Mide Bulantısı Nedir? Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Mide bulantısı hemen hemen herkesin yaşadığı bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık günlük ve geçici olabileceği gibi kimi zaman da bazı hastalıkların habercisi olabilir. Kusma, halsizlik, baş dönmesi ve bilinç kaybı gibi diğer ciddi belirtilerle beraber gelen mide bulantısının ise altında yatan nedeni bulmak ve tanıya göre tedavi olmak önemlidir. Ancak ciddi rahatsızlıkların yanı sıra hamilelikte, alkol alımı sonrasında, araç tutmasında ya da havasız yerlerde de hissedilebilen mide bulantısından kurtulmak için basit yöntemler bulunmaktadır.

Mide Bulantısı Nedir?

Çocuklardan yetişkinlere kadar herkesin hayatında sıkça karşılaştığı mide bulantısı, geçici bir durum olabileceği gibi kimi zaman bazı hastalıkların da habercisi niteliğindedir. Mide bulantısı genellikle ağrılı bir rahatsızlık olmasa da kimi zaman kusmanın yanı sıra baş dönmesi, terleme, ishal, karın ağrısı, ağız kuruluğu gibi bazı semptomlarla beraber yaşanabilir.

Kusma, midenin refleks ile içerisindekileri yemek borusu ve ağız yolu ile dışarı atmasıdır. Her mide bulantısında kusma eylemi gerçekleşmeyebilir, ancak bazı durumlarda kişi kendiliğinden gelen kusma isteği ile mide bulantısını hafifletebilmektedir.

Mide bulantısının çeşitli tipleri bulunmaktadır. Bu tipler; santral, periferik, fizyolojik, psikojenik, akut ve kroniktir. Santral tip mide bulantısında ani bir hareket ya da kötü bir yemeği görmek bulantıyı tetiklemektedir. Sindirim sistemi ve diğer organlardan kaynaklı kusma tipi periferik iken, midenin boşalmasının gecikmesi ile meydana gelen ve vücudun işlevsel cevabı niteliğinde olan mide bulantısı ve kusma çeşidi ise fizyolojik tiptir. Kaygı bozukluğu gibi durumlarda meydana çıkan ve beraberinde kusma da görülebilen mide bulantısı tipi de psikojeniktir. Bir haftadan az süren mide bulantısı ve kusma tipi akut olarak adlandırılırken, kronik mide bulantısı ise bir haftadan uzun süren durumlar için geçerlidir.

Mide Bulantısı Neden Olur?

Mide bulantısı nedenleri sadece mide rahatsızlıklarına bağlı olmayabilir. Bazı yiyecekler ve susuz kalmak mide bulantısına neden olabileceği gibi psikolojik sebepler bunlar arasında yer almaktadır. Mide bulantısının farklı nedenleri arasında şunlar gösterilebilir:

• Gıda zehirlenmesi
• Baharatlı ve yağlı yiyecekler
• Aşırı alkol alımı
• Sıvı kaybı
• Hamilelik
• Mide ve bağırsak enfeksiyonları
• Kandaki kalsiyum yüksekliği
• Psikolojik rahatsızlıklar
• Kötü kokular
• Baş dönmesi
• Araç ve deniz tutması
• Gastrit, ülser, reflü gibi mide rahatsızlıkları
• İlaç kullanımı
• Tansiyon ve şeker düşmesi
• Kafaya alınan şiddetli darbe
• Migren
• Beyin tümörü
• Çölyak hastalığı
• Bazı kanserler
• Apandisit
• Bağırsak tıkanıklığı
• İç kulak rahatsızlıkları
• İleri evre böbrek yetmezliği
• Safra kesesi taşı
• Kalp krizi
• Genel anestezi
• Radyasyon terapisi

