Mide yıkama, orogastrik bir tüp aracılığıyla az miktarda sıvının ardışık olarak verilmesi ve aspirasyonu yoluyla midenin toksik maddelerden boşaltılmasını amaçlayan bir gastrointestinal dekontaminasyon tekniğidir. Burnunuzdan veya ağzınızdan bir tüp sokularak yemek borusundan (özofagus) mideye ulaştırılır. Tüpün neden olduğu tahrişi ve öğürmeyi azaltmak için boğazınız ilaçla uyuşturulabilir. Mide içeriği, vakumla veya tüpten su verilerek dışarı alınabilir.
Mide yıkama nedir?
Mide yıkama, yaygın olarak mide lavajı olarak da bilinir, mideye yabancı bir madde girmesi, zehirlenme, aşırı doz ilaç alımı veya başka acil durumlarda, mide içeriğinin temizlenmesini ve boşaltılmasını içeren invaziv bir işlemdir.
Mide yıkama işlemi neden yapılır?
Gastrik lavaj, başta belirli gastrointestinal durumların yönetimi olmak üzere çeşitli özel tıbbi nedenlerle yapılır. Mide yıkama işlemini yapılmasını gerektirecek durumlar:
- Mideden zehirleri, zararlı maddeleri, kanı veya fazla ilaçları çıkarmak
- Üst endoskopi (EGD) öncesinde kan kusma durumunda mideyi temizlemek
- Mide asidini toplamak
- Bağırsaklarda tıkanıklık varsa basıncın hafifletilmesi
- Sık kusmayı durdurmak
Mide yıkama işlemi nasıl yapılır?
Mide yıkama işlemi; ağız veya burun yoluyla mideye bir tüp yerleştirilmesi ve ardından küçük miktarlarda sıvının sırayla verilmesi ve çıkarılması işlemini içerir. Mide yıkama işleminden önce, sağlık uzmanı kişinin öğürme refleksini test eder ve işlem sırasında hava yollarını açık tutmak için gerekirse bir solunum tüpü takabilir. Kişinin hayati belirtileri işlem öncesinde, sırasında ve sonrasında izlenir. İşlemin güvenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için başka tedavilerin uygulanması gerekebilir.
Mide yıkamada iki tip tüp kullanılır:
Nazogastrik tüp
Burundan yerleştirilir.
Orogastrik tüp
- Ağızdan yerleştirilir. Daha büyük boyutu nedeniyle genellikle mideyi boşaltmak için tercih edilir.
- Sağlık uzmanı hastayı yarı dik veya sol tarafına yatırır ve başı aşağı doğru eğik hale getirir.
- Öğürmeyi önlemek için boğaza topikal anestezik sprey uygulanır.
- Orogastrik tüp kullanılıyorsa hastanın ağzına bir ısırma bloğu yerleştirilerek tüpün ısırılması önlenir.
- Mideye ulaşmak için gereken tüpün uzunluğu ölçülür ve işaretlenir.
- Tüpün ucu yağlanır ve boğazın arkasına, yemek borusuna doğru yönlendirilir.
- Tüpün mideye yerleştirilip yerleştirilmeyeceği, mide dinlenirken hava verilerek, az miktarda mide içeriğinin pH'ının ölçülmesiyle veya röntgen çekilerek doğrulanır. Bu, tüpün akciğerlerde olmadığından emin olmak içindir.
- Yetişkinlerde az miktarda ılık su veya tuzlu su verilir. Sıvı, bir-iki dakika sonra yerçekimi drenajı, şırınga, emme ampulü veya mekanik emme kullanılarak çekilir.
- Çocuklarda normal serum fizyolojik kullanılır, çünkü çocukların suyla yıkanması durumunda hiponatremi gelişme riski daha fazladır.
- Mide içeriğinin akciğere aspirasyonu durumunda kusma olasılığı nedeniyle her zaman bir aspiratör bulundurulur.
- Geri dönen sıvıda mide içeriği kalmayana kadar yıkama işlemi tekrarlanır. Hasta bilincini kaybetmişse veya hava yolunu koruyamıyorsa, yıkama işlemi yapılmadan önce hasta inkübe edilir.
- Mide tamamen boşaltılmaz ancak panzehir veya aktif kömür süspansiyonunu içeren sıvının az bir miktarı midede bırakılır, böylece geride kalan az miktardaki zehir etkisiz hale getirilebilir.
