozuklukları, kas güçsüzlüğü ve işlev kaybı gelişebilir.
Bacaklarda romatizmanın belirtileri nelerdir?
Bacaklarda romatizma olduğunda genellikle diz, kalça, ayak bileği ve parmak eklemlerinde ağrı ve sertlik yaşanır. Bu ağrılar, özellikle sabahları ya da uzun süre hareketsiz kalındığında daha yoğun hissedilir. Eklem çevresinde şişlik ve sıcaklık artışı görülebilir. Yürüme sırasında hassasiyet ve denge problemleri gelişebilir. Ankilozan spondilit gibi omurga romatizmaları bacaklara vuran ağrılar yaparken, lupus veya vaskülit türü hastalıklarda bacaklarda morarma, ödem ve cilt döküntüleri de oluşabilir. Kaslara yönelik iltihap durumlarında bacak kaslarında güçsüzlük ve kas erimesi de gözlenebilir.
Romatizma neden olur?
Romatizmal hastalıkların kesin nedeni her zaman bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin hatalı çalışması ana etken olarak öne çıkar. Genetik yatkınlık, kişinin bu hastalıklara olan duyarlılığını artırabilir. Çevresel faktörler, özellikle sigara, enfeksiyonlar, D vitamini eksikliği ve bazı kimyasallar hastalık sürecini tetikleyebilir. Hormonal değişiklikler ve stres de bağışıklık dengesini bozarak romatizmal süreçleri başlatabilir. Bazı hastalıklar viral ya da bakteriyel enfeksiyonlar sonrası otoimmün mekanizmalarla ortaya çıkarken, gut hastalığı gibi bazı romatizmalar metabolik bozukluklara bağlı gelişebilir.
Romatizmanın teşhisi nasıl yapılır?
Romatizmal hastalıkların teşhisi hem klinik değerlendirme hem de laboratuvar ve görüntüleme testleriyle gerçekleştirilir. Doktorlar hastanın şikâyetlerini, fizik muayene bulgularını ve aile öyküsünü dikkate alır. Kan testleri, romatoid faktör (RF), anti-CCP, ANA, CRP ve sedimentasyon gibi romatizmaya özgü belirteçlerin varlığını araştırır. Eklem içi iltihaplanma veya hasar varlığını göstermek için röntgen, MRI ve ultrason gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bazı durumlarda tanıyı kesinleştirmek için eklem sıvısı analizi veya biyopsi yapılması da gerekebilir.
Romatizma ağrısı nereye vurur?
Romatizma ağrısı, hastalığın türüne göre değişen bölgelerde hissedilebilir. Romatoid artrit genellikle el, bilek, diz ve ayak eklemlerinde ağrı yaparken, ankilozan spondilit bel, kalça ve omurga boyunca sertlik ve batıcı ağrıya neden olur. Lupus gibi sistemik hastalıklar vücudun farklı bölgelerinde kas ve eklem ağrılarına yol açabilir. Gut hastalığı çoğunlukla ayak başparmağında ani ve şiddetli ağrıyla kendini gösterir. Romatizmal ağrılar bazen bel, boyun veya sırta yayılabilir; hatta omuz ve kalça gibi büyük eklemlerde de yoğunlaşabilir.
Romatizmanın tedavisi nasıl yapılır?
Romatizmal hastalıkların tedavisinde amaç, iltihaplanmayı azaltmak, ağrıyı kontrol altına almak ve hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Tedavi genellikle ilaçlarla başlar. Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAID), kortikosteroidler ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (DMARDs) yaygın olarak kullanılır. Son yıllarda biyolojik ajanlar adı verilen hedefe yönelik ilaçlar da romatoid artrit ve benzeri hastalıkların tedavisinde etkili olmuştur. Fizik tedavi, eklem hareketliliğini korumak ve kas gücünü artırmak için önemlidir. Beslenme düzeni, egzersiz ve stres yönetimi de tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır. İlerlemiş vakalarda cerrahi müdahale veya eklem protezleri gerekebilir.