Çocuklarda Mide Bulantısı ve Kusma Nedenleri

Kusma, çocuğun yaşına bağlı olarak bir dizi farklı sorundan kaynaklanabilir. Yenidoğanlar ve üç aya kadar bebeklerde, tükürme ve kusmayı ayırt etmek gerekir. Kusma şiddetli değilse ve bebek sağlıklıysa tükürüyor olabilir. 38°C veya daha yüksek ateş ile birlikte seyreden şiddetli kusma ise ciddi bir sorunun belirtileri olabilir. Bebeklerde kusmanın olası nedenleri şunları içerir:

• Pilor stenozu: Pilor stenozu midenin tıkanması veya daralmasıdır. Genellikle bebekler 2 ila 10 haftalıkken başlar ve giderek kötüleşir. Bebek genellikle kusmaya rağmen iyi beslenir.
• Gıda alerjisi: Bir gıda alerjisi, genellikle gıdayı yedikten kısa bir süre sonra ortaya çıkan kusmaya neden olabilir. Küçük bebeklerde yaygın bir tetikleyici, inek sütü bazlı formülden veya hatta anne sütünden alınabilen inek sütü proteinidir. Genellikle ishal, egzama veya hırıltılı solunum gibi başka semptomları da vardır.
• Bağırsak tıkanıklığı: Bu durum şiddetli kusmaya neden olur. Kusmuk yeşil veya sarı görünebilir. Bazı durumlarda bebekler bu durumla doğar ve doğumdan hemen sonra kusma başlar. Doğumda sağlıklı olan bir bebekte aniden de başlayabilir.
• Enfeksiyon: Tüm yaş gruplarında kusmanın yaygın nedenlerinden biridir. Enfeksiyon bağırsakta ya da vücudun başka bir yerinde olabilir.

Daha büyük çocuklarda mide bulantısı ve kusmanın nedenleri şunlardır:

• Gastroenterit: Kusmanın yaygın nedenlerinden biri, bir virüsün neden olduğu enfeksiyöz gastroenterit’tir (mide veya bağırsak enfeksiyonu). Gastroenterit’in neden olduğu kusma genellikle aniden başlar ve genellikle 24 ila 48 saat içinde hızlı bir şekilde düzelir. Gastroenterit’in diğer belirtileri mide bulantısı, ishal, ateş veya karın ağrısıdır.
• Diğer enfeksiyonlar: Bazı çocuklar, kulak veya idrar yolu enfeksiyonu gibi vücudun başka bir yerinde enfeksiyon olduğunda kusar. Bu durum daha çok küçük çocuklarda görülür. Bazı çocuklarda ise viral bir enfeksiyonla başlayan, haftalarca ya da aylarca devam eden kusma görülebilir. Bu, enfeksiyon düzeldikten sonra bile midenin iyi boşalamaması durumunda olur ve postviral gastroparezi olarak adlandırılır. Kusma aralıklıdır ve genellikle yemekten saatler sonra ortaya çıkar. Zamanla kademeli olarak düzelir.

Kusmaya neden olabilecek diğer hastalıklar arasında gastroözofageal reflü, peptik ülser hastalığı, apandisit, siklik kusma sendromu, eozinofilik özofajit ve enflamatuvar bağırsak hastalığı yer alır.

Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Mide bulantısı geçirme yollarından biri ilaç kullanmak olabileceği gibi evde pratik çözümler ile de bulantının önüne geçmek mümkündür. Ancak bunun için öncelikle mide bulantısına sebep olan nedeni bulmak gerekmektedir. Sürekli tekrar eden mide bulantısı durumunda doktora başvurulmalıdır. Mide bulantısı şu yöntemler uygulanarak rahatlama sağlanabilir:

