Robotik rehabilitasyon; yitirilen motor yeteneklerini ya da temel fonksiyonları tekrar elde etmek maksadıyla başvurulan rehabilitasyon yaklaşımlarını ifade eder. Söz konusu yaklaşım içerisinde kişinin rehabilitasyonunu önemli ölçüde destekleyecek teknolojik cihazlardan yararlanılır. Robot destekli yürüme sağlayan uygulamalar, bu doğrultuda ele alınmalıdır. Robotik cihazlar bugün itibarıyla modern tıbbın ayrılmaz bir parçası olarak görülmektedir. Bilhassa nörolojik rehabilitasyon süreçlerinde üst düzey teknolojinin ön planda olduğu özel robotik cihazlar, iyileşme süreçlerine ciddi bir katkı sağlar.
Robotik teknolojiler, geleneksel rehabilitasyon veya fizik tedavi çözümleriyle birleştirilebilir. Robotik rehabilitasyon alanında en çok tercih edilen cihazların başında yürüme robotları gelir. Yürüme robotları; omuz-kol hareketleri ve el-parmak robotları gibi farklı işlevlere yönelik sistemlerin bütünüdür. Yürüme robotları ile beraber işlevselliği tekrar kazandırmak, hareket yeteneğini ve özgürlüğü artırmak, öncelikli olarak odaklanılan durumlardır.
Yürüme Robotu Nedir?
Robot destekli yürüme ya da yürüme robotu olarak ifade edilen sistemler, günümüzde güvenle kullanılan yöntemler arasındadır. Ancak her hasta, kendi özel sağlık durumuna ve ihtiyaçlarına göre değerlendirilmelidir. Yürüme robotuna dair planlama ve uygulama süreçleri de bu alanda uzmanlaşmış olan sağlık profesyonellerince yapılmalıdır. Gelişmiş rehabilitasyon merkezlerinin pek çoğunda kullanılan bu sistemler, yüksek bir başarı oranına sahiptir. Kişi, nörolojik ya da ortopedik gerekçelerden kaynaklı olarak yürüme yeteneklerini kaybedebilir. Aynı şekilde travmatik beyin yaralanmaları ve inmeler de bu tip sonuçlar doğurabilmektedir.
Yürüme becerisinin yeniden sorunsuz bir şekilde kazandırılması adına robotik yürüme rehabilitasyon sistemlerinden faydalanılır. Sistem, kişinin vücut ağırlığının önemli bir bölümünü üstlenerek eklemleri rahatlatır. Bu da eklemlerin tekrar esnek bir şekilde hareket edebilmesine olanak tanır.
Başarılı bir fizik tedavi yöntemi olarak ele alınan robotik yürüme rehabilitasyon sistemi; genellikle felç (inme), beyin hasarı, geriatrik hastalıklar, boyun ve bel bölgesinden omurilik felci, parkinson, Multipl Skleroz (MS) gibi hastalıklar neticesinde uygulanabilir. Aynı şekilde yaşlılığa bağlı olarak ortaya çıkan hareketsizlik durumlarında, ağır yaralanmalarda, ön çapraz bağ ameliyatlarında, yürüme bozukluklarında ya da kalça ameliyatlarından sonra başvurulabilir.
Öte yandan; ciddi düzeyde osteoporozu bulunan, önemli oranda nörolojik hasar görülen kişiler için uygun değildir.
Robotik destekli yürüme uygulamalarında temel amaç, kaybolmuş ya da işlevini bir ölçüde yitirmiş yürüme yetisini tekrar geliştirebilmektir. Bu robotlar, hastanın kendi ağırlığını taşıyabilen hareketli platformların üstüne inşa edilmiştir. Kişi, bu cihazların üstüne konumlandırılır ve kumanda ya da sensör gibi unsurlar sayesinde yürümeye dair temel hareketler yeniden sağlanmaktadır.
Robotik Yürüme Tedavisinin Özellikleri
Robotik destekli yürüme tedavisi, özellikle hareket becerisi farklı nedenlerden dolayı sınırlı olan kişilerin bağımsızlık düzeylerini artırır. Söz konusu sistem sayesinde hasta, günlük aktivitelerini yalnız başına gerçekleştirebilmeye başlar. Robotik yürüme tedavisinin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Bu sistemin en belirgin özelliği, normal yürümeye bire bir benzeyen hareketlere yönlendirmesi ve daha da önemlisi beyinde yer alan merkezleri bu doğrultuda uyarmasıdır. Sistemin bu özelliği, hastaların iyileşme süreçlerini hızlandırır ve yürüme becerilerini artırır.
- Daha yoğun seanslarla beraber önemli bir ilerleme kaydedilir.
- Kullanım esnasında yalnızca tek bir terapistin varlığı yeterli olacaktır. Ayrıca terapistlerin geleneksel yöntemler esnasında karşılaşabileceği yorgunluk bu sistemde ortadan kalkabilir.
- Kişinin yürüyüş ile alakalı aktiviteleri daha hızlı bir biçimde, gelişimi de kısa periyotlar hâlinde denetlenmektedir.
- Destekleyici güçler, kişinin özel ihtiyaçlarına ya da gelişimine göre değiştirilebilir. Standart bir yürüyüş modelinden söz edilemez.
- Performans görselleştirilebildiği için hasta etkili şekilde motive olabilir. Hasta hem cesaretlenir hem de daha fazla katılma eğilimi gösterir.
- Bilgisayar destekli olan ölçekler sayesinde değerlendirme ve hasta gelişimi daha detaylı bir şekilde ele alınabilir.
Yürüme Robotu Nasıl Çalışır?
Robotik destekli yürüme tedavisinde; erken dönemde pasif yürüme ve ileri süreçlerde aktif yardımlı yürüme şeklinde 2 ayrı başlık bulunur. Yürüme yeteneğini geri kazandırmayı amaçlayan tedavide göreve özgü öğrenme yaklaşımı benimsenir. Sistem, sürekli pekiştirme ve yoğun düzeyde sunulan eğitimlerle beraber sonuç alınabileceğini savunur. Tekrar eden yürüme devinimleri sayesinde genel olarak yeni uyarım yolları oluşturulmuştur. Bu durum da omurilik ve beynin çalışmasına destek olur.
Hastaya, robotik destekli yürüme tedavisinin başında taşıyıcı giysiler giydirilir ancak vücut ağırlığı tümüyle cihaza aktarılır. Bu işlemde yük aktarımı mutlaka kontrollü biçimde gerçekleştirilir. Yürüyüş aktivitesi tamamen robotik sistemin kontrolündedir. Cihazda yer alan alıcılardan kaynaklı olarak kişinin vücut ağırlığından eklem açılarına kadar birçok şey bilgisayar üzerinden kontrol edilebilir. Eğitim sırasında normal yürüme hareketlerine çok benzeyen hareketler yaptırılır. Sistem, kas kuvvetini ve kontrolünü zaman içerisinde somut olarak artırır.
Yürüme Robotu (Robot Destekli Yürüme) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Bu robotlar, hastaların kas gücünü artırarak, dengesizlikleri düzelterek ve yürüme yeteneklerini geliştirerek rehabilitasyon süreçlerini optimize etmeye yardımcı olur.
Robotik rehabilitasyonun süresi ve seans sayısı, hastanın durumuna, tedavi hedeflerine ve doktorun tavsiyelerine bağlı olarak değişebilir. Tedavi süresi ve sıklığı, kişiye özel bir tedavi planı oluşturulduktan sonra belirlenir.
