Zerdeçal, eski zamanlardan beri Ayurvedik şifacılar tarafından ilaç olarak kullanılmaktadır. Günümüzde devam eden bazı çalışmalar, bu baharatın çok sayıda hastalık ve rahatsızlığın engellenmesine veya iyileştirilmesine ya da belirli semptomların hafifletilmesine yardımcı olduğunu göstermektedir. Özellikle antioksidan ve antiinflamatuar mekanizmaları nedeniyle çoklu sağlık yararları nedeniyle çalışmalara konu olmaktadır.
Zerdeçal Nedir?
Özellikle Hindistan’da yetiştirilen ve Güneydoğu Asya’ya özgü bir bitki olan zerdeçal (Curcuma longa), zencefil ailesi üyesidir. Hafif keskin ve acı bir tada ve topraksı aromaya sahiptir. Parlak sarı renkli bitkinin kök sapı, bir mutfak baharatı olarak ve geleneksel tıp alanında kullanılır. Ayurvedanın yanı sıra geleneksel Hint ve Çin tıbbi sistemlerinde bu bitkiden yararlanılır. Tıbbi açıdan fayda sağlaması için zerdeçalın kökü kullanılır. Suda kaynatıldıktan sonra kurutulan kökler bir macun, toz ya da kapsül haline getirilir.
Zerdeçal yaygın kullanılan bir baharattır ve köri tozunda bulunan önemli bir bileşendir. Doğal olarak antibakteriyel, antimikrobiyal, antiinflamatuar ve antioksidan etkiler gösteren kurkumin, zerdeçalın önemli bir bileşenidir ve baharata sarı rengini verir. Çalışmalar, bitkinin anti-inflamatuar olmasının, özellikle inflamatuar bağırsak hastalığı ve romatoid artrit semptomları üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.
Günümüzde zerdeçal kökü; artrit, alerjiler, sindirim sorunları, iltihaplanmalar, solunum yolu enfeksiyonları, karaciğer hastalığı, depresyon, cilt rahatsızlıkları, göz hastalıkları, eklem rahatsızlıkları, yaralar ve diğer kronik durumlar dahil olmak üzere bir dizi hastalık ve rahatsızlığın iyileştirilmesi ya da semptomların hafifletilmesi amacıyla yaygın olarak kullanılan bir besin takviyesidir.
Zerdeçal Faydaları Nelerdir?
Zerdeçalın bilinen bazı faydaları şu şekildedir:
Cilt Sağlığı
Zerdeçalın yatıştırıcı özelliklerinin yanı sıra antioksidan özelliğe sahiptir. Bu özellikleri sayesinde leke eğilimli ciltler ve sedef gibi hastalıklar için etkili hale gelebilir. Yatıştırıcı olması sayesinde hassas cildin sakinleşmesine yardımcı olabilir.
Cilt bakım rutinlerinde yüz temizleyiciler, cilt maskeleri ve gece kremleri gibi farklı ürünler zerdeçal içerebilir. Bu ürünler yağ üretimini düzenleyebilir ve cildi temizleyebilir. Zerdeçal, sivilcelerin iyileşmesine ve kızarıklık ve yara izlerinin geçmesine yardımcı olabilecek antiseptik ve antibakteriyel özellikleri sayesinde sivilceler için de kullanılabilir. Daha parlak bir cilt görünümü için limon ve zerdeçal içeren yüz maskeleri evde uygulanabilir.
Depresyon
Zerdeçalın ana bileşeni olan kurkumin, depresyonu hafifletme ve antidepresanların daha iyi çalışmasına yardımcı olma potansiyeline sahip olabilir. Kurkuminin depresyon ve duygudurum bozukluklarında yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar bulunur. Çoklu denemelerde, zerdeçal takviyelerinin anksiyete semptomlarını ve depresyon belirtilerini azalttığı görülmüştür.
Bazı araştırmalar, depresyon ile kronik enflamasyon arasında bir bağlantı olduğunu söyleyerek ikisinin birbirini şiddetlendirebileceğini öne sürer. Zerdeçal gibi antioksidanların, kronik enflamasyonu yöneterek depresyon semptomlarına yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, zerdeçalın depresyon üzerindeki etkileri hakkında çalışmalar devam etmektedir.
Ağrı Kesici
Zerdeçalın ağrı kesici etkisi olduğu düşünülür. Baharatın, özellikle artrit ağrısını hafiflettiği bilinmektedir. Çalışmalar, zerdeçal tozunun veya kurkumin içeren takviyelerin artrit belirtileri ve semptomları üzerindeki etkinliğini değerlendirir. Bazı çalışmaların sonucunda zerdeçalın, dizlerinde osteoartriti olan kişilerde ibuprofen ilacı kadar etkisi olduğu gözlemlenmiştir. Tüm araştırmalar, kurkuminin artrit hastalarının yaşam kalitesini iyileştirme potansiyeli olduğunu göstermektedir.
