Hirşutizm kadınlarda erkek tipi yüz, sırt, göğüs ve karında kıllanmaların görülmesidir. Hormonal dengesizliklere bağlı androjen isimli erkek cinsiyet hormonların salgılanmasında meydana gelen artış bu bölgelerde kıllanmalara neden olur. Başta polikistik over sendromu olmak üzere adrenal bezlerle alakalı problemler ve bazı ilaçların kullanımından kaynaklanabileceği düşünülse de her zaman net bir şekilde nedenini ortaya koymak mümkün olmamaktadır.
Hirşutizm tanısı alan kişilerin farklı test ve tetkiklerle değerlendirilmesi gerekmektedir. Altta yatan nedenlerin ortaya konmasının ardından nedene yönelik yaklaşımlarla kıllanmaların kontrol altına alınması ve engellenmesini sağlayacak tedaviler planlanır.
Hirşutizm Nedir?
Yetişkinlerde iki farklı kıl tipi bulunmaktadır; vellus ve terminal tip kıllar. Vellus kılları ince, kısa, pigmentsizdir ve insanlarda yanaklar ve boyun gibi bölgeleri kaplar. Saçlı deri, kaşlar, kirpikler, koltuk altı ve kasık bölgelerinde bulunan uzun, daha sert, yoğun pigmentli ve küt uçlu kıllar ise terminal kıllar olarak adlandırılır.
Farklı cinsiyetlerde hormonlara bağlı olarak kıllanmada bazı farklılıklar gözlenebilir. Bunlardan en göze çarpanı sakal ve bıyıklardır. Hormonların etkisiyle buradaki tüyler terminal tipe dönüşerek sakal ve bıyıkları meydana getirir. Hirşutizm’in temel morfolojisinde de vücutta erkek tipi dağılımda kıllanmaların meydana gelmesi ve vellus adı verilen kılların terminal kıllara dönüşmesi yatar. Çoğu zaman kadınların dudaklarının üstünde, çenelerinde, göğüslerinde, karınlarında veya sırtlarında ince tüyler bulunur. Bu bölgelerde kaba koyu renkli kılların büyümesine (daha tipik olarak erkek tipi kıl büyümesine) hirşutizm denir.
Hirşutizmin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte polikistik over sendromu da dahil olmak üzere bazı hormonal dengesizliklerde belirti olarak görülebilir. Hirşutizmin yaygın nedenlerinden olan polikistik over sendromunda kilo alımı hastalığın gelişiminde ve belirtilerin kötüleşmesinde etkili olabilir. Bu sebeple hastaların yaşam kalitesine katkıda bulunmak amacıyla medikal tedavi ve uygulamaların yanında kilo verilmesine yönelik önerilerde bulunulabilir.
Hirşutizm genellikle estetik bir sorun olarak ortaya çıksa da androjen fazlalığı ile seyreden hormon dengesizliğinin etiyolojisinin daha fazla araştırılması gerekebilir. Hastalar dermatoloji, endokrinoloji veya jinekoloji dahil olmak üzere çeşitli uzmanlık dallarına başvurabilir ve tedavi sürecinde de bu alanlardan hekimlerin katkılarıyla multidisipliner bir süreç içinde ilerlenmektedir.
Hirşutizm Neden Olur?
Androjen adı verilen erkek cinsiyet hormonları kadınlarda düşük dozlarda üretilir. Vücudun birçok farklı işlevi için gerekli olan bu hormonların normalden fazla üretilmesi hirşutizm’e neden olabilir. Kadınlarda istenmeyen erkek tipi kıllanmayla kendini gösteren bu durumun nedeni genellikle tam olarak bilinmemekle birlikte sıklıkla bazı durum ve hastalıkların eşlik ettiği gözlemlenmiştir. Bunların başında hastaların çoğunda görülen polikistik over sendromu gelmektedir.
Polikistik over sendromunda hastaların yumurtalıklarında hormon üretiminde değişikliklere neden olabilecek iyi huylu kistleri oluşmaktadır. Obezitenin de polikistik over sendromuna eşlik edebilecek risk faktörlerinden biri olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle obezitenin kontrol altına alınması polikistik over sendromu ve dolayısıyla hirşutizm’in etkilerinin azalmasına katkıda bulunabilir. Ek olarak adrenal bez ile alakalı bozukluklar ve bazı ilaçların kullanımı da hirşutizm’e neden olabilir.
Hirşutizm Belirtileri Nelerdir?
