Kanser, vücuttaki hücrelerin bir hastalığıdır. Kanser, dünya genelinde ölüm nedeni olarak sıralandığında ikinci sırada yer alır. Akciğer, prostat, kolorektal, mide ve karaciğer kanseri erkeklerde, meme, kolorektal, akciğer, serviks ve tiroid kanseri ise kadınlarda en sık görülen kanser türleridir. Belirtiler ve semptomlar genellikle kanserden daha az ciddi bir şeyden kaynaklanır; ancak kanser söz konusuysa, erken teşhis gerçekten fark yaratabilir.
Kanser nedir?
Kanser, vücuttaki bazı anormal hücrelerin, kontrolsüz bir şekilde bölünerek çoğalması ve vücudun bitişik bölgelerini istila ettiğinde ve/veya diğer organlara yayıldığında, vücudun hemen hemen her organında veya dokusunda başlayabilen, büyük bir hastalık grubudur. İnsan vücudu yaşam boyunca normal şartlarda ihtiyaç halinde büyüyen ve bölünen trilyonlarca hücreden oluşur. Hücreler anormal olduğunda genellikle ölürler. Kanser de işte bu süreçte bir şeyler ters gittiğinde başlar. Hücreler yeni hücre üretmeye devam eder, ancak eski veya anormal olanlar gerektiği zaman ölmezler. Kanserli hücreler kontrolden çıktığında normal hücreleri de çoğaltabilirler. Bu durumda vücudunuzun gerektiği gibi çalışmasını zorlaştırır.
Kanser çeşitleri
Birçok kanser türü vardır. Kanser vücudun herhangi bir yerinde gelişebilir ve başladığı vücut kısmına göre isimlendirilir. Örneğin, memede başlayan meme kanseri, vücudun diğer bölgelerine yayılmış (metastaz yapmış) olsa bile yine de meme kanseri olarak adlandırılır.
Kanser iki ana kategoriye ayrılır:
Hematolojik (kan) kanserler
Lösemi, lenfoma ve multipl miyelom gibi kan hücrelerinin kanserleridir.
Katı tümör kanserleri
Vücudun diğer organlarının veya dokularında görülen kanserleridir. En yaygın katı tümörler meme, prostat, akciğer ve kolorektal kanserlerdir.
Bu kanserler bazı yönlerden benzerdir, ancak büyüme, yayılma ve tedaviye yanıt verme biçimleri açısından farklı olabilirler. Bazı kanserler hızlı büyür ve yayılır. Diğerleri daha yavaş büyür. Bazılarının vücudun diğer bölgelerine yayılma olasılığı daha yüksektir. Diğerleri başladıkları yerde kalma eğilimindedir.
100'den fazla farklı kanser türü vardır, ancak erkeklerde ve kadınlarda en sık görülen kanserler şunlardır:
Erkeklerde en sık görülen kanser türleri
Prostat
Melanom
Bağırsak (kolorektal)
Akciğer
Hodgkin dışı lenfoma
Kadınlarda en sık görülen kanser türleri
Meme
Bağırsak (kolorektal)
Melanom
Akciğer
Rahim
Kanser belirtileri nelerdir?
Kanser olabilecek her semptom kanser değildir.
Ancak doktorunuzu aramanızı gerektirebilecek semptomlar şunlardır:
Anormal adet dönemleri veya pelvik ağrı.
Bağırsak veya mesane alışkanlıklarında değişiklik.
Sık ateş veya enfeksiyon.
Vücutta sürekli ağrı.
Yorgunluk veya halsizlik.
Menopoz sonrası kanama.
Mide ağrısı veya mide bulantısı.
Açıklanamayan kilo kaybı.
İyileşmeyen bir yara.
Olağandışı kanama veya akıntı.
Memede veya başka bir yerde kalınlaşma veya kitle.
Hazımsızlık veya yutma güçlüğü.
Siğil veya bende belirgin değişiklik.
Geçmeyen öksürük veya ses kısıklığı.
Kronik baş ağrısı.
Aşırı morarma.
Şişkinlik.
Cilt değişiklikleri.
Kanser evreleri
Kanser bulunduğunda, kanserin ne kadar büyük olduğunu ve başladığı yerden yayılıp yayılmadığını görmek için testler yapılır. Buna kanserin evresi denir.