• Havasız ve ağır kokulu bir ortamda ortaya çıkan mide bulantısı için temiz havaya çıkmak ve derin nefes almak; nefes egzersizleri yapmak
• Bulantı başladığında tuzlu kraker yemek
• Bir süre uzanarak dinlenmek
• Limon, nane ve elma gibi ferahlatıcı besinler tüketmek
• Kendiliğinden kusma hali varsa engel olmadan kusmak
• Araç tutması durumunda mide bulantısı ilacı kullanmak, mümkünse temiz hava almak
• Deniz tutmalarında ufuk çizgisine odaklanmak ve geminin orta bölümünde bulunmak

Mide bulantısını önlemek için de aşağıda belirtilen yollar izlenebilir:

• Aşırı yağlı, ağır ve baharatlı yiyeceklerden uzak durmak
• Yemek yerken ve içecek içerken acele etmemek, yavaş yemek/içmek
• Yemekten hemen sonra ağır aktiviteler yapmamak
• Sigara, alkol ve kafeinli içeceklerin kullanımını azaltmak
• Karnı sıkan kıyafetler giymemek
• Otobüslerde tekerlek üzerindeki koltuklarda oturmamak
• Metro vb. araçlarda yola ters koltuklarda seyahat etmemek

Psikolojik Mide Bulantısı Nasıl Geçer?

Psikolojik mide bulantısını gidermek ve kaygı belirtilerini yönetmeye yardımcı olmak amacıyla uygulanan tedavi genellikle terapi, ilaç ya da her ikisinin bir kombinasyonunu içerir. Bilişsel davranışçı terapi (BDT), kaygı ve stresi tedavi etmek için oldukça etkili bir psikoterapi biçimidir. Kişilerin düşünce kalıplarını anlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmayı amaçlar. Uzman psikolog veya psikiyatrist rehberliği ile rahatsız edici semptomlar etkin bir şekilde yönetilebilir.

Antidepresan kullanımı, çeşitli zihinsel sağlık durumlarının tedavisine yardımcı olabilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'ler), kaygı için yaygın olarak reçete edilen bir tür antidepresandır. Serotonin seviyelerini artırarak semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak mide bulantısı, bazı antidepresanlarla ilişkili olası bir yan etki de olabilir. Kişiye bağlı olarak değişiklik gösterse de genellikle hafiftir ve vücut alıştıkça zamanla düzelir.

Kaygı belirtilerini yönetmek aşağıdaki yöntemlerden de yararlanılabilir:

• Anti-anksiyete ilaçları
• Beta blokerler
• Nöbet önleyici ilaçlar
• Atipik antipsikotikler
• Kabul ve kararlılık terapisi

Hamilelikte Mide Bulantısı Ne Zaman Başlar?

Gebeliğin ilk üç ayında vücutta meydana gelen hormon değişikliği sebebiyle mide bulantısı yaşanabilmektedir. Hamilelikte mide bulantısı genellikle sabahları ortaya çıkmakta ve gebelerin %50’sinden fazlasında görülmektedir. Bazı hamilelerde bu bulantı kusma ile görülebileceği gibi bazılarında sadece sabahları mide bulantısı belirir. Bunun için hamilelere uyandıklarında ekmek ve kraker gibi hafif yiyecekler tüketmesi önerilmektedir. Genellikle bu bulantılar 3. ayın sonundan itibaren görülmez, ancak bulantı ve kusmalar devam ediyorsa, bebeğe zarar verecek bir durum ile karşılaşmamak için doktora başvurmak gerekir. Gebeliğin ilk 3 ayı içinde görülen mide bulantısının bebeğe herhangi bir zararı bulunmayacaktır.

Hamilelikte Mide Bulantısı Nasıl Olur?

Genellikle sabah bulantısı olarak bilinen hamilelikte mide bulantısı ve kusma, gebeliğin erken döneminde yaygın olarak görülür. Günün veya gecenin herhangi bir saatinde anne adaylarını etkileyebilir ya da gün boyu kişilerin kendini hasta hissetmesine neden olabilir. Sabah bulantısı günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir. Ancak genellikle hamileliğin 14. haftasında düzelir ve bebeği daha fazla risk altına sokmaz.

