Sindirim sisteminde oluşan ciddi rahatsızlıklardan biri de Crohn hastalığıdır. Ağızdan anüse kadar sindirim sisteminin her bölümünde ortaya çıkabilen bu rahatsızlığın nedeni tam olarak bilinmese de çevresel ve genetik faktörlerin hastalık oluşumunda önemli olduğu düşünülür. Crohn hastalığının nedeni bilinmediği gibi kesin bir tedavisi de yoktur. İlaç tedavisi, dengeli beslenme ve cerrahi müdahaleler hastalıklı bölgeyi tedavi etmek amaçlı olsa da çoğu zaman tam bir iyileşme görülmez. Uygulanan tüm tedavi yöntemleri sadece hastalığın ilerlemesini önlemek ve hastanın yaşam kalitesini artırmak amaçlıdır. Bu yazımızda “Crohn hastalığı nedir, belirtileri ve tedavileri nelerdir?” başlıklarını okuyabilir, hastalık hakkında merak ettiğiniz soruların detaylı cevaplarını bulabilirsiniz.
Crohn Hastalığı Nedir?
Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar olan gastrointestinal sistemin iltihaplanmasına neden olan bir bağırsak hastalığıdır. Bu iltihaplanma, sindirim sisteminin bir veya birkaç bölümüne tutunabileceği gibi, genellikle ince bağırsağın son kısmı olan ileumda ve kalın bağırsağın başlangıç bölgesinde görülür.
Crohn hastalığının ilk tanımlaması, Dr. Burrill B. Crohn tarafından 1932 yılında “inflamatuar bağırsak iltihabı” olarak yapılmıştır. Hastalık hakkında çok fazla araştırma yapılmış olsa da sebebi halen kesin olarak bilinmemektedir. Uzmanlar tarafından, bulaşıcı bir hastalık olmayan Crohn hastalığının oluşmasında, etkenlerin çevresel ve genetik faktörler olduğu varsayılır. Bazı hastaların birinci dereceden bir akrabasında Crohn hastalığı öyküsü olsa da aile geçmişi ile kimin bu rahatsızlıktan etkileneceği tahmin edilemez. Bu sebeplerin yanı sıra, hastalığın bakteri veya virüslere karşı gastrointestinal sistemin verdiği bir cevap olduğu da teoriler arasındadır.
Crohn hastalığı inflamatuar bir bağırsak hastalığı olduğu için sıklıkla ülseratif kolit hastalığı ile karıştırılır. Ülseratif kolit hastalığı sadece kalın bağırsakla sınırlı kalırken, Crohn hastalığında ülserli ve iltihaplı bölge tüm sindirim sisteminde görülebilir. Crohn hastalığı olan birçok kişinin iltihap tutulumu bağırsakta gerçekleştiği için, ülseratif kolit olduğu yanılgısına düşülebilir.
Crohn hastalığı her yaş insanda ortaya çıkabilir. Ancak, en çok 20 ila 30 yaş arasındaki kişilerde görülür. Görülme oranı kadınlar ve erkekler arasında eşittir. Crohn hastalığı, tüm etnik kökenleri etkileyebilen bir hastalıktır.
Crohn Hastalığı Belirtileri
Hastalığın etkilediği bölgeye göre belirtilerde de farklılık görülür. Bu belirtiler aniden ortaya çıkıp, hastalarda acilen müdahale edilmesi gereken rahatsızlıklar yaratabilir. En sık karşılaşılan Crohn hastalığı belirtileri ise ishal ve karın ağrısıdır. İnce ya da kalın bağırsağın etkilendiği durumlarda bağırsak krampları, ishal ya da kabızlık, ağrı, dışkılamada kanama, ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı gözlenir.
Anüs çevresinde ortaya çıkan iltihaplı ve akıntılı fistüller, çatlak ve apseler de hastalığın belirtileri arasındadır. Bu belirtilerin tümü her hastada görülmez, ancak hastalığın aktif olduğu dönemde ateş, halsizlik ve yorgunluk belirtilerine sıkça rastlanır.
Crohn Hastalığı Tedavisi
Bulantı, ishal, kilo kaybı ve karın ağrısı şikâyeti bulunan kişilere, öncelikle hastalığın teşhisi için bazı testler uygulanmalıdır. Crohn hastalığını tedavi etmeden önce, tanısı için kan testleri ve dışkı incelemesi istenir; endoskopi ve kolonoskopi yöntemleriyle görüntüleme yapılır. Son olarak da kesin tanı için biyopsi yapılması gerekir. Tüm bu testlerden sonra uygulanacak olan tedavi yöntemi ise kişiye göre değişebilir, fakat Crohn hastalığı tedavisi kalıcı ve kesin değildir.
