Cilt, çok uzun bir zaman dilimi boyunca güneşe maruz kalırsa ciddi düzeyde hasar görebilir. Böyle bir süreçte cilt, her zamankine göre daha fazla hassaslaşır. Cildin güneşe maruz kaldığı dönemde koruyucu ürünlerin kullanılmaması ya da daha sonrasında doğru cilt bakımının oluşmaması, bu hassasiyeti daha da artırır.
Güneş yanıkları tüm cilt tiplerinde aynı düzeyde bir etki göstermez. Güneş yanıklarının seviyeleri, uygulanacak tedavi yöntemleri için de belirleyicidir. Yaz aylarında ciddi bir artış gözlemlenen güneş yanığı vakalarında belirtiler hemen ortaya çıkmayabilir. Ultraviyole ışınların ciltte görünmeyen hasarlara sebebiyet vermesi, uzun vadede ciddi komplikasyonları da beraberinde getirebilir.
Güneş Yanığı Nedir?
Güneş yanığı temel olarak cilt yapısının UV adı verilen radyasyona ya da UV ışık kaynaklarına maruz kalması neticesinde ortaya çıkan reaksiyonları ifade eder. Bu reaksiyonlar büyük oranda gözle görülecek düzeydedir. Güneş yanığına maruz kalan ciltte ağrı ve iltihap oluşabilir. Güneş yanığının olası etkilerinden kısa süreliğine de olsa kurtulmak mümkün gibi görünse de söz konusu yanığın kaybolması, uzun bir süreye tekabül edebilir. Yanığın seviyesi bu noktada en temel belirleyicidir. Kişinin, güneşin baskın olmadığı mevsimlerde dahi cildi koruma yöntemlerinden ve rutin bakım alışkanlıklarından ödün vermemesi gerekir.
Cildin çok ciddi düzeyde güneş ışığına maruz kalması, ne yazık ki kişi için acı verici bir deneyim olabilir. Güneş yanığı vakaları; günlük rutinleri veya iş düzenini olumsuz yönde etkileyip kişinin yaşam kalitesini düşürebilir. Normal koşullarda güneş ışınları, özellikle D vitamini ihtiyacına yanıt vermesinden dolayı önemli bir unsurdur. Fakat güneşin etkisini yoğun düzeyde gösterdiği mevsimlerde bilhassa da korunmasız biçimde UV radyasyonuna maruz kalan kişiler, güneş ışınlarının zararlı yönlerine maruz kalır. Uzun saatler boyunca güneşin altında kalmak, cilt yanıklarının ötesinde fotoalerji ve ciltte renk değişimi başta olmak üzere birçok sağlık problemine davetiye çıkarabilir.
Güneş yanığı problemlerini 2 ayrı kategori altında incelemek mümkündür. Bu kategoriler; 1. derece güneş yanığı ve 2. derece güneş yanığı şeklinde sıralanabilir. Özellikle de 1. derece güneş yanıkları, en sık karşılaşılan yanık çeşididir, çoğunlukla evde tedavi edilebilir. 2. derece yanıklarda içi su dolu olan kabarcıklar ve kaşıntılar, acı hissine eşlik eder. Yanık derecesine bağlı olarak iyileşme süreleri değişir. 1. derece güneş yanığına maruz kalan kişiler, genellikle birkaç gün içerisinde tamamen iyileşir.
Güneş Yanığını Önleme İpuçları
Güneş yanığı problemi ile karşılaşan kişiler, ağrının ve diğer unsurların etkisini vakit kaybetmeden azaltmalıdır. Bu tip yanıklarda sonuçlar dayanılmaz bir noktaya ulaşabilir. Cildin mevcut sıcaklığını düşürmek adına uygulanabilecek birçok pratik çözüm bulunur. Cildi güneş yanığına karşı koruyacak bazı basit adımlar şunlardır:
- Öncelikle vakit kaybetmeden güneşten çıkıp gölge bir alana geçiş yapılmalıdır. Açıkta kalan cilt, şemsiye ya da kıyafetlerle korunmalıdır.