Bazı durumlarda hiperemezis gravidarum adı verilen ciddi bir hamilelik hastalığı gelişebilir. Bu durumda vücuda yeterince sıvı alamama (dehidrasyon) ya da yetersiz beslenme gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bazen idrar yolu enfeksiyonları da mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Bu hastalıklar genellikle mesaneyi etkilese de böbreklere yayılabilir.

Hamilelikte mide bulantısı semptomlarını hafifletmek amacıyla günlük yaşam rutinlerinde ve beslenme alışkanlıklarında şu değişiklik yapılabilir:

• Dinlenmek
• Mide bulantısını kötüleştiren yiyecek ve kokulardan kaçınmak
• Karbonhidrat oranı yüksek yiyeceklerden kaçınmak
• Bol sıvı tüketmek

Daha şiddetli semptomlarda ise ilaç reçete edilebilir. Gebelikte kullanımı güvenli olan, antiemetik adı verilen hastalık önleyici ilaçlar doktor önerisi ile kullanılabilir. Bu ilaçlar, genellikle alerjileri tedavi etmek için kullanılan ancak mide bulantısını durdurmak için de reçete edilebilen bir tür antihistaminik’tir. Antiemetik ilaçlar tablet şeklinde alınabildiği gibi enjeksiyon ya da fitil şeklinde de kullanılabilir.

Hamilelikte Mide Bulantısı Ne Zaman Geçer?

Mide bulantısı tipik olarak gebeliğin 4. ve 8. haftaları arasında başlar ve 13. ve 14. haftaları arasında azalır. Ancak bu sürelerden daha erken başlayabilir veya daha uzun sürebilir. Her gebe ilk üç aylık döneminin tamamı boyunca mide bulantısı yaşamaz. Bulantı sadece birkaç hafta sürebilir ya da ilk birkaç ay boyunca belirli aralıklarla görülebilir.

Bazı kişiler hamilelik sırasında mide bulantısını sabah bulantısı olarak adlandırır. Bu da gebelerin mide bulantısını yalnızca sabahları yaşayacaklarına inanmalarına neden olur. Ancak araştırmalar sabah bulantısının sadece erken saatlerde değil, tüm gün boyunca meydana gelebildiğini gösterir.

Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?

Mide bulantısı başka bir rahatsızlığın habercisi değilse evde yapılacak basit yöntemler ile bu rahatsızlığı hafifletmek mümkündür. Evde bulunabilecek şu bitkisel ürünler ve gıdalar ile mide bulantısı azaltmaya yardımcı olabilir.

• Limon sindirime yararlı bir meyvedir. Suyun içerisinde az miktarda limon sıkılıp, gün boyunca bu su içilebilir. Ancak aşırı kullanımda limonun asidik yapısı yüzünden zararlı olabileceği de unutulmamalıdır.
• Patates mide bulantısını geçirmek için en çok kullanılan besinlerden biridir. Haşlanmış patatesi sınırlı miktarda tüketmek bulantıyı hafifletebilir.
• Nane-limon çayı da patates gibi mide bulantısında oldukça etkilidir. Ancak nanenin aromasına ve kullanılan miktara dikkat etmek gerekmektedir. Fazla nane mide bulantısını şiddetlendirebilir.
• Sakinleştirici etkisi olan papatya çayı midenin rahatlaması için de kullanılmaktadır. Demlenen papatya çayını ılık bir şekilde içmek mide bulantısında etkilidir.
• Tost, leblebi, kraker gibi tuzlu yiyecekler mide bulantısını hafifletir.
• Diğer birçok hastalıkta da yararlı olduğu bilinen tavuk suyu çorbası mide bulantısını geçirmek için de içilebilir. Az yağlı ve sindirimi kolay olan bu çorba ile mide rahatlatılabilir.
• Protein yetersizliği de mide bulantısına neden olabilir. Fındık gibi proteini yüksek besinler tüketilebilir.
• Zencefilin mide bulantılarında etkili olduğu gözlemlenmiştir. Nadiren yan etkisi olan zencefil, yemeklerde kullanılabileceği gibi çay olarak da içilebilir.
• Regl döneminden kaynaklanan mide bulantılarında tarçının iyi gelebilir.

