Sperm kalitesi, spermin döllenmeyi gerçekleştirme yeteneği olarak ifade edilir. Erkeklerin üreme sağlığının önemli bir göstergesi olan sperm kalitesinin özellikleri; sayısı, hareketliliği (motilite), şekli (morfoloji) ve DNA bütünlüğü gibi durumlar neticesinde belirlenir.
Sperm sağlığını olumsuz etkileyen birçok faktörden söz etmek mümkündür. Sperm kalitesini arttırmak için çinko, selenyum, C, E ve D vitaminleri, omega-3 (balık), protein ve antioksidan içeren gıdaların tüketilmesi oldukça önem taşır. Sağlıklı beslenmeye ek olarak sigara ve alkol kullanımından kaçınmak ve kronik stresten uzak durmak sperm kalitesini doğrudan etkileyebilir. Tüm bu hususlar, sperm üretiminden sorumlu vücudun bazı hormonlarını uyararak sperm kalitesini arttırmada etkili yöntemlerdir.
Spermin kalitesi ne demektir?
Çiftlerin birçoğu bebek sahibi olmak ister ancak bu her zaman kolay olmayabilir. Dolayısıyla durumu tersine çevirmek için çareler aranır. Gebeliği olumsuz etkileyen gerçek nedenin sperm kalitesinde düşüklük olduğu belirlendiğinde çiftler bazı çözüm yolları arayabilirler.
Hiç kuşkusuz, bebek sahibi olmak için erkek doğurganlığı hakkında bilgi sahibi olmak oldukça önem taşır. Öyle ki; yalnızca sağlıklı bir sperm, yumurtayı dölleyebilir ve embriyonun gelişimini gerçekleştirebilir. Döllenme, birbiriyle bağlantılı birkaç faktörden etkilenir. Bunlar; sperm hareketliliği, sperm morfolojisi, ayrıca spermin taşıdığı DNA'nın sağlığıdır.
Sağlıklı sperm sayısı milimetre başınsa 15-250 milyon sperm arasındadır. 15 milyon/ml'nin altındaki yetersiz kabul edilir. Bir yumurtaya ulaşıp dölleyebilmek için spermin rahim ağzı, rahim ve fallop tüplerinde kolayca hareket edebilmesi gerekir. Buna bağlı olarak, hamileliğin gerçekleşmesi için spermlerin en az %40'ının hareket ediyor olması gerekir.
Sperm kalitesini en çok ne artırır?
Gebeliğin mümkün olabilmesi için erkeğin kaliteli ve yeterli sayıda sperm üretmesi gerekir. Hamilelik her ne kadar yumurta ve spermin döllenmesiyle sağlansa da kaliteli sperm miktarı da gebelik şansını arttırabilir. Sperm kalitesini arttırmanın en önemli unsurları arasında; sağlıklı yaşam tarzı, dengeli beslenme ve stresten uzak durmak yer alır. Özellikle tütün, alkol kullanımına son verildiğinde sperm kalitesinde önemli artışlar meydana gelebilir. Aynı zamanda ideal kiloda olmak, düzenli egzersiz yapmak hormon dengesini olumlu etkiler ve testis sağlığına katkıda bulunur.
Sperm kalitesini artırmanın en iyi yöntemleri şu şekildedir;
Yeterli ve dengeli beslenmek
Düzenli olarak sebze ve meyve tüketmeye özen gösterin. Aynı zamanda tam tahıl, kuruyemiş, omega-3 (balık), protein ve antioksidan içeren gıdalar tüketmek sperm kalitesini arttırmaya yardımcı olabilir. Özellikle çinko, selenyum, A, C, E ve D vitaminleri, folik asit, koenzim sperm sağlığı için önemlidir.
Sigara ve alkolden kaçınmak
Sigara içen kişilerde sperm sayısının düşük olma riski oldukça yüksektir. Ayrıca aşırı alkol tüketimi de sperm sayısının düşmesine sebep olabilir.
İdeal kiloda kalın
Aşırı kilo hormon dengesini bozabilir ve sperm kalitesini azaltabilir.
Enfeksiyon riskine karşı dikkatli olun
Klamidya ve bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) çocuk sahibi olma ihtimallerini ciddi anlamda etkileyebilir. Bu durumun önüne geçmek için prezervatif kullanmaya ve partner sayısını azaltmaya özen gösterilmelidir.
Stresle başa çıkmayı öğrenin
Kronik stres, hormon dengesini bozarak sperm üretimini olumsuz etkiler. Stres ayrıca bireyin cinsel ilişkiye girme durumunu da olumsuz etkileyebilir.
Testis sağlığına dikkat edin
Dar kıyafetlerden kaçının, uzun süre dizüstü bilgisayar kullanmayın. Bazı araştırmalar, skrotumun çok ısınmasının vücudun sperm üretme yeteneğini azaltabileceğini gösteriyor. Bu nedenle rahat çamaşırlar tercih edin ve mümkün olduğunca jakuzi ve sauna gibi faaliyetlerden kaçının.
Kaliteli ve yeterli uyuyun
Hormon üretimi ve genel sağlık için gün içinde 7-8 saat uyumak gerekir.
Egzersiz yapın
Testosteron seviyelerini dengelemek için hafif egzersizler yapılması önerilir.
Sperm kalitesini neler düşürür?
Sperm kalitesini düşüren çeşitli nedenler vardır. Bunlardan bazıları sigara ve alkol kullanımı, sağlıksız ve dengesiz beslenme, obezite, hareketsiz yaşam tarzı veya aşırı strestir. Tüm bu yaşam tarzı faktörleri; morfoloji, hareketlilik ve DNA parçalanması da dahil olmak üzere sperm kalitesini büyük oranda etkileyebilir. Dolayısıyla, yaşam tarzınızda olumlu bir değişiklik yaparsanız, sperm kalitesinde artış sağlayabilirsiniz.
Sperm kalitesini düşüren faktörler şunlar olabilir;
Yetersiz beslenme
Çinko, selenyum, A, C, E ve D vitaminleri, folik asit, eksikliği sperm sağlığını olumsuz etkileyebilir. Ceviz, badem, kabak çekirdeği, yeşil yapraklı sebzeler, balık ve yumurta gibi besinler sperm kalitesini arttırmak için faydalıdır.
Kimyasallara maruz kalmak
Tarım ilaçları, ağır metaller ve bazı temizlik ürünleri zararlı olabilir. Ayrıca pestisitlere, kurşuna ve diğer toksinlere maruziyet sperm miktarını ve kalitesini düşürebilir.
Sigara ve alkol kullanımı
Sperm kalitesini etkileyen nedenlerden biri de sigara ve alkol kullanımıdır.
İlaçların yan etkileri
Hamile kalmaya çalışıyorsanız ve ilaç kullanıyorsanız, bunlardan herhangi birinin doğurganlığınızı etkileyip etkilemeyeceği hakkında doktorunuzdan bilgi alın. Özellikle bazı antidepresanlar, antiandrojenler, opioidler, anabolik steroidler ve kan basıncını kontrol altına almak için kullanılan bazı ilaçlar sperm sağlığını etkileyebilir.
İltihaplar ve enfeksiyonlar
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar sperm kanalında problemlere yol açabilir. Bu sebeple düzenli olarak kontrollere gidilmesi ve koruyucu önlemlerin alınması tavsiye edilir.