Kurkumin, iltihaplanmaya neden olan bileşenlerle etkileşeme girer. Bu da özellikle kronik ya da şiddetli seyreden iltihaplanmanın azalmasına yardımcı olur. Bu anlamda vücudun en başta iltihaplanmayı başlatan kimyasalları üretmesini engelleyebileceği de öngörülmektedir.
Beyin Sağlığı
Bu konudaki araştırmalar henüz erken aşamalarda olsa da zerdeçal ve kurkuminin beyin sağlığına katkı sunduğuna dair bazı kanıtlar bulunur. Kurkumin, öğrenmeyi ve hafızayı destekleyen bir protein olan BDNF seviyelerini artırabilir. Düşük düzeydeki BDNF6, Alzheimer gibi beyinle ilgili pek çok hastalıkla ilişkilidir.
Kurkuminin kan ve beyin damarlarına nüfuz ederek Alzheimer hastalığına karşı koruma sağladığına dair çalışmalar mevcuttur. Zerdeçal, Alzheimer hastalığı olanlarda nöronlar arasında plak oluşumunun ve enflamasyonun azalmasına katkı sağlayabilir.
Kanser
Zerdeçalın kanser üzerindeki etkisini araştıran çok sayıda çalışma bulunur. Bu çalışmalar, bitkinin kanserli hücrelerin büyümesini ya da vücudun farklı noktalarına yayılmasını önleyebileceğini kanıtlar. Bununla birlikte; bitki kanserli hücrelerin ölmesine yardımcı olabilirken kemoterapi nedeniyle meydana gelen yan etkileri azaltabilir.
Araştırmacılar, kurkuminin kanser hastalarında güvenli ve tolere edilebilir olduğunu ve geleneksel kemoterapi ile birleştirildiğinde, tedaviden sonra genel sağkalımı süresinin uzayabileceğini de söylemektedir.
Bazı kanser hastaları ile yapılan küçük çaplı araştırmalarda zerdeçalın yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabileceği görülmüştür. Bir çalışmada, zerdeçal bazlı topikal krem kullanan kişilerde, kemoterapinin neden olduğu cilt tahrişi azalmıştır. Kurkumin içeren bir gargaranın ağız sorunlarını azalttığı görülmüştür. Zerdeçal, eklem sorunları olan bazı meme kanseri hastalarında ağrıyı azaltmaya da yardımcı olmuştur.
Viral Enfeksiyonlar
Birçok kişi zerdeçal çayını grip gibi viral bir hastalık yaşadığında ya da genellikle kış aylarında tüketir. Çalışmalar, zerdeçalın soğuk algınlığı ve grip gibi çeşitli virüslerle savaşmaya yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Zerdeçal çayındaki kurkumin miktarının önemli bir etkiye sahip olma ihtimali düşük olsa da kurkumin, vücuttaki birçok virüs, bakteri ve mantarın çoğalmasını engelleyebilir.
Tip 2 Diyabet
Pek çok bilim insanı, zerdeçaldaki kurkuminin tip 2 diyabetin önlenmesinde veya tedavisinde yararlı olabileceğini düşünmektedir. Bunun nedeni, kurkuminin kan şekeri düzeylerini sabit tutabilmesi ve iltihaplanmayı azaltabilmesidir. Bununla birlikte herhangi bir anlamlı tedavi yöntemini belirlemek için insanlarla daha fazla klinik araştırmaya ihtiyaç vardır.
Kalp Sağlığı
Zerdeçal ve kurkumin, kalbin ve kan damarlarının sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Mevcut araştırmalar, kan lipit düzeylerini (kandaki kötü kolesterol miktarı) düşürerek kardiyovasküler hastalık riski taşıyan kişilere yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Kurkuminin antioksidan özelliğe sahip olması sayesinde, risk grubunda bulunan bazı kişilerde kolesterol ve trigliseritleri seviyeleri düşebilir. Ayrıca kan basıncı da kontrol altına alınabilir.
Böbrek Hastalıkları
Enflamatuar bir hastalık olan kronik böbrek hastalığı (KBH), diyaliz ve nakille sonuçlanan son dönem böbrek hastalığına yol açabilir. Ayrıca, sıklıkla diyabet ve kardiyovasküler bozukluklar gibi diğer inflamatuar hastalıklarla ilişkilidir.
Klinik olarak, KBH ve ilişkili hastalıklarda rol oynayan ilgili inflamatuar moleküllere odaklanılır. Çeşitli enzimler, transkripsiyon ve büyüme faktörleri, enflamatuar moleküllerin üretimini ve etkisini artırabilir. Zerdeçal ise bu enflamatuar moleküllerinin oluşumunu engelleyebilir ya da etkisini azaltabilir. KBH'nin yanı sıra ilişkili enflamatuar bozuklukları da iyileştirebilir.