Çocuklarda Mide Bulantısına Ne İyi Gelir?

Çocuklarda mide bulantısının geçirilmesi için öncelikle altta yatan nedenin tedavi edilmesi gerekir. Bazen çocuklarda görülen mide bulantısının belirgin bir neden yoktur ve mide bulantısı kendiliğinden geçer. Çocuklara bol miktarda su veya oral rehidrasyon sıvısının yanı sıra kuru kraker, ekmek, pirinç, patates gibi hafif yiyecekler verilebilir.

Çocuklarda mide bulantısına gıda intoleransı neden olabilir. Bu durumda çocuğun belirli gıdaları sınırlı tüketmesi ya da hiç tüketmemesi gerekebilir. Bir hastalık nedeniyle ortaya çıkan mide bulantısında tedavi için ilaç reçete edilebilir. Uzun süreli ve psikolojik temelli mide bulantısı için müzik veya sanat terapisi gibi çocuğun dikkatini dağıtacak bir aktiviteler de denenebilir.

Mide Bulantısı ve Kusma için Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

Mide bulantısı ve kusma, yetişkinlerde genellikle en fazla 2 gün içinde geçer. Bu sürenin aşılması, bir aydan uzun süredir nöbetler geçirilmesi ya da mide bulantısı ve kusma ile birlikte mide ağrısı görülmesi, açıklanamayan kilo kaybı yaşanması durumlarında bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.

2 yaş altındaki çocuklarda 24 saat, bebeklerde ise 12 saatten fazla süren mide bulantısı ve kusma görülmesi durumunda da doktora başvurulması gerekir.

Mide Bulantısı Nasıl Önlenir?

Sık sık midenin bulanması durumunda kişiler güçlü kokular, yağlı ya da baharatlı yiyecekler gibi mide bulantısına neden olan etkenlerden kaçınabilir. Bulantı hissedilmediği zamanlarda yemek yemeye çalışması, küçük öğünler tüketilmesi ve yemeği sindirirken başın yukarıda tutulması faydalı olabilir.

Gün içinde sıvı tüketimine devam etmek önemlidir. Susuz kalmak, midenin daha da bulanmasına neden olabilir. Mümkün olduğu kadar dinlenmek ve çok hızlı ayağa kalkmaktan kaçınmak da faydalı yöntemlerden biridir. Hareket halindeyken mide bulantısını önlemek için ilaç kullanılabilir. Öne dönük şekilde seyahat etmek ve araçtayken okumaktan kaçınmak da bulantının önlenmesine yardımcı olabilir.

Şiddetli Baş Ağrısı & Mide Bulantısı

Şiddetli baş ağrısı mide bulantısını beraberinde getirebilir. Bu durumu migreni olan kişiler sıklıkla yaşamaktadır. Migreni olan ve baş ağrısıyla beraber düzenli olarak mide bulantısı yaşayan kişiler bazı yöntemler ile bulantının önüne geçebilir. Bu durumda ağrı kesici almak baş ağrısını geçirebileceği gibi mide bulantısını da hafifletecektir. Sessiz ve karanlık bir ortamda dinlenmek ve temiz hava almak bu durumda da bulantılar için etkilidir. Kafein ve sigara alımını azaltmak, bol su içmek, yiyecek ve içeceklere dikkat etmek mide bulantısı ve baş ağrısı durumunda yapılması gerekenler arasındadır.