Crohn hastalığı ilaçları, beslenme değişiklikleri ve cerrahi müdahale hastalığı kesin olarak tedavi etmese de sebep olduğu ciddi bulguları kontrol altına alarak kişinin yaşam kalitesini artırır. Crohn hastalığında kullanılan anti-inflamatuar ilaçlar hastalığın tepkisini bastırır ve bu tepkiden dolayı ortaya çıkan ateş, ishal ve ağrı gibi semptomları hafifletir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar ise iltihaplanmaya neden olan maddelere karşı savaşır ve iltihabı azaltır.
Crohn hastalığı bazı besinlerden kaynaklı ortaya çıkan bir hastalık olmasa da düzenli ve sağlıklı beslenme her hastalıkta olduğu gibi Crohn hastalığında da önemlidir. Dengeli beslenmek ishal gibi semptomları azaltır. Crohn hastalığı olanların ayrıca gazlı içeceklerden, kızartılmış gıdalardan, çok baharatlı yiyeceklerden ve lif oranı yüksek besinlerden uzak durması ve daha fazla sıvı tüketmesi gerekir.
İlaçların etkili olmadığı, bağırsak tıkanıklığının ya da darlığının ortaya çıktığı durumlarda Crohn hastalarına cerrahi müdahale uygulanır. Hastalığın şiddeti ve yerine göre cerrahi müdahale şekli farklılık gösterir. Bu ameliyatın uygulanmasının sonrasında 5 yıl içerisinde %25, 10 yıl içerisinde %35 oranında olmak üzere hastalığın nüks etme ihtimali vardır.
Crohn Hastalığı İlerlerse Ne Olur?
Crohn hastalığı gizlice ilerleyen bir hastalık olmadığı ve belirtileri ile kısa sürede teşhisi konulduğu için hastalığa müdahale edilebilir. Crohn hastalığı olanlar tedavi olmadıklarında ise hayati riskler ile karşı karşıya kalabilir. Doğru yöntemler ile müdahale edilmeyen Crohn hastalığında belirtilerin şiddetinin fazla olması sebebiyle hastanın yaşam kalitesinde ciddi oranda düşüş gözlenir. Sindirim sisteminin büyük bir bölümüne yayılan bu hastalığın sonu ölümle sonuçlanabilir.
Crohn Hastalığı ve Cinsellik
Diğer iltihaplı bağırsak rahatsızlıklarında olduğu gibi Crohn hastalığı da cinsel yaşamı etkiler. Bu olumsuzluk, hastalığın semptomlarından kaynaklanabileceği gibi hastanın psikolojisi ile de ilgili olabilir. Genel olarak karın ağrısı, anüste acı, gaz veya dışkı kaçırma korkusu Crohn hastalığı ve cinsellik ile bağlantılıdır. Bu yüzden de cinsel hayatında sorun yaşayan kişilerin doktora bunu belirtmesi gerekir.
Crohn Hastalığı Ameliyatı
Crohn hastalığı ameliyatı bu hastalığa bağlı olarak gelişebilecek bazı durumlarda yapılır. Anüs çevresinde apse, fistül gibi rahatsızlıklarda direkt olarak bölgeye işlem uygulanabileceği gibi, hastanın hayatını tehlikeye atacak ya da ileride başka hastalıkları da beraberinde getirecek olan bağırsakta daralma ya da tıkanıklıkta cerrahi müdahale şarttır.
Cerrahi müdahalede amaçlanan, bağırsağın iltihaplı bölümünü almak ve kalan bağırsak uçlarını yeniden birleştirmektir. Ancak bu operasyon sonrasında, ameliyat yapılan bölümde olduğu gibi bağırsağın sağlam bölümlerinde de yeniden iltihaplanma oluşabilir. Crohn hastalığı ameliyatı kalıcı bir çözüm değildir ve ameliyat öncesinde bağırsağın bir bölümünün alınacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yüzden de yalnızca hastanın hayati tehlikesi bulunduğu veya rahatsızlığın dayanılamayacak duruma geldiği vakalarda ameliyat düşünülmelidir. Crohn hastalığına bağlı olarak gelişen bağırsak darlığı durumunda ise, bağırsağın bir bölümünün çıkarılması yerine sadece darlığı ortadan kaldıracak müdahaleler gerçekleştirilir.
Crohn hastalığında ameliyat gerektiren durumlardan biri de kanser riskidir. Uzun süre Crohn hastalığı olan ve tedavi gören kişilerde kalın bağırsak kanser oluşumu gözlenmiştir. Bu yüzden de kanser belirtisi bulunan bölge ameliyat ile alınır.
Ameliyat gerektiren bir diğer durum ise çocuklarda gelişim bozukluğunu önlemektir. Her yaşta olduğu gibi çocuklarda da görülebilen bu hastalık, besin emilimini olumsuz yönde etkilediği için gelişim bozukluğuna sebep olabilir. Bu durumda da hastalıklı bölgenin alınması çocuğun hayatı için oldukça önemlidir.
