Zayıflık neyin belirtisi olabilir? Zayıflık için ne yapmalıyım?

Zayıflık, her zaman bir sağlık problemi anlamına gelmeyebilir. Ancak vücut kitle indeksinin (VKİ) normalin altında olması, özellikle ani ve istemsiz kilo kayıpları durumunda, altta yatan bazı sağlık sorunlarına işaret edebilir. Yetersiz ve dengesiz beslenme, sindirim sistemi hastalıkları, depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklar ya da bazı kronik hastalıklar, zayıflığın başlıca nedenleri arasında yer alabilir. Özellikle kilo vermek için bir çaba göstermeksizin aniden yaşanan kilo kaybı, mutlaka tıbbi olarak değerlendirilmelidir. Bu tür durumlar vücudun bir hastalıkla mücadele ettiğine işaret edebilir ve erken teşhis açısından önem taşır.

Zayıflık hastalığı nedir?

Zayıflık hastalığı tıbbi adıyla kaşeksi, ciddi bir şekilde kas ve kilo kaybına yol açan bir durumdur. Kaşeksi durumunda, kilo ve kas kaybına bağlı olarak zayıflama meydana geldikçe fiziksel açıdan önemli bir değişim gözlemlenir. Yaşam kalitesini etkileyen bu durum genellikle, kilo vermek için çaba sarf edilmediği halde veya kalorisi yüksek besinler tüketilmesine rağmen ortaya çıkar. Zayıflık hastalığı kaşeksi, durumunda kas kütlesinde azalma sonucu kişi eski gücünü kaybedebilir. Aynı zamanda zayıflık hastalığı; yorgunluk, halsizlik ve bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi belirtilerle karakterizedir.

Zayıflık hastalığı neden olur?

Zayıflık hastalığı, iştahsızlıkla sınırlı değildir. Vücudun karbonhidrat, protein ve yağları kullanma şeklindeki değişimleri de ifade eder. Zayıflık hastalığı, genellikle vücudun ihtiyacı olan enerji ve besin öğelerinin yeterince alınamaması sonucunda ortaya çıkar. Bu durum, uzun süreli yetersiz ve dengesiz beslenmeyle ilişkili olabileceği gibi aynı zamanda, emilim bozuklukları, sindirim sistemi hastalıkları,  hipertiroidi gibi hormon dengesizlikleri, bazı kronik hastalıklar ve psikolojik problemler (örneğin depresyon, anksiyete ya da yeme bozuklukları) zayıflığa neden olabilir.

Zayıflık hastalığı nedenleri şöyledir;

Yetersiz beslenme

Kötü beslenme ( malnütrisyon ) veya iştahsızlık, bazen kişinin diyetinde veya iştahında hiçbir değişiklik olmadığında kişide kilo kaybına yol açar.

Addison hastalığı

Düşük kortizol ve aldosteron seviyeleri metabolizmayı etkilediğinden, kendiliğinden kilo kaybı gerçekleşebilir. Bu duruma bazen; kronik ishal, iştahsızlık, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler eşlik edebilir.

Diyabet

Diyabet, pankreasın yeterli insülin üretememesi ya da vücudun üretilen insülini doğru şekilde kullanamaması sonucu ortaya çıkan kronik yani kalıcı bir hastalıktır. Bu durumun en belirgin semptomlarının başında istemsiz bir şekilde kilo kaybı yer alır.

Yeme bozuklukları

Açıklanamayan kilo kaybı, anoreksiya nervoza veya bulimia nervoza gibi altta yatan bir yeme bozukluğuna işaret edebilir. Ayrıca depresyon ve anksiyete de bu duruma yol açabilir.

Hipertiroidizm

Hipertiroidizm, tiroidin aşırı aktif olduğu ve çok fazla hormon ürettiği bir rahatsızlıktır ve kilo kaybına neden olabilir.

Crohn hastalığı

Crohn hastalığının en yaygın belirtileri arasında iştahsızlık, kilo kaybı, ishal, karın ağrısı ve karında kramp, ateş, yorgunluk, dışkıda kan yer alır.

Kronik böbrek hastalığı (KBH)

Kaşeksi, kronik böbrek hastalığı olan kişilerin %30 ila %60'ını etkileyebilen bir durumdur. Aynı zamanda kanser ve kalp yetmezliği gibi hastalıklar da ani kilo kayıplarına yol açabilir.

İnflamatuar hastalıklar

Özellikle enfeksiyonlar veya inflamatuar hastalıklar gibi durumlarda, kilo kaybına eşlik eden düşük dereceli veya yüksek ateş kişiyi etkileyebilir.

Parkinson hastalığı

Parkinson hastalığı genellikle hareketlerde yavaşlama, titreme ve kas sertliği ile bilinir fakat bazı kişilerde kilo kaybı da gözlemlenir.

Sindirim sistemi hastalıkları

Çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi sindirim sorunları, zayıflık hastalığının nedenleri arasında yer alır.

Zayıflık neyin belirtisi olabilir

Zayıflık kimi zaman normal bir vücut yapısının bir göstergesi olsa da belirgin bir çaba olmaksızın, kısa bir zaman diliminde vücut ağırlığında görülen önemli düşüş, bazı sağlık problemlerinin bir semptomu olarak ortaya çıkabilir.

Zayıflığın olası nedenleri şöyle sıralanabilir;

İnflamatuar bağırsak hastalıkları

Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları, bağırsaklarda iltihaplanma sonucu besin emilimini bozar ve kronik ishale neden olur. Bu durum zayıflığa yol açabilir.

Metabolik hastalıklar

Aşırı aktif tiroid bezi (hipertiroidi), metabolizmayı hızlandırarak zayıflığa ve güçsüzlüğe neden olabilir.

Yetersiz beslenme

Kişi gün içinde alması gereken besin ve enerjiyi almadığı takdirde kilo kaybı ortaya çıkar.

Kronik hastalıklar

Kanser, tüberküloz, HIV/AIDS gibi hastalıklar kişilerde iştahsızlık ve buna bağlı kilo kaybına yol açabilir.

Psikolojik nedenler

Anoreksiya, bulimia gibi yeme bozukluklarının yanı sıra depresyon ve anksiyete gibi durumlar kilo kayıplarına neden olabilir.

Metabolik ve hormonal bozukluklar

Hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı çalışması), diyabet veya Addison hastalığı (adrenal bezin yetersiz çalışması)

İlaçlar ve tedaviler

Kemoterapi ve radyoterapi veya bazı ilaçlar (antibiyotikler, antidepresanlar, antipsikotikler vb.) bazı durumlarda bu durumu açıklayabilir.

Durduk yere kilo kaybı neden olur?

Durduk yere kilo kaybının altında tıbbi ve tıbbi olmayan birçok farklı sebep olabilir. Genellikle, birden fazla nedenin birleşiminden kaynaklanan bu durum, sağlık durumunda problemlere ve buna bağlı ani kilo kayıplarına yol açabilir.

En sık karşılaşılan nedenler şunlardır;

• Şeker hastalığı, özellikle tip 1 diyabet
• Depresyon ve anksiyete
• Hiperkalsemi (yüksek kan kalsiyum seviyesi)
• Anoreksiya veya bulimia gibi yeme bozuklukları
• Kanser
• Demans
• Hipertiroidizm
• HIV, tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlar
• Çölyak hastalığı, Crohn, ülseratif kolit gibi hastalıklar
• Hiponatremi (sodyum seviyesinin düşüklüğü)
• Nörolojik bozukluklar

Zayıflık için ne yapmalıyım?

Kalorisi yüksek, besleyici yiyecekler tüketmek kilo almanın iyi bir yoludur. Ayrıca bu, zayıflığın nedenini anlamanız açısında da önemlidir.

Sağlıklı bir şekilde kilo almak için şu adımlar faydalı olabilir;

Beslenme düzeni oluşturmak

Sevdiğiniz ve bol kalorili, besin değeri yüksek yiyecekleri yiyip içmek için bir liste oluşturun. Kuruyemişler, tam tahıllar, zeytinyağı, avokado, peynir, yoğurt gibi besinleri beslenmenize dahil edin. Gün içinde veya her öğünde kaç kalori tüketmeniz gerektiği konusunda sağlık uzmanınıza veya diyetisyeninize danışabilirsiniz.

Sık sık yemek

Gün içinde 5-6 küçük öğün yemeye özen gösterin. Bu nokta da vücudunuzun ne zaman acıkabileceğini algılamasını sağlamaya çalışın. Bununla birlikte aç olmasanız dahi yemek yeme rutinlerine sadık kalın.

Proteini arttırmak

Kilo kaybına bağlı kas zayıflığını önüne geçmek ve daha sağlıklı bir şekilde kilo alabilmek için et, balık, tavuk, yumurta ve baklagiller kaynaklarını düzenli olarak tüketmek gerekir.

Egzersiz yapmak

Egzersiz, özellikle de kuvvet antrenmanı, kaslarınızı güçlendirmenin yanı sıra kilo almanıza da yardımcı olur. Egzersiz yapmak aynı zamanda iştahınızı da açmada etkili olabilir.

Uyku düzeni oluşturmak

Düzenli ve kaliteli bir uyku, kas gelişimine yardımcı olur. Kilo almak isteyen kişiler mutlaka uyku düzenine özen göstermelidir.

Sıvı tüketimini artırmak

Özellikle yemeklerden önce su içmek mideyi doldurarak kalori alımını engelleyebilir. Bu sebeple suyu öğünlerden önce veya sonra içmek önemlidir.

Tıbbi yardım almak

Uzun süredir tüm denemelere rağmen kilo alamıyor ya da aniden zayıflama durumu meydana geliyorsa buna neden olabilecek sağlık sorunlarının değerlendirilmesi açısından alanında uzman bir hekimden yardım alınması gerekebilir.

Stres kilo kaybı yapar mı?

Kimi zaman stres, kısa süreli olup bir müddet sonra son bulur. Ancak bazen stres, hayatımızda kronik bir hal alır ve bu durum bedende farklı sorunlara yol açar. Bu sorunlardan biri de kilo kaybıdır. Stres anında vücutta salgılanan kortizol ve adrenalin hormonları, metabolizmayı etkileyerek yemek yeme isteğinin önüne geçer.  Kişi aşırı strese maruz kaldığında iştahta ciddi bir azalma meydana gelebilir. Stres kilo kaybına yol açtığı gibi bazı kişilerde aşırı kilo alımına da sebep olabilir. Strese bağlı kilo kaybını önlemek için stres yönetimi sağlamak, dengeli beslenmek ve gerektiğinde tıbbi yardım alınması gerekir. Bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmak için hem fiziksel hem de ruhsal destek önemlidir.

Aşırı zayıflık nelere yol açar?

Zayıflık, herkes açısından bir sorun olmayabilir. Ancak aşırı zayıflık, fiziksel veya kas gücü eksikliği nedeniyle; yorulma, halsizlik, kolları, bacakları veya diğer kasları hareket ettirmede zorluklara neden olabilir. 

Aşırı zayıflığın yol açabileceği hastalıklar şöyle sıralanabilir;

• Aşırı zayıflık durumunun en önemli sorunu bağışıklık sisteminin zayıflamasıdır. Bununla birlikte yeterli kaloriyi almamak, vücut direncinin düşmesini ifade eder. Bu durum enfeksiyonlara daha sık yakalanma olasılığını arttırır.
• Aşırı zayıflık, vitamin ve mineral eksikliklerine neden olabilir. Düşük kilodaki bir kişide saç dökülmesi, tırnak kırılması ve cilt kuruluğu gibi beslenme sorunlarından kaynaklı birçok farklı sorun görülebilir.
• Aşırı zayıf olmak kırıkları ve osteoporozu tetikleyebilir. Ayrıca aşırı zayıf kişilerin yaşa bağlı kas erimesi riski oldukça yüksektir.
• Vücut doğru beslenmediği ve yeterli enerjiyi alamadığında halsizlik, konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk ve halsizlik gibi semptomlar ortaya çıkabilir.
• Beslenmede yetersiz lif alımına bağlı kabızlık, enzim üretimi eksikliği nedeniyle de hazımsızlık kendini gösterebilir.
• Aşırı zayıflık kadınlarda adet düzensizliğine ve üreme problemlerine neden olabilir.
• Erkeklerde ise testosteron düşüklüğü, tiroid hormon bozuklukları görülebilir.

Zayıflık için hangi bölüme gidilir?

Aşırı zayıflık hastalığının tedavi edilmesi için tıbbi yardım alınması gerekir. Yapılan değerlendirmeler sonrasında altta yatan hastalıklar belirlendiğinde çoğu zaman uygun bir tedavi ile kişiler normal vücut ağrılığına ulaşabilirler. Zayıflık durumunda kişilerin ilk olarak iç hastalıkları bölümüne randevu almaları önerilir.  Dahiliye uzmanı, kilo kaybının altında yatan nedeni araştırmak için gerekli kan testleri ve değerlendirmeleri yapar.  Böylelikle kişi ilgili branşlara yönlendirilebilir. Örneğin psikolojik kaynaklı zayıflama durumunda psikiyatriye, beslenme yetersizliği durumunda ise hasta diyetisyene sevk edilerek tedavi süreci başlatılabilir.

Zayıflığın tedavisi nasıl olur?

Zayıflık durumunun tedavisinde hem fiziki hem de psikolojik açıdan yapılan değerlendirmeler sonrasında kilo verme nedenleri araştırılır ve hastaların ihtiyaç duyduğu tedaviler belirlenir. Hormon dengesizlikleri, sindirim sistemi hastalıkları, enfeksiyonlar veya psikolojik durumların değerlendirilmesinin ardından rahatsızlık tedavi edilerek diyetisyen desteği ile kişiye özel yüksek kalorili ve dengeli beslenme programı hazırlanabilir. Zayıf kişilerde yaygın görülen demir, B12, D vitamini eksiklikleri için vitamin ve mineral takviyeleri reçete edilebilir. Eğer aşırı zayıflığın altında depresyon, anksiyete ya da yeme bozukluğu gibi durumlar varsa, psikolojik destek ve gerekirse ilaç tedavisi gerekir. Özellikle ani ve açıklanamayan kilo kayıpları ciddi hastalıkların belirtisi olabileceğinden mutlaka doktora başvurmak gerekir. Zayıflığın tedavisinde düzenli olarak kontrollere gidilmeli ve düzenli kilo alımı için istikrarlı olunması gerekir.