Smear testleri, kanserleri ve prekanseröz lezyonları belirlemek amacıyla yapılır. Bu lezyonlar, insan papilloma virüsünün (HPV) neden olabileceği hücre değişiklikleri kaynaklı oluşur. Tedavi edilmediği durumlarda rahim ağzı kanserine dönüşebilir.
Smear Testi Nedir?
Smear testi, rahim ağzı kanserine yol açabilecek hücrelerde oluşan değişiklikleri erken dönemde tespit etmek için yaygın olarak kullanılan bir testtir. Pap smear adıyla da bilinen bu testle, rahmin vajinaya açılan kısmı olan rahim ağzından hücre örneği alınır.
Anormal smear testi sonuçlarına tipik olarak HPV neden olur. HPV, hücrelere giren ve onları değiştiren, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Belirli kanser türlerine ve genital siğillere en sık neden olan HPV türlerine karşı aşı uygulamalarıyla önlem alınabilir. Bazı yüksek riskli HPV türleri, aşağıdaki kanser türlerinin görülme riskini artırabilir:
- Serviks (rahim ağzı) kanseri
- Vulva kanseri
- Vajina kanseri
- Penis kanseri
- Anüs kanseri
- Ağız ve boğaz kanseri
Smear testi, servikal hücrelerde anormallik olup olmadığını anlamaya yardımcı olur. 21-65 yaş arasındaki kişilerin doktorunun önerisine göre sadece smear veya smear ve HPV testini birlikte yaptırması gerekir. Bununla birlikte kadınların her yıl test yaptırması gerekmez. Testin yapılma sıklığı üzerinde kişilerin yaşı ve önceki testlerin sonuçları etkili olabilir. Çoğunlukla 21 yaşından sonra 2-3 yılda bir, 30 yaşından sonra 3-5 yılda bir test yapılması önerilir.
Kadınların rahim ağzı kanseri geliştirme riski bulunduğu durumlarda, smear testinin daha sık yapılması gerekebilir. Rahim ağzı kanseri riskini artırabilecek faktörlerden bazıları şunlardır:
- Serviks kanseri teşhisi ya da bazı prekanseröz hücreleri gösteren önceki bir smear testi
- HIV enfeksiyonu bulunması
- Doğumdan önce dietilstilbestrol’e (sentetik bir tür östrojen) maruz kalma
- Organ nakli, uzun süreli kortikosteroid kullanımı ya da kemoterapi nedeniyle zayıflayan bağışıklık sistemine sahip olma
Smear Testi Ne İşe Yarar?
Rahim ağzı kanserinin ana nedeni, insan papilloma virüsünün (HPV) neden olduğu kronik enfeksiyondur. Bunun erken teşhis edilmesi amacıyla smear testlerinden yararlanılır.
Smear testi, kanseri önlemede diğer tüm tarama testlerinden daha başarılı olmasına rağmen mükemmel değildir. Testin sınırlamalarından biri, sonuçların insan gözüyle incelenmesi gerekliliğidir. Her numunedeki yüz binlerce hücrenin doğru analiz edilmesi her zaman mümkün değildir.
Smear testi sonuçlarına bağlı olarak sonraki aşamalar belirlenebilir. Bu süreç, rahim ağzına bakmak için özel bir kamera kullanılan ve kolposkopi olarak da bilinen başka bir testi içerebilir. Prosedür sırasında, serviks hücrelerinden örnek almak için biyopsi yapılabilir.
Spesifik bulgular ya da tekrarlanan anormal smear testi sonuçları varsa, LEEP olarak bilinen bir loop elektrocerrahi eksizyon prosedürü uygulanabilir. LEEP, teşhis ve tedavi için serviks’teki anormal hücrelerin çıkarılması işlemidir.
Smear Testi Nasıl Yapılır?
Smear testi yapılmadan önce kadınların; reçeteli ya da reçetesiz kullandıkları tüm ilaçları, latekse ya da herhangi bir ilaca alerjisi olup olmadığını, hamilelik durumunu, hormon tedavisi görüp görmediğini ve adet gördüğü son tarihi doktorla paylaşması gerekir. Kanama bozukluğu öyküsünün olup olmadığı ve kan sulandırıcı, aspirin ya da kanın pıhtılaşmasını etkileyen başka ilaçların kullanılıp kullanılmadığı da öğrenilmelidir.