- Su, vücutta diğer bölümlerden cilde doğru çekilir. Bu nedenle güneş yanığı sonrasında bol bol su tüketilmelidir.
- Yanık sonrasında soğuk bir duş alınmalıdır. Soğuk duş, her ne kadar bir miktar acı hissi yaratsa bile cildin ısısını düşürecektir.
- Genel olarak UV ışınlarının en kuvvetli olduğu 11.00-16.00 saatleri arasında güneşten kaçınmak gerekir.
- Aşırı sıcak günlerde şapka takmak, bir alışkanlığa dönüşmelidir.
- Bronzlaşma yatakları tercih edilmemelidir.
- Gün içerisinde güneş koruyucusu sık sık yenilenmelidir.
- UVA ya da UVB korumaya sahip olan güneş gözlüklerine öncelik verilmelidir.
Güneş Yanığı Belirtileri
Güneş yanığında ilk belirtiler, çoğunlukla ilk birkaç saat içinde ortaya çıkar ancak tüm vakalar için aynı durumdan söz etmek mümkün olmayabilir. Güneş yanığının en yaygın belirtileri şu maddelerden oluşur:
- Dokunma esnasında sıcaklık hissi
- Ağrı ve ciltte hassasiyet
- Kaşıntı
- Şişme ve kabarcık oluşumları
- Cildin iltihaplanması
- Şiddetli durumlarda eşlik eden baş ağrısı ve bulantı hissi
- Yorgunluk
- Gözlerde ağrı
Bu arada güneş yanıklarında beyaz tenli olmak ya da kızıl saçlara sahip olmak ciddi bir risk unsurudur. Ayrıca açık havada ve güneşin altında çalışmak zorunda kalmak, önceden güneş yanığı öyküsüne sahip olmak, uzun süre güneşlenmek, koruyucu ürünler kullanmadan güneşe çıkmak; ciddi risk faktörleri arasındadır. Ayrıca ıslak ciltlerin, kuru ciltlere kıyasla daha yüksek bir yanma eğilimi gösterdiği unutulmamalıdır.
Güneş Yanığı Nedenleri
Güneş yanığı problemi, UV ışığa normalden çok daha fazla maruz kalınması durumunda ortaya çıkar. Bu ışık sadece güneşten değil, aynı zamanda bronzlaşma yataklarında ya da doğrudan güneş lambalarında da mevcuttur. UVB çoğunlukla yüzeysel olarak cilde nüfuz eden dalga boylarını ifade eder. UVA ise daha derin katmanlarda kendini var edebilir. Her durumda UV ışığı ciltte yer alan hücrelere ciddi zararlar verebilmektedir.
Teşhis ve Tedavi Süreci
Güneşte belli bir süre kaldıktan sonra kişide ciddi cilt reaksiyonları söz konusu ise bir sağlık uzmanından destek alınabilir. Güneş yanığı vakalarında teşhis çoğunlukla fiziksel muayeneyi kapsar. Sağlık uzmanı ilk aşamada kullanılan ilaçları, belirtileri ve hastanın güneş yanığına dair geçmişini sorgular. Bu süreçte hekimin fototest uygulamasına yönelmesi yüksek bir olasılıktır.
Güneş yanığı tedavisi; ağrıların, kaşıntıların, iltihabın ve şişliğin yarattığı etkileri yok etmeye yöneliktir. Güneş yanığının düşük ve orta düzeyde olması durumunda sağlık uzmanı bir krem önerisinde bulunabilir. İleri düzeyde olan güneş yanığı vakalarında nadir de olsa hekim, hastaneye yatış kararı verebilir. Kabarcık oluşumu vücudun %20’sini geçmiş durumdaysa, yanık basit çözümlere yanıt vermiyorsa, yüksek ateş, bayılma ya da cilt enfeksiyonu gibi durumlar devreye girmişse, hasta vakit kaybetmeden hastaneye başvurmalıdır.
