Omurga deformitelerinin en sık görülen tipleri skolyoz, kifoz artışı, sagittal denge bozukluğu (omurganın yandan bakıldığında normal diziliminin öne veya arkaya doğru bozulmasına bağlı oluşan dengesizlik) şeklindedir.
Omurga deformiteleri, normal omurga profilinde anormal bir şekilde bükülme olduğunda ortaya çıkar. Bu durum çok sayıda nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Hafif omurga deformiteleri sadece yakın izlem ile takip edilebilir. Bununla birlikte, daha ciddi vakalarda bir takım tedaviler, hatta ameliyat gerekebilir.
Normal omurganın boyutu, şekli, kıvrımlarının dereceleri kişiden kişiye değişir. Hiç kimsenin mükemmel derecede dümdüz bir omurgası yoktur. Yan taraftan bakıldığında, omurgada normal olarak kavislenmeler mevcuttur ve bunlar vücudun ağırlığı eşit olarak dağıtmasına, hareket şoklarına dayanmasına ve bazı hareketleri daha kolay yapmasına yardımcı olur. Özellikle de bel bölgesindeki çukurluk (lordoz) bebeklik çağında emeklemeden yürüyen pozisyona geçilmesiyle belirgin hale gelir. Yani, bu kavisler insanın doğası gereği bipedal hareketliliğinin evrimi boyunca süregelen adaptasyon mekanizmasının birer sonucudurlar.
Sağlıklı bir omurga, yandan bakıldığında vücudunuzun önüne ve arkasına doğru kıvrılan, uzatılmış bir “S” şeklini andırır. Lordoz, boyun ve belin içe doğru kıvrımlarını ifade eder. Kifoz ise üst sırtınızın dışa doğru eğrisidir. Bu alanlar anormal şekilde eğrildiğinde, lordoz ve kifoz terimleri, belirli omurga durumlarını ifade eder.
Omurga çeşitli nedenlerle anormal şekilde eğrilebilir. Bazen bu sorunlar doğumda mevcuttur. Diğer zamanlarda, büyüme süreci omurgayı etkiler. Yetişkinler için, genellikle yaşlanma sürecinin etkileri suçlanır. Artrit, osteoporoz ve dejeneratif diskler genellikle erişkin omurga deformitelerinde rol oynar. Yaralanmaları olan veya daha önce omurilik ameliyatı geçirmiş olanlar daha yüksek risk altındadır.
Yaygın Omurga Deformitesi Türleri Nelerdir?
Skolyoz
Tipik bir omurga vücutta öne ve arkaya doğru kıvrılır. Ancak, yana doğru bükülme/eğilme anormaldir. Genellikle sırtın üst kısmında bulunan bu tür bükülme skolyoz olarak bilinir. Karşıdan bakıldığında omurga S harfi şeklindedir.
Birçok skolyoz vakası genç hastalarda görülür. Bazen doğumsal olabilir. En yaygın şekli olan adolesan idiyopatik skolyoz, 10-17 yaş arası çocuklarda görülür. 10 yaşından daha gençlerde görünen tipe erken başlangıçlı skolyoz denir.
Yetişkinlerde de skolyoz görülebilir. Bu iki şekilde olur. Birinci tip, çocukluk çağında olan fakat gözden kaçan ya da tedavi edilmemiş skolyozdur. İkinci tip ise de novo (dejeneratif) skoyozdur ve ilk defa erişkin çağda oluşmaya başlar. Hemen tamamı bel bölgesinde olan dejeneratif artrit sonucu gelişir.
Skolyozdan muzdarip olanlar genellikle omuz veya kalça asimetrisine sahiptir. Bazıları otururken veya hareket ederken bir dengesizlik hissedebilir. Şiddetli skolyozu olanlar sırt ağrısı, bacaklarda güçsüzlük veya uyuşukluk, siyatik ve hatta nefes almada zorluk yaşayabilir.
Hiperlordoz
Omurganın içe doğru eğrileri anormal hale geldiğinde hiperlordoz ile sonuçlanır. Bu, belde derin bir çukurluk şeklindedir. Bazı durumlarda boyunda da oluşabilir. Bu durumdan muzdarip olanlar genellikle abartılı, geriye eğik bir duruşa sahiptir. Kalçaları daha belirgin görünürken göğüsleri ve omuzları geriye doğru çekilebilir. Bu durum her yaşta ortaya çıkabilir. Genellikle sırtta aşırı kamburlukla (hiperkifoz) beraber görülür.
Hiperkifoz
Hiperkifoz, omurganın abartılı şekilde dışa doğru kabarık olmasını tarifler. Çoğu zaman torasik omurgada (veya sırtın üst kısmında) bulunan deformite, kambur bir duruş oluşturur. Üst vücut dik duramayarak öne ve aşağıya doğru eğilir.
Yaşa bağlı vakalarda kifoz genellikle osteoporotik kompresyon kırıklarının sonucudur. Önceki omurga ameliyatları, kötü duruş ve disk dejenerasyonu da rol oynayabilir. Şiddetli kifoz, solunum ve sindirim sorunlarına, ayrıca sırt ve boyun ağrısına veya hareket kısıtlılığına neden olabilir.
Ankilozan Spondilit
Bu tip spondilit, omurganın eklemlerinde ve bağlarında iltihaplanma üretir. Enfeksiyonla ilişkisizdir. Zamanla eklemler ve omurlar birleşerek omurganın sertleşmesine ve hareketsiz kalmasına neden olur. Ankilozan Spondilit (AS) ayrıca kalçaları, kaburgaları, omuzları ve vücudun diğer eklemlerini de etkileyebilir. İlerleyen dönemde, özellikle de metotreksat gibi ağır immünmodülatör ilaçlar kullanıldığında, kifoz artışı gelişir.
AS'nin nedenleri şu anda bilinmemektedir. Ancak, bazı araştırmalar genetik faktörlere işaret ediyor. Semptomlar, genellikle durum kötüleştikçe hareket eden alt sırtta ağrı ve sertliği içerir. Azaltılmış hareket açıklığı, göz tahrişi, kompresyon kırıkları ve hatta ileri vakalarda kalp problemