Cerrahi onkoloji, kanserli dokunun vücuttan cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Tedavi amacıyla yapılan bu müdahalede, yalnızca tümör değil, tümörün çevresindeki sağlıklı doku da çıkarılarak hastalığın yayılma riskini en aza indirmek amaçlanır. Cerrahi onkoloji, hem tedavi hem de tanı koyma amaçlı kullanılabilir.
Cerrahi onkoloji tedavisi, kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak her hasta için farklılık gösterebilir. Genellikle erken evrede tanı konan kanser türlerinde cerrahi müdahale etkili olabilir. Ayrıca cerrahinin uygulanması için hastanın cerrahi müdahaleye uygun bir sağlık durumunda olması gerekir. Bazı ileri evre kanser hastalarında da cerrahi, tümörün boyutunu küçültmek veya semptomları hafifletmek amacıyla yapılabilir.
Meme kanseri cerrahisi, kanserin boyutuna ve yayılma durumuna göre lumpektomi (meme koruyucu cerrahi) veya mastektomi (memenin tamamının alınması) şeklinde uygulanabilir. Gerekirse, meme dokusunun yeniden yapılandırılması için rekonstrüktif cerrahi de yapılabilir.
Tiroid kanserlerinde cerrahi müdahale, genellikle tiroid bezinin tamamının veya bir kısmının çıkarılması şeklinde gerçekleştirilir. Tiroid kanserinin türüne ve yayılma durumuna göre, boyundaki lenf düğümlerinin de çıkarılması gerekebilir.
Pankreas kanseri cerrahisi, tümörün boyutuna ve konumuna bağlı olarak pankreasın bir kısmının veya tamamının çıkarılmasını içerebilir. Whipple prosedürü gibi kompleks ameliyatlar, pankreas başındaki tümörlerin tedavisinde sıklıkla tercih edilen yöntemlerdir.
Kolon veya rektumda gelişen kanserlerin tedavisinde kullanılan bu cerrahi yöntem, tümörün ve çevresindeki sağlıklı dokunun çıkarılmasını içerir. Laparoskopik cerrahi, açık cerrahi ya da robotik cerrahi teknikleri kullanılabilir.
Böbrek üstü bezi kanserinde cerrahi, tümörün bulunduğu böbrek üstü bezinin çıkarılması işlemidir. Laparoskopik yöntemlerle minimal invaziv cerrahiler yapılabilir, bu da hastanın hızlı iyileşmesine destek olur.
Karaciğer ve safra yollarında gelişen kanserlerde, kanserli dokuların çıkarılması için hepatobiliyer cerrahi uygulanır. Karaciğerin bir kısmı veya safra yolları ameliyatla çıkarılabilir. Gelişmiş görüntüleme yöntemleriyle bu tür cerrahiler başarılı şekilde gerçekleştirilmektedir.
Kanser cerrahisinde kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
Açık Cerrahi: Geleneksel cerrahi yöntem olup, büyük bir kesi ile tümör ve çevresindeki dokular çıkarılır.
Laparoskopik Cerrahi: Küçük kesilerden içeriye sokulan bir kamera yardımıyla yapılan minimal invaziv bir cerrahidir.
Robotik Cerrahi: Robotik sistemlerin kullanıldığı bu yöntem, cerrahın hassas hareketlerle tümörü çıkarmasına olanak tanıyan minimal invaziv bir yöntemdir.
Lazer Cerrahisi: Lazer ışınları kullanarak kanserli dokuların yok edilmesini amaçlar.
Kanser ameliyatına karar verme süreci, multidisipliner bir yaklaşımla gerçekleştirilir ve aşağıdaki faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir:
Kanserin Türü ve Evresi: Tümörün bulunduğu bölge, türü ve yayılma durumu cerrahi müdahalenin gerekliliğini belirleyen en önemli faktörlerdir. Erken evredeki kanserler genellikle cerrahiyle tedavi edilebilirken, ileri evrelerde başka tedavi yöntemleriyle kombine bir plan yapılabilir.
Hastanın Genel Sağlık Durumu: Ameliyatın hastanın genel sağlık durumuna uygun olup olmadığı, cerrahinin başarısı ve güvenliği açısından değerlendirilir. Kalp, akciğer gibi hayati organların durumu cerrahiye uygunluk açısından önemlidir.
Tümörün Yerleşimi: Tümörün vücuttaki konumu, cerrahi müdahalenin yapılıp yapılmayacağı konusunda belirleyici olabilir. Cerrahi erişim zor olan bölgelerde, alternatif tedavi yöntemleri tercih edilebilir.
Cerrahinin Amaçları: Ameliyat, tedavi edici, tümörün küçültülmesi veya semptomların hafifletilmesi gibi farklı amaçlarla yapılabilir. Bu amaç doğrultusunda cerrahi karar verilir.
Hastanın Tercihleri: Hastanın cerrahi ve diğer tedavi seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi, ameliyat kararında önemli bir rol oynar. Tedavi sürecine hastanın aktif katılımı sağlanır.
Bu süreçte, onkolog, cerrah, radyolog ve diğer sağlık profesyonellerinden oluşan bir ekip, en uygun tedavi planını belirlemek için işbirliği yapar.