Sık dudak yalama, güneşe maruz kalma gibi nedenlerle meydana gelen dudak çatlaması, özellikle soğuk ve kuru havalarda yaygın olarak karşılaşılan bir durumdur. Çevresel etkenlerin yanı sıra çeşitli hastalıklar ve alerjiler nedeniyle de görülebilir. Dudak balsamları ve merhemler ile dudak çatlaması önlenebilir.
Dudak Çatlaması Neden Olur?
Dudaklar, yüzün ve vücudun geri kalanına göre daha fazla nem kaybeder. Nem kaybeden cilt gerginleşerek çatlamaya meyilli hale gelir. Dudak çatlamasının sebepleri şu şekildedir:
- Soğuk ve kuru hava ya da şiddetli rüzgâr
- Sıcak ve kuru hava
- Güneş ışınları
- Dehidrasyon
- Dudakların yalanması
- Vitamin ve mineral eksiklikleri
- Alerjiler
- İlaç reaksiyonları ya da otoimmün hastalıklar
Dudak çatlaması vitamin eksikliği, inflamatuvar bağırsak hastalığı, tiroid bezi hastalıkları gibi çeşitli sağlık problemleri ile ilişkili olabilir. Düşük tiroid fonksiyonu ağız ve dudak kuruluğunun nedenlerinden biridir. Kompleks B vitamini eksikliği ya da çinko veya demir seviyelerinin düşmesi de dudakların çatlamasına neden olabilir. Crohn hastalığı nedeniyle de dudaklar çatlayabilir. Bu hastalık dudaklardan anüse kadar tüm gastrointestinal sistemi etkileyebilir ve iyileşmeyen dudak çatlaklarına neden olabilir.
Dudak Çatlaması Belirtileri Nelerdir?
Dudak çatlaması nedeniyle dudaklarda ve dudak çevresinde aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Pullanma
- Kuruluk
- Şişme
- Yaralar
- Kanama
- Çatlak görünüm
- Dudak çevresinde kızarıklık
Bazı durumlarda kuruyan ve çatlayan dudaklarda iltihaplanma görülebilir. Dudak derisi üzerindeki çatlaklara giren mantar ve bakteriler enfeksiyonların nedenidir. Bu durumda kırmızı renkte görünen dudak çevresinde ağrı hissedilebilir. Keilitis adı verilen bu enfeksiyon, dudaktaki kronik enflamasyondur ve antibiyotik merhemler ya da mantar önleyici kremler kullanılarak tedavi edilir.
Açısal keilitis, bir egzama türü olan kontakt dermatit nedeniyle de meydana gelebilir. İleri yaşta, ortodontik diş tedavisi gören ya da protez diş kullanan bireylerde daha çok görülür. Emzik kullanan bebek ve çocuklarda da oluşabilir. Özellikle yaşla birlikte ağız köşelerindeki kırışıklıkların daha belirgin hale gelmesiyle bu kırışıklıklarda tükürük birikebilir ve dudak çevresindeki derinin tahriş olması sonucu yaralar oluşabilir.
Dudak çatlaklarına neden olan diğer keilitis türleri şu şekildedir:
- Aktinik keilitis
- Kontakt keilit
- İlaca bağlı keilit
- Egzamatöz keilit
- Enfektif keilitis
- Glandüler keilit
Dudak Çatlaması Nasıl Geçer?
Dudak çatlaması genellikle zararsızdır ve evde tedavi edilebilir. İyileşme süreci boyunca tahriş ve hassasiyet devam edebilir. Ancak kalıcı ve şiddetli semptomlarla seyreden çatlaklar altta yatan tıbbi bir sorunun işareti olabileceği için bu gibi durumlarla karşılaşıldığında dermatoloğa başvurulması faydalıdır. Uzun süre iyileşmeyen, kanayan ve ağrıyan dudak çatlakları için laboratuvar testleri yapılması gerekebilir.
