Doğum lekesi çok sık karşılaşılan ve genellikle doğum sonrası fark edilen cilt lekeleridir. Kahverengi, siyah ve kırmızı gibi farklı renkleri bulunan doğum lekeleri, farklı boyutlarda olabilirler. Aynı zamanda dokunulduğunda hissedilebilir bir kabarıklığa sahip olabilir ve ilerleyen yaşla birlikte kaybolabilirler. Bazı durumlarda doğum lekeleri deride ömür boyu kalıcıdır. Büyük bir kısmı zararsız olan doğum lekelerinin nadiren hastalıklarla ilişkili olabilir.
Doğum lekesi nedir?
Doğum lekeleri pigment hücreleri ve kan damarlarını içerir. Vücudun farklı bölümlerinde meydana gelir ve genellikle iyi huyludurlar. Şekil, boyut ve renk açısından farklılık gösterebilirler. Doğum lekeleri çok büyüdüklerinde kaybolma ihtimalleri de bulunur.
Doğum lekesi neden olur?
Doğum lekesinin neden olduğuna dair halk arasında birtakım efsaneler vardır. Ancak, ne gebelik esnasında olan bitenle, ne de bir travmayla doğum lekesinin bir ilişkisi bulunmaz. Doğum lekelerinin bazı türleri aile içinde görülse de doğum lekesi genetik bir nedenden kaynaklanmaz. Doğum lekesi oluşumun nedeni bazen tıbbi bir durumdan kaynaklanabilir. (nevüs sebase sendromu, cilt kanseri veya nörofibromatozis). Eğer doğum lekesi kanarsa, acırsa, kaşınırsa veya enfekte olursa mutlaka doktora başvurmanız gerekir.
Doğum lekesi nasıl geçer?
Doğum lekeleri bazen herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan kaybolabilir ancak kaybolmadığında bazı bireylerde özgüven zedelenmesine sebep olabilir. Doğum lekeleri silinebilir ya da bazı müdahalelerle görünümleri daha az fark edilebilir. Doğum lekesi için alınabilecek bir önlem ya da ev tedavisi bulunmaz. Ancak lazer yöntemleri ve cerrahi operasyonlarla doğum lekelerinin görünümü azaltılabilir ya da tamamen kaybolabilir. Lazer tedavisinde ısı etkisi ile kan damarlarının yok edilmesi ya da küçültülmesi sağlanır. Doğum lekesi ameliyatı ise doğum lekelerinin etkili bir şekilde giderilmesini hedefler.
Doğum lekesi nasıl anlaşılır?
Doğum lekelerinin birçoğunun ortak özelliği zararsız olmasıdır. Yüzde ve vücudun hemen hemen her bölgesinde benlere rastlanabilir. Doğum lekeleri; damarsal bozukluklar, yüzeysel lekeler ve ben şeklinde ortaya çıkar. Doğumsal lekeler deride yüzeysel lekeler olarak da kendini gösterebilir. Doğumsal benler çaplarına göre artış gösterebilen cilt kanseri riski taşıyabilir. Bu sebeple belli periyotlarda takip edilmesinde fayda bulunur.
Pigmentli doğum lekeleri türleri nelerdir?
Pigment hücrelerinin yoğun olarak büyümesi doğum lekelerinin oluşumuna neden olabilir. Pigmentli doğum lekeleri düz ya da kabarık, düzenli-düzensiz sınırları olabilen ve farklı birçok rengi bulunan lekelerdir.
Pigmentli doğum lekelerinin türleri şunlardır;
Moğol lekeleri
Moğol lekeleri genellikle kendiliğinden kaybolma eğilimi gösterir. Özellikle esmer tenlilerde daha sık rastlanır. Moğol lekeleri mavimsi ve morumsu renkte olabilir. Nadiren tedavi gerektirebilir.