- İşlem sonrası hastanın genel durumu ve komplikasyonlar açısından takibi yapılır. Vital bulguları düzenli olarak alınabilir. İşlem tamamlandıktan sonra NG tüpü dikkatlice çıkarılır.
Mide yıkama işlemi ne zaman yapılır?
Gastrik lavaj veya mide yıkama, hasta için faydalı olduğu düşünülen belirli klinik durumlarda uygulanır.
Başlıca endikasyonları:
Akut zehirlenme veya doz aşımı
Midedeki toksik maddeleri veya ilaçları kan dolaşımına emilmeden önce uzaklaştırmak. Zararlı maddenin yutulmasından sonraki 1-2 saat içinde yapıldığında en etkilidir.
Gastrointestinal cerrahi veya prosedürler
Mide yıkama, cerrahi işlemler veya tanı testleri (endoskopi gibi) öncesinde mide içeriğini temizlemek ve cerrah için temiz bir alan sağlamak amacıyla yapılır.
Mide kanaması
Üst gastrointestinal kanama şüphesi olan olgularda lavaj, mideden kanın uzaklaştırılmasına yardımcı olarak kanama kaynağının değerlendirilmesine yardımcı olur.
Kontrolsüz kusma
Bazı durumlarda hastada şiddetli veya sürekli kusma varsa, mideyi boşaltmak ve aspirasyon riskini azaltmak için mide yıkama yapılabilir.
Belirli ilaçların yönetimi
Bazı uzun etkili veya uzatılmış salımlı ilaçlar için, daha fazla emilimi önlemek amacıyla mide yıkama uygulanabilir.
Araştırma veya tanı amaçlı
Nadir durumlarda, yutulan maddelerin tanısal analizi için mide içeriği alınabilir.
Mide yıkanması acı verir mi?
Mide yıkama işlemi kendi başına ağrılı değildir, ancak tüp, özellikle yerleştirme ve çıkarma sırasında rahatsızlık verebilir. Rahatsızlığı en aza indirmek için sağlık uzmanları tüpü yağlar, topikal anestezikler kullanır.
Mide yıkama kaç saat sürer?
Mide yıkama işlemi acil bir müdahaledir ve ortalama süre 20-30 dakikadır. Bazı durumlarda işlem daha kısa (10–15 dakika) sürebilir, çok fazla sıvı kullanılması gereken zehirlenmelerde ise 40 dakikaya kadar uzayabilir.
Mide yıkama işleminin etkili olması için genellikle ilk 1 saat içinde yapılması gerekir. Daha geç süreli hastalarda çoğu zaman tercih edilmez; bunun yerine aktif kömür gibi yöntemler kullanılabilir.
Mide yıkandıktan sonra ne zaman taburcu olunur?
Mide yıkama işlemi sonrasında taburcu edilme süresi, kişinin genel durumu, yutulan madde, mide yıkamanın ne kadar etkili olduğu ve komplikasyon risklerine bağlı olarak değişir. Taburcu olma ile ilgili süreç şu şekildedir:
- Mide yıkama işleminden sonra hastalar genellikle aspirasyon, elektrolit dengesizliği veya devam eden semptomlar gibi olası komplikasyonların değerlendirilmesi için bir süre, genellikle birkaç saat boyunca izlenir.
- Hastalar stabil olmalı, yutulan maddeye bağlı zehirlenme semptomlarının (bulantı, baş dönmesi, kusma, solunum zorluğu) olmaması gerekir.
- Hastanın kan basıncının ve nabzının normal seviyelere dönmesi gerekir.
- Hastanın beyin fonksiyonları (örneğin, bilincin açık olması) kontrol edilir. Özellikle ilaç zehirlenmelerinde bilincin kapanması durumu olabilir.
- Solunum yollarının açık olması ve hastanın nefes alması düzgün olmalıdır. Eğer aspirasyon (kusmuk veya mide içeriğinin akciğerlere kaçması) riski varsa, hastanın durumu izlenmeye devam edebilir.
- Mide yıkama işleminin başarılı olması, komplikasyon gelişmemesi ve genel durumunun iyi olması durumunda yaklaşık 1-4 saat içinde taburcu edilebilir.