Erkeklerde dudakların üstü, çene, göğüs, karın ve sırt bölgelerinde kadınlara kıyasla daha sert, uzun, künt ve koyu renkli kıllar bulunur. Terminal kıl olarak adlandırılan bu kılların kadınlarda erkeklere benzer bir şekilde dağılım göstermesi hirşutizm’in temel belirtisidir. Kadınların erkek tipi kıllanması olarak tanımlanan hirşutizm’de kıllanmaya ek olarak neden olabilecek diğer hastalık ve durumların belirtilerini de görmek mümkündür.
Hirşutizm Risk Faktörleri Nelerdir?
Hirşutizm tüm yaş gruplarındaki kadınlar da meydana gelebilir. Benzer durumları yaşayan aile bireylerinin varlığı hirşutizm’in ortaya çıkmasında risk faktörüdür. Ayrıca Orta Doğu, Avrupa ve Güney Asya bölgelerinde de kadınların hirşutizm’e daha yatkın olduğu düşünülmektedir. Polikistik over sendromu gibi hiperandrojenizm ile giden durumların da özellikle Hirşutizm açısından risk oluşturduğu ve etiyolojisinde önemli rol oynadığı bilinmektedir.
Hirşutizm Nasıl Teşhis Edilir?
Hirşutizm tanısı fizik muayene ve hasta öyküsü değerlendirilerek koyulabilir. Ancak bu duruma neden olan temel faktörlerin araştırılması ve altta yatan olası hastalıkların değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle ilgili olabilecek hormonların gösterilmesi için kan tahlilleri istenebilir. Ek olarak olası tümör ve kistlerin varlığının kontrol edilmesi için ultrason ve MR gibi görüntüleme teknikleri kullanılmaktadır. Bu tetkikler ışığında hirşutizm’e yol açacak olası hastalıkların ortaya çıkması sağlanarak daha etkili bir tedavi süreci planlanabilir.
Hirşutizm Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Hirşutizm tedavisinde altta yatan olası nedenlere göre farklı tedavi seçenekleri planlanabilir ve süreçteki etkilerine göre güncellenebilir. Hirşutizm’e neden olan durumun obeziteden kaynaklandığı düşünülen durumlarda hastanın kilo vermesi önerilebilir. Obezite hormon üretim ve etkilerinde değişikliğe neden olabileceğinden obezitenin düzeltilmesi medikal tedavi seçeneklerine ihtiyaç duyulmadan hirşutizm’e neden olan hormonal düzensizliklerin kontrol altına alınmasını sağlayabilir.
Hirşutizm için altta yatan nedenin polikistik over sendromu olduğu durumlarda bazı medikal ilaç tedavileri tercih edilebilir. İlaç tedavileri hormon seviyelerinin dengelenmesini sağlayarak hirşutizm’in düzelmesini sağlar. Bunlara ek olarak elektroliz, lazer epilasyon gibi doğrudan kıllanma bölgelerine müdahale edilmesi de süreç içinde planlanabilir. Bunlarla birlikte yeni kılların tekrar çıkmasının önlenmesi için gerekli medikal tedaviler de eş zamanlı kullanılmaktadır. Bu nedenle müdahale edilmeden önce bu durumlarda bir hekime başvurulması tedavi sürecinin daha güvenli ve etkili bir şekilde planlanması için önerilmektedir.
Hirşutizm Nasıl Engellenir?
Hirşutizm’in ön görülmesi ve önlenmesi genellikle pek mümkün değildir. Ancak risk faktörlerinin olduğu durumlarda doktora başvurulması ve yaşam tarzı değişikleriyle risklerin azaltılmasına yönelik tavsiyelerin alınması mümkündür. Özellikle polikistik over sendromu tanısı alan kadınlarda kilo kontrolünün belirtilerin hafiflemesinde etkili olduğu görülmüştür. Hormon seviyelerini takip etmek, kilo kontrolü, sağlıklı beslenme ve hirşutizm semptomları ortaya çıktığında bir hekime başvurmak önerilir.
Hirşutizm Nedir? Hakkında Sık Sorulan Sorular
Hirşutizm’in temel morfolojisinde de vücutta erkek tipi dağılımda kıllanmaların meydana gelmesi ve vellus adı verilen kılların terminal kıllara dönüşmesi yatar. Çoğu zaman kadınların dudaklarının üstünde, çenelerinde, göğüslerinde, karınlarında veya sırtlarında ince tüyler bulunur. Bu bölgelerde kaba koyu renkli kılların büyümesine (daha tipik olarak erkek tipi kıl büyümesine) hirşutizm denir.