Hastalık şüphesinde istenen temel testlerden biri de hemogram yani tam kan testidir. Tam kan testi kullanılarak kanın içeriğini oluşturan hücre gruplarının miktarları ölçülür. Gerçekleştirilen bu test kullanılarak başta hematolojik hastalıklar olmak üzere bazı hastalıklar ve bireyin genel sağlık durumu hakkında fikir verebilmektedir. Bu sebeple rutin olarak sık bir şekilde kullanılan tam kan sayımında birçok kan değerine bakılır. Bunlardan biri HGB kısaltmasıyla yer alan, kırmızı kan hücreleri içerisinde yer alan oksijen taşınmasında kullanılan hemoglobin isimli proteindir.
Kırmızı kan hücreleri ve alyuvar gibi isimlendirmeleri olan eritrositlerin temel görevi akciğere gelip oksijen taşınmasında kullanılan hemoglobin proteinin dokulara taşınmasını sağlamaktır. Bu sayede yaşamın en temel gereksinimlerinden olan oksijen moleküllerinin dokulara ulaşması ve ortaya çıkan karbondioksit moleküllerinin vücuttan atılması sağlanır.
Hemoglobin Nedir?
Hemoglobin (HGB) kanda bulunan ve kırmızı kan hücrelerinin temel molekülü olan bir proteindir. Bir hemoglobin molekülü 4 adet oksijen bağlar ve bunu dolaşım sistemi boyunca ilgili bölgelere taşır. Kırmızı kan hücrelerinin damarlarda daha rahat hareket etmesini sağlayan ve esneklik kazandıran disk yapısı da yine içeriğinde bulunun hemoglobin proteinlerinden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple hemoglobin yapı ve miktarını etkileyen durumlar kırmızı kan hücrelerini de etkilemekte ve kansızlık olarak da bilinen anemiye neden olmaktadır. Hemoglobin değerinin düştüğü durumlarda ilk akla gelen durum anemi olmakla birlikte buna neden olabilecek demir eksikliği gibi toplumda yaygın görülen sebepler araştırılmaktadır.
Hemoglobinin Normal Değer Aralığı Nedir?
Hemoglobinin sağlıklı bir vücutta olması gereken ideal aralığı cinsiyet, yaş, genetik yapı, hormonal durum, fiziksel özellikler, coğrafya gibi birçok parametre ile değişkenlik gösterebilmektedir. Bu nedenle kan sayımında verilen gösterilen değer aralığı herkes için farklı olabilir. Böyle durumlarda doktor çıkan sonuçları değerlendirerek bir karar verir. Hemoglobin değeri desilitre başına gram cinsinden (g/dL) ölçülmektedir.
Yetişkinler için normal sonuçlar farklılık gösterebilir ancak genel olarak şunlardır:
- Erkek: Desilitre başına 13,8 ila 17,2 gram (g/dL)
- Kadın: Desilitre başına 12,1 ila 15,1 gram (g/dL)
- Çocuklar için normal sonuçlar farklılık gösterebilir ancak genel olarak şunlardır:
- Yenidoğan: Desilitre başına 14 ila 24 gram (g/dL)
- Bebek: Desilitre başına 9,5 ila 13 gram (g/dL)
Birçok farklı etkene bağlı olarak değişkenlik gösteren hemoglobin değeri dokuların mevcut koşullara uygun bir şekilde oksijenlenebilmesi için belli bir aralıkta olmalıdır. Bu değer aralıklarının altında olması durumu anemi, üstünde olması ise polisitemi olarak tanımlanmakta ve birçok farklı duruma yanıt olarak ortaya çıkabilmektedir.
Hemoglobin Düşüklüğü
Hemoglobinin referans değerlerinin dışına çıkması bazı sağlık sorunlarına işaret edebilmektedir. Hemoglobin referans değerlerinden düşük olursa eğer bu kansızlık yani anemi olarak yorumlanmaktadır. Kişide solgunluk, el ve ayaklarda üşüme, tırnakların çabuk kırılması, saç dökülmesi, huzursuzluk hal, çarpıntı, iştahsızlık gibi belirtiler var ise bu hemoglobin düşüklüğüne işaret etmektedir. Demir eksikliği, kan kaybı, vitamin B12 eksikliği, hemoglobinin yapısal bozuklukları, bazı ilaç tedavileri, gebelik gibi birçok etken hemoglobin düşüklüğüne yol açabilmektedir. Hastanın sağlığını ve genel durumunu etkileyen önemli durumlardan olan aneminin sebebinin hızlıca tespit edilerek gerekli tedavi ve uygulamalara başlanması gerekmektedir.