Pap testi genellikle pelvik muayene ile birlikte yapılır. Test için öncelikle vajinanın içine bir spekulum yerleştirir. Spekulum, rahim ağzının net bir şekilde görülebilmesi için vajinayı açık tutan metal ya da plastik bir alettir. Daha sonra, küçük bir fırça kullanılarak dış serviks’ten bir hücre ve mukus örneği alınır. Endoserviks’ten bir örnek almak için serviks açıklığına küçük bir fırça ya da pamuklu çubuk sokulur. Rahim ağzı kanserinde ya da ön kanser tedavisinin bir parçası olarak rahim ağzının alındığı durumlarda, vajinanın üst kısmından hücreler alınır.
Hücre örnekleri, özel bir çözelti içeren bir şişe ya da cam bir slayt üzerine alınır ve incelenmek üzere laboratuvara gönderilir. Patolog, bu örneklere bakarak anormal hücreleri belirleyebilir.
Serviks’ten örnek alınması, lekelenme şeklinde bir miktar kanamaya neden olabilir. Bununla birlikte yoğun kanama, şiddetli karın ağrısı, vajinada kötü kokulu akıntı, ateş ya da titreme olması durumunda bu semptomların doktorla paylaşılması gerekir.
Daha doğru sonuçlar elde edilmesi için aşağıdakiler uygulanabilir:
- Adetin kesilmesinden en az 5 gün sonrası, smear testi için ideal zamandır. Bu nedenle adet dönemi boyunca testin uygulanmaması faydalı olur.
- Hücrelerin pH’ının değişmemesi için smear testi yapılmadan 2-3 gün önce tampon, vajinal kremler, nemlendiriciler, kayganlaştırıcılar ya da vajinal ilaçlar kullanılmaması gerekir.
- Dokularda iltihaplanmaya neden olmaması için smear testinden 24 saat önce vajinal cinsel ilişkiye girilmemesi gerekir.
- Yüzeyde yer alan hücrelerin korunması için smear testinden 2-3 gün önce vajinal duş alınmaması gerekir.
Enfeksiyonlar ve tetrasiklin gibi bazı ilaçlar da test sonuçları üzerinde etkili olabilir.
Smear Testi Sonuçları
Smear testi sonuçları genellikle üç ana kategoriye ayrılır:
- İntraepitelyal lezyon veya malignite açısından negatif: Bu kategorinin anlamı, kişide kanser belirtisi ya da diğer önemli anormalliklerin bulunmamasıdır. Bununla birlikte maya, herpes veya Trichomonas vaginalis (bir tür cinsel yolla bulaşan hastalık) enfeksiyonu belirtileri gibi rahim ağzı kanseri ile ilgisi olmayan bulgular çıkabilir. Bazı kadınlardan alınan örnekler, enfeksiyon ya da diğer iltihaplar olduğunda ortaya çıkan reaktif hücresel değişikliklere de işaret edebilir.
- Epitel hücre anormallikleri: Bu kategori, serviks veya vajinayı kaplayan hücrelerin kanser ya da kanser öncesi olabilecek değişiklikler gösterdiği anlamına gelir. Skuamöz hücreler (yüzeyde bulunan) ve glandüler hücreler (rahim ağzını ve rahmi kaplayan) için birkaç gruba ayrılır.
- Diğer malign neoplazmlar: Bu kategori; malign melanom, sarkomlar ve lenfoma gibi rahim ağzını neredeyse hiç etkilemeyen diğer kanser türlerini içerir.
Smear testi sonucunun HPV pozitif çıkması, her zaman rahim ağzı kanseri olduğu anlamını taşımaz. Rahim ağzı kanseri vakalarının neredeyse tamamında HPV mevcut olsa da tüm HPV enfeksiyonları rahim ağzı kanserine yol açmaz.
Çoğu kadın, pozitif HPV testi sonucu alana kadar HPV'ye sahip olduğundan habersizdir. HPV enfeksiyonları genellikle kendi kendine düzelir; virüs, birkaç yıl içinde doğal olarak yok olabilir. Bazı durumlarda HPV'nin vücuttan temizlenmesi daha uzun sürebilir ve bu da rahim ağzı kanseri gelişme riskini artırır.
HPV bulunursa, laboratuvarda aynı hücre örneği için ek testler yapılabilir. Tüm testlerin sonuçlarına bağlı olarak, HPV enfeksiyonunun temizlenip temizlenmediğini görmek için 12 ay sonra tekrar bir servikal tarama testi yapılabilir veya kolposkopi ile süreç takip edilebilir.
