Toplum oldukça sık rastlanılan sağlık sorunlarının başında göz hastalıkları gelmektedir. Göz hastalıkları kişilerin günlük hayatına doğrudan etki eden önemli sağlık problemleri arasında yer alır. Bunlar arasında özellikle kırma kusurları olarak da bilinen yakın veya uzağı görmede yaşanan güçlükler gelir. Miyop adı da verilen uzağı görememe sorunu en yaygın görülen göz kırma kusurudur.
Miyop nedir?
Sağlıklı kişilerde göz; en dış tabakası olan kornea ile ışığı kırdıktan sonra göz bebeği üzerinden ışığı göz merceğine ulaştırır. Mercek ışığı gözün en iyi ve net görmenin yaşandığı retinanın sarı nokta tabakasına odaklamakla sorumludur. Sarı nokta üzerine düşen görüntü beyin tarafından algılanarak düzenlenir ve görme sağlanır.
Eğer kişilerde bahsedilen göz dokularından herhangi birinde sorun meydana gelirse sarı nokta üzerine görüntü odaklaması bozulur ve görüntü bulanık görünür. Miyopluk veya tıbbi ifadesiyle myopi; görüntünün sarı noktanın öncesine düşmesine bağlı bulanık görüntü oluşması durumudur. Bu bakımdan görüntünün sarı nokta üzerine odaklanmasından sorumlu göz merceği problemleri myopiye neden olabileceği gibi; gözün yatay düzleminde genişleme meydana geldiğinde de dokular düzgün çalışmasına rağmen odak sorunu gerçekleşecektir.
Myopi toplum en sık görülen göz hastalığı ve göz hastalıkları arasında görme kusuru olarak karşımıza çıkar. Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde gelişmeye başlasa da; bazı myopi türleri yaşlılıkta da ortaya çıkabilmektedir. Yine myopi gelişim sürecine ve altta yatan sebebe bağlı olarak farklı klinik seyirler takip edebilir.
Miyop nasıl gelişir?
Miyopi temelde merceğin gelen ışığı normalden fazla kırmasına bağlı retinaya ulaşmadan odaklaması nedeniyle ortaya çıkar. Bu bakımdan kişilerde belirli bir hastalık olmadan göz dokularındaki fonksiyon bozukluğuna bağlı myopi gelişebileceği gibi diyabet gibi merceğin ödemlenmesi ve yapısında değişimlerin olmasına bağlı hastalıklara sekonder myopi vakaları ortaya çıkabilir.
Myopi temelde iki ana form şeklinde ele alınır. Bunlar basit miyopluk ve patolojik miyopluk olarak ifade edilir:
- Basit myopi: En sık görülen ve toplumda yaygın haliyle izlenen myopi çeşididir. Kişiler sıklıkla çocukluk çağında başlayan ve yetişkinlikte de devam eden uzağı görememe sorununa sahiptir. Myopi yetişkinliğe kadar ilerlese de; belirli bir dönemden itibaren sabit hale gelir.
- Patolojik myopi: Toplumda nadir görülen diğer bir form olan patolojik myopide, hastalık ilerleyici özellik gösterir. Gözün yatay düzleminde büyüme ile birlikte, retinada anormal damarlanmaya bağlı körlük gelişebilmektedir. Toplumda görülme oranı %1-3 olan patolojik miyop olan hastaların yüzde 90’ında 10 yıl içinde kalıcı körlük ortaya çıkar.
Bunların yanında çeşitli koşullarda ortaya çıkabilen özel myopi türleri de mevcuttur. Gündüzleri iyi görmesine rağmen, ışık miktarının ve şiddetinin azalmasıyla ortaya çıkabilen gece miyopu; göz kaslarında aşırı kasılmaya bağlı bombeleşen mercek nedeniyle geçici ortaya çıkabilen yalancı miyop ve diyabet gibi hastalıklar veya çeşitli ilaçlara bağlı gelişebilen sekonder miyop bunlar arasındadır.
Miyop neden olur?
Miyopi temelde göz kırma kusuru olduğundan, bunu tetikleyebilen çeşitli davranışlar ve rahatsızlıklar sonucu miyopluk ortaya çıkabilir. Yapılan araştırmalar çok okuma, yazma gibi yoğun entelektüel aktivitelerle uğraşan kişilerde miyopluk sıklığının fazla olduğunu göstermiştir. Yine ince işçilik gerektiren ve yakın mesafede yapılması gereken işlerle uğraşan kişilerde miyopluk daha yaygın görülür.