Daha düşük bir evre (örneğin evre 1 veya 2), kanserin çok fazla yayılmadığı anlamına gelir. Daha yüksek bir sayı (örneğin evre 3 veya 4), daha fazla yayıldığı anlamına gelir. Evre 4 en yüksek evredir.
Kanserin evresi, kişinin en iyi tedaviyi seçmesine çok önemlidir.
Vücutta kanser nasıl anlaşılır?
Açıklanamayan kilo kaybı, koltuk altı, boyun, meme ve kasık bölgesinde yumru veya şişkinlik, genel halsizlik ve vücut ağrıları, öksürük, vajinal kanama, et benlerinde şekil ve renk değişimi, idrarda ve/veya dışkıda kan, sarılık ve tekrarlayan yüksek ateş kanser belirtileri olarak görülebilir. Ancak çoğu durumda, doktorların kanser olduğunuzdan emin olmak için biyopsi yapması gerekir.
Kanser neden olur?
Kanser hücreleri genlerindeki çoklu değişiklikler nedeniyle gelişir. Bu değişikliklerin birçok olası nedeni olabilir. Yaşam tarzı alışkanlıkları, ebeveynlerinizden aldığınız genler ve çevrede kansere neden olan etkenlere maruz kalmanın hepsi bir rol oynayabilir. Çoğu zaman, belirgin bir neden yoktur.
Kanser tedavisi nasıl yapılır?
Hastanın sahip olduğu kanser tedavisinin türü veya tedavi kombinasyonu, kanserin türüne ve evresine bağlıdır. En yaygın kanser tedavisi türleri cerrahi, kemoterapi ve radyasyon tedavisidir.
Bazı kanserler, tümör tespit edilip kanser hücreleri yayılmadan önce cerrahi olarak çıkarılırsa tedavi edilebilir. Kemoterapi (kanser karşıtı ilaçlar) ve radyoterapi (radyasyon tedavisi) de kanser hücrelerini öldürerek veya çoğalmalarını durdurarak kanseri tedavi edebilir. Genellikle bu tedaviler birlikte kullanıldığında en etkili olanlardır.
Tedavide temel hedef hastalığı iyileştirmektir, ancak bir tedavi mümkün değilse, kanseri kontrol altına almak için farklı tedaviler kullanılabilir.
Kanser riskini arttıran faktörler nelerdir?
Birçok kanserin ortak risk faktörleri vardır. Bunlar:
Sigara her beş kanser ölümünün birine neden olur.
Alkol kullanımı sekiz farklı kanser türünün oluşumuna katkıda bulunur.
Beslenmenin etkileri birçok kanser için nedensel faktördür.
Enfeksiyon etkenleri veya radyasyona maruz kalma kansere (özellikle UV ışınlarına bağlı cilt kanserine) neden olabilir.
Genetik faktörler bazı kanserler için nedenlerden biridir.
En zor kanser türleri hangileridir?
Erkeklerde ve kadınlarda kanser kaynaklı ölümün en yaygın nedenleri:
Erkeklerde
Akciğer
Prostat
Bağırsak (kolorektal)
Kadınlarda
Akciğer
Meme
Bağırsak (kolorektal)
En zararsız kanser türü hangisidir?
İyi huylu tümörler, vücudun diğer bölgelerine yayılmadan ilk konumlarında kalanlardır. Lokal yapılara veya vücudun uzak bölgelerine yayılmazlar. Bu tümörler yavaş büyüme eğilimindedir ve belirgin sınırları vardır. İyi huylu tümörler genellikle sorunlu değildir.
Kanserin son evresinde neler olur?
Kanserin en son evresinde halsizlik veya bitkinlik nedeniyle sürekli bir uyku hali gözlemlenebilir. Ayrıca nefes almada değişiklikler, mesane ve bağırsak kontrolünün kaybı ve bilinç kaybı gibi bazı fiziksel değişiklikler fark edebilirsiniz.
En sinsi kanser hangisidir?
Yumurtalık kanseri, çoğu kadının erken dönemde herhangi bir semptom göstermemesi nedeniyle erken teşhisin zorluğu nedeniyle "sinsi katil" olarak bilinir. Diğer kanserlerde olduğu gibi, yumurtalık kanserinin teşhisi ne kadar erken konursa, iyi bir sonuç alma şansı o kadar yüksek olur.