Ancak mide bulantısı ve şiddetli baş ağrısı sadece kısa süren bir an ya da migren belirtisi olabileceği gibi bazı hastalıkların da semptomları olabilmektedir. Mide bulantısı; beyin damar hastalıkları, sinir sistemi hastalıkları, göz hastalıkları, beyin tümörleri, sinüzit ve menenjit rahatsızlıklarının da belirtilerinden biri olabilir. Bu sebeple, sürekli mide bulantısı hissi ile buna bağlı konuşma bozukluğu yaşayan, boyun tutulması olan, bilinç kaybı ve bulanık görüşü bulunan, bir günden uzun süre boyunca kusan veya ateşi olan kişilerin bu uyarıları dikkate alması ve en kısa zamanda doktora başvurması erken teşhis için oldukça önemlidir.

Alkol Sonrası Mide Bulantısı

Fazla alkol tüketimi, birçok günlük rahatsızlığın yanında mide bulantısını da beraberinde getirebilir. Alkol sonrası mide bulantısı genellikle kandaki alkol seviyesinin düşmesiyle ortaya çıkar. Yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, susuzluk, konsantre eksikliği, uyku hali, sinirlilik ve kalp atışının hızlanması da beraberinde görülebileceği alkol sonrası mide bulantısı için basit yöntemler uygulanabilir.

Alkol, asidik yapısı ile kandaki PH dengesini düzenlemek için hücrelerden su çeker. Bu yüzden de susuzluktan da kaynaklanan mide bulantısı için alkol tüketimi sırasında ve ertesi günü sıvı tüketimi oldukça önemlidir. Suyun yanı sıra taze sıkılmış meyve suları vücuttaki toksinleri atabileceği gibi midenin rahatlamasını da sağlayacaktır. Ancak tüketilecek meyve sularında portakal ve greyfurt gibi asidi fazla olan meyveleri tercih etmemek gerekir. Sodanın içine koyulan limon ve tuz ise mide bulantısını önlemede en sık kullanılan metotlardan biridir. Yağlı ve baharatlı yemeklerin yerine daha hafif yemeklerden az az yemek de alkolden dolayı oluşan mide bulantısını hafifletecektir. Özellikle aşırı alkol tüketiminden sonra ortaya çıkan mide bulantısının önemli tedavi yöntemlerinden biri de dinlenmektir. Gün boyu aralıklarla uzanmak sadece mideyi değil vücudu da dinlendirecek ve alkolün etkisini azaltacaktır.

Mide Bulantısı ve İshal

Mide bulantısı ishal ile beraber görüldüğünde farklı rahatsızlıkların habercisi olabilir. Bulantıya sebep olabilecek rahatsızlıklardan biri de bağırsak enfeksiyonudur. Tüketilen yiyecekler ile oluşabilecek bu enfeksiyonda ishal ve mide bulantısının yanı sıra karın ağrısı da görülebilmektedir. Bağırsak hareketlerinden dolayı meydana gelen bu rahatsızlık yaşandığında doktora başvurmak gereklidir; tedavi olunarak enfeksiyonun önüne geçilebilir.

Virüslerden kaynaklanan bir diğer enfeksiyon hastalığı ise mide üşütmesidir. Mide üşütmesinde de sadece mide bulantısı değil ishal durumu da görülmektedir. Mide üşütmesi sadece yiyecek ve içeceklerden değil, havlu ve mutfak eşyalarını paylaşmaktan dolayı geçecek virüsler sebebiyle de görülür. 1-2 gün içerisinde atlatılabilecek bu rahatsızlık eğer daha uzun süre devam ediyorsa ve devamında ateş, dışkıda kan, kan kusma, ciddi halsizlik ve koyu renkte idrar gözleniyorsa doktora başvurmak gerekir. Bu durum sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebilmektedir. Yetişkinler için geçerli olan belirtileri göstermenin yanı sıra, altı saate kadar bezini ıslatmayan ve uzun süre tepkisiz kalan çocukların doktor kontrolünden geçmesi faydalıdır.