Doğuştan merceğin kırma gücü fazla olan veya çocukluk çağında büyüme eğiliminde olan göz küresinin normalden fazla büyümesi sonucu da miyop gelişebilmektedir. Bu anlamda myopi gelişiminde genetik ve çevresel faktörlerin birlikte iş gördüğü söylenebilir.
Bunlarında yanında yoğun stres yaşayan kişilerde, göz kaslarının etkilenerek daha çok kasılması ve buna bağlı merceğin bombeleşerek daha çok ışık kırması sonucu yalancı miyopluk da ortaya çıkabilmektedir.
Miyop belirtileri nelerdir?
Myopi alt tipine ve meydana geliş şekline bağlı olarak çeşitli klinik belirtilere neden olabilir. Bu bakımdan aşağıdaki belirtilere sahip kişilerde myopinin varlığından şüphelenilmelidir:
- Uzağı görememe ve buna bağlı olarak çocuklarda okul yaşamında zorluk, performansda düşüklük, tahtayı görememe, derse ilgisizlik gibi problemler
- Yazıları veya sokak işaretlerini görmede ve okumada zorluk
- Uzağı görmek için harcanan çabayla orantılı olarak baş ağrısı
- Gözlerde yorgunluk, rahatsızlık hissi
- Tekrarlayan göz kısma davranışı
- Şaşılık
Bunlara ek olarak patolojik myopisi olan kişilerde düz çizgilerde eğilme veya kırılma görüntüsü olabilir; renkli görmede azalma meydana gelebilir. İlerleyen dönemlerde görmede azalma veya tamamen görme alanında kayıp yaşanabilir.
Miyop tedavisinde ne yapılır?
Myopinin tespit edilebilmesi için uzman bir hekim tarafından görme muayenesinin yapılması gerekir. Buradan hastalık öyküsünün alınmasının ardından hem göz anatomisi, hem de görme yetisi muayene edilerek myopinin varlığı ve derecesi tespit edilir. Myopi bazı hastalarda astigmatizm gibi diğer kırma kusurlarına eşlik edebildiğinden, ek göz problemlerinin tanısı da bu aşamada konulur. Yine patolojik myopi gibi ciddi hastalıkların tanısı için göz dibi muayenesi yapılarak, gerekli müdahalelerin erken dönemde yapılması sağlanır.
Myopi tanısı sonrası hastaların görme kusurunun giderilmesi için sıklıkla gözlük veya kontakt lens reçete edilmektedir. Gözlük camları veya lensler; kalın kenarlı mercek görevi görerek, sarı nokta üzerine düşen görüntüyü sarı nokta üzerine odaklamaya yardımcı olur. Bu sayede kişinin baş ağrısı ve göz yorgunluğu gibi şikayetleri giderilerek uzağı görme problemi ortadan kaldırılır.
Gözlük veya lens derecesi, kişinin myopi şiddetine göre değişkenlik gösterebilir. Çocukluk döneminde göz gelişimi devam ettiğinden, miyop derecesi yetişkinliğe kadar artış gösterebilir.
Kontakt lens kullanımı gözlüğe göre daha geniş bir görme alanı sağlarken; kozmetik olarak daha sık tercih edilmektedir. Bununla birlikte, bakımı ve temizliği açısından her hasta uyum sağlayamamakta veya uygunsuz kullanıma bağlı göz enfeksiyonları gibi çeşitli sorunlar baş gösterebilmektedir. Bununla birlikte, gözlük kullanımı kolaylık ve konfor açısından tercih sebebi olabilir.
Basit myopisi olan kişilerde standart gözlük veya lens tedavisi hayat boyu kullanım için yeterli olsa da; bazı hastalarda refraksiyon cerrahisi adı verilen girişimsel yöntemler uygulanabilir. Lazer göz cerrahisi olarak da bilinen bu prosedürde kornea tabakası yeniden şekillendirilerek görüntünün sarı noktaya odaklanması sağlanır. Cerrahi sonrası hastalar lens veya gözlük kullanımına gerek kalmadan uzağı görebilir hale gelir. Bununla birlikte kornea tabakasının yeniden düzenlenmesine bağlı çeşitli komplikasyonlar gelişebildiği gibi, miyop ilerleyen dönemde tekrarlayabilir. Ayrıca, bazı hastalar kornea yapısı ve diğer ek rahatsızlıklarına bağlı refraktif cerrahi açısından uygunsuz kabul edilebilir.