Dünya genelinde en sık görülen anemi nedeni demir eksikliği anemisidir. Her bir hemoglobin zinciri bir demir molekülü içermektedir, 4 adete hemoglobin zinciri birleşerek hemoglobin molekülünü oluşturmaktadır. Hemoglobinin temel elementlerinden olan demirin eksikliği hemoglobin sentezini etkileyerek anemiye neden olmaktadır. Demir elementi vücutta depo edilen bir molekül olmakla birlikte genellikle vücuttan atılmamaktadır. Bu sebeple eksikliği durumunda kayba neden olan durumların araştırılması çok önemlidir.
Hemoglobin Düşüklüğü Nasıl Giderilir?
Hemoglobin düşüklüğünün kaynağı olan hastalık tespit edildikten sonra hekim hastalığın türüne göre tedavi planını şekillendirmeye başlar. Anemi teşhisi konduğu zaman ise aneminin hangi tür olduğuna bakılarak tedavi belirlenir.
Demir eksikliği veya vitamin kaynaklı bir anemi mevcut olduğu zaman eksik olan maddenin takviyesine başlanılır. Genetik bir hastalık ya da hemoglobinin yapısal bir bozukluğu mevcut olduğu zaman ise ilaç tedavisine yönelinir.
Hemoglobin düşüklüğünün esas nedenlerinden başında demir eksikliği gelmektedir. Demir takviyesinin yanında kırmızı et, lahana, fasulye, mercimek, sakatat, brokoli, soya peyniri gibi içeriğinde bolca demir bulunduran besinlerin de tüketilmesi de hemoglobin düşüklüğünün düzeltilmesine katkı sağlayabilir.
Hemoglobin Yüksekliği
Hemoglobinin düşük olması gibi hemoglobin yüksekliği de insan sağlığı açısından bir takım sağlık problemlerine işaret etmektedir. Hemoglobin yüksekliği kendini kaşıntı, baş ağrısı ve dönmesi, aşırı terleme, ağrılı eklem şişmeleri, anormal kilo kaybı, gözlerde sararma gibi semptomlarla göstermektedir. Hemoglobin yüksekliğinin nedeni polisitemi (vücudun aşırı derecede alyuvar üretmesi) olabileceği gibi hemoglobinin karaciğerdeki yıkımından kaynaklanan bir problem sonucunda da oluşabilir. Ayrıca akciğer rahatsızlıkları, yüksek irtifada yaşama, karaciğer problemleri, ateş, aşırı düzeyde yapılan fiziksel aktivite gibi birçok neden de hemoglobin yüksekliğine yol açabilmektedir.
Hemoglobin Yüksekliği Nasıl Giderilir?
Şiddetli ishal, yanıklar ya da kusma gibi nedenler sonucu meydana gelen hemoglobin yüksekliği ani başlangıçlıdır ve geçidir. Kaybedilen sıvının yerine konmasıyla birlikte semptomlar düzelir. Polisitemi teşhisi konulan hastalarda ise sürekli kan sayımları ve ek taramalar yapmak gerekir. Böbrek tümörleri, kemik iliği hastalıkları, karaciğer hastalıkları gibi sağlık sorunlarında ise bu hastalıklara yönelik uygulanan tedavi protokolleri kapsamında değerlendirilmektedir. Sınırda veya hafif yüksek değerlerde ise herhangi bir tedavi uygulanmadan düzenli kan takibi yapılması önerilmektedir.
Hemoglobin Elektroforezi Nedir?
Hemoglobin belli değer aralıklarında bulunması gereken bir moleküldür. Hemoglobin miktarı değerlendirirken tam kan sayımı ismi verilen test kullanılırken bazen hemoglobin molekülünün farklı tiplerinin varlığı ve miktarlarının da incelenmesi gerekir. Bu işlem için Hemoglobin Elektroforezi ismi verilen test kullanılarak başta Talasemi ve Orak Hücre Anemisi gibi hastalıklar olmak üzere Hemoglobin molekülünü etkileyen birçok hastalığın tanısını koymak mümkündür.