Cafe-au-laıt lekeleri
Fransızcada sütlü kahve anlamını taşıyan bu lekeler düz ve oval şekilde olabilirler. Koyu tende siyah açık ten de ise kahverengi bir görünüme sahiptir. Genellikle kalıcı olabilir ve zararsızdır. Ancak nörofibromatozis belirtisi olabilir. Dokularda hücre büyümesi yani genetik bir bozukluktan kaynaklanabilir.
Benler
Yuvarlak bir görünüme sahip olan benler, siyah, kahverengi, pembe renkte olabilirler. Vücudun herhangi bir noktasında ya da yüzde sık karşılaşılır. Düz ve kabarık olabilirler. Benler nevüs olarak da adlandırılır. Şekil değişikliği ve büyüklüğüne dikkat edilmelidir çünkü nadiren de olsa cilt kanserinin habercisi olabilir.
Doğum lekelerinin türleri nelerdir?
Doğum lekeleri vasküler ve pigmentli olmak üzere ikiye ayrılır. Bunlar;
Vasküler doğum lekeleri
Kan damarlarının yoğun olarak bir araya gelmesi ile ortaya çıkan vasküler doğum lekeleri, kendiliğinden kaybolacağı gibi kalıcı da olabilirler. Cilt üzerinde aşırı olabildikleri gibi geniş bir görünüme de sahip olabilirler.
Vasküler doğum lekeleri kendi aralarında şöyle sıralanabilir;
Somon lekeleri
Nevi simpleks olan somon lekeleri, boyun arkasında alında, burunda, göz kapaklarında, dudakta ve kafanın arkasında oluşabilir. Bebeklerde sıcaklık ve ağlama nöbetleri anında belirginleşebilirler. Genellikle kısa sürede kaybolur ve bazen kalıcıdır.
Porto şarap lekeleri
Kan damarlarının malformasyonu sonucu ortaya çıkarlar. Pembe ve kırmızı renkleri ile bilinen porto şarap lekeleri kişileri fiziksel ve duygusal açıdan etkileyebilir. Porto şarap lekeleri çocuklukla birlikte yavaş yavaş büyür ve zamanla kaybolmaz.
Hemangiomlar
Bazen "çilek izleri" olarak da ifade edilen bu benler kırmızı küçük ve şişlik ya da yama şeklinde görülürler. Yaygın olarak 5-10 yaşına kadar çocuklarda kalabilir. Genellikle zararsız olsa da, bazıları tedavi gerektirebilir. Hemangiom benlere baş veya boyunda daha sık rastlanır. Bir hemangiom görme, beslenme, nefes alma veya diğer vücut işlevlerini etkiliyorsa, doktora başvurmak önemlidir.
Pigmentli doğum lekeleri
Anormal şekilde koyu veya açık ya da mavimsi, kahverengi, siyah veya mavi-gri renkleri ile dikkat çeker. Cildin herhangi bir yerinde, tek başına ya da gruplar halinde görünebilir. Potansiyel olarak kanserli değişiklikler sergiliyorsa, biyopsi yapılabilir.
Doğum lekeleri nasıl tedavi edilir?
Doğum lekeleri genel olarak bir sorun teşkil etmez. Tedavi gerektirdiği durumlarda bir dermatolog muayene esnasında ne tür bir doğum lekesine sahip olduğunuzu belirler ve türüne göre bir tedavi yöntemi tercih edebilir. Lazer ve cerrahi müdahaleler doğum lekeleri için sık kullanılan tedavi yöntemleridir. Lazer tedavileri doğum lekelerini büyük oranda hafifletir ve erken müdahale ile daha başarılı sonuçlar sağlayabilir. Öyle ki birkaç seansta tedavi netice verebilir. Ayrıca beta-bloker ve kortikosteroidler cilt üzerine uygulanarak kan damarlarının daralmasını ve doğum lekelerinin giderilmesini sağlayabilir. Cerrahi müdahaleler ise daha çok büyük doğum lekeleri ve benler için uygulanan bir tedavi yöntemidir. Lokal anestezi işleminin ardından doğum lekesi neşter ile alınabilir.