Dış etkenlere bağlı gelişen çatlakların geçmesi için öncelikle dudakların nemlendirilmesi gerekir. Dudak çatlamasının geçmesi için yapılabilecekler şu şekildedir:
- Dudak balsamı kullanmak
- Seramid ya da dimetikon içerikli nemlendiriciler kullanmak
- Açık havada dudaklara güneş koruyucu özellikli nemlendirici uygulamak
- Soğuk havalarda şal ya da atkı kullanarak dudakları korumak
- Dehidrasyonu önlemek amacıyla gün içinde bol su içmek
- Alerjen ürünlerden uzak durmak
Dudak balsamları, dudakları güneş ışınlarına, rüzgâra, kuru ve soğuk havaya karşı koruyabilir. Nemin cilde hapsedilmesini sağlayarak çatlaklarda enfeksiyon oluşumunu engelleyebilir. Güneş koruyuculu ürünler ise dudakları güneşin zararlı etkilerine karşı koruyabilir ve UV ışınları etkisiyle oluşabilecek kuruluğu ve soyulmayı engelleyebilir. Bu ürünlerin doğrudan dudağa uygulanması önemlidir. Balsamların elle sürülmesi ya da parmakların balsama tekrar batırılması, enfeksiyon riskini artırabilir.
Parfümler, makyaj malzemeleri ve kimyasal içerikli kremler ise dudakta ve çevresinde alerjiye neden olabilir. Bu nedenle parfüm, okaliptüs, mentol gibi içeriklere sahip kozmetik ürünlerin kullanımına dikkat edilmesi gerekir. Dudak kremi batma, yanma ya da karıncalanma hissine neden olursa kullanılmamalıdır.
- Dudak çatlaması meydana geldiğinde iyileşmeyi geciktireceğinden aşağıdaki durumların yapılmaması önerilir:
- Dudaklarda pul pul olan derinin ısırılması ya da koparılması
- Kuru ve çatlayan dudakların yalanması
- Dudak balsamlarının başka kişilerle birlikte kullanılması
- Aromalı dudak balsamlarının kullanılması
Dudaklar çatladığında sertleşir ve soyulmaya başlar. Ancak tamamen ölü olmayan derinin soyulması kanamaya ve acıya neden olabilir. Bu dönemde doğal içerikli peeling ve nemlendirici kremler kullanmak derinin yumuşamasına yardımcı olabilir. Mikrobik bir durumda ise mikropların yayılmaması amacıyla balsamların diğer kişilerle paylaşılmaması önemli bir noktadır. Aromalı dudak balsamları ise alerjiye neden olabilir veya dudakların daha çok yalanmasına neden olabilir.
Dudak Balsamları ve Merhemler Ne Sıklıkla Kullanılır?
Çatlayan dudakların tedavisinde kullanılan balsamlar ve merhemler, içeriğine ve ürünün yoğunluğuna göre uygulandığı takdirde dudakların nemini korumasına yardımcı olur. Dudaklar kuru hissedildiğinde gün içinde pek çok kez dudak nemlendirici ürünler kullanılabilir. Geceleri yoğun nemlendirici özelliğe sahip balsam veya merhemler uygulanarak dudakların gece boyunca nemli kalması sağlanabilir. Ayrıca yemeklerden önce ve sonra uygulanabilir. Gündüz açık alanlarda ise her iki saatte bir 15-30 SPF arasında koruyuculuğa sahip olan bir ürünün kullanılması tavsiye edilir.
Dudak Çatlamasından Korunma Yolları Nelerdir?
Dudak çatlamasını önlemenin ve dudakların nemli ve pürüzsüz kalmasını sağlamanın bazı yolları bulunur:
- Dudak yalamaktan kaçınma: Dudakların yalanması, kuruyan derinin nemlenmesini sağlamak yerine çatlamaya neden olur. Tükürük, dudak çatlamasının önemli bir nedenidir.
- Dudak balsamları kullanma: Kuruyan ya da kaşınmaya başlanan dudaklar çatlamadan önce nemlendirici dudak balsamları kullanarak korunabilir.
- Baharatlı yiyeceklerden kaçınma: Özellikle hassas ciltlerde tahrişe neden olan baharatlı yiyeceklerden uzak durulması, dudak çatlamasını önlemenin yollarından biridir.
Dudak Çatlaması Neden Olur? Nasıl Geçer? Hakkında Sık Sorulan Sorular
Dudak balsamı ve nemlendiriciler kullanmak, dudakları soğuk havadan korumaya çalışmak, bol su tüketmek ve alerjen ürünlerden uzak durmak gerekmektedir.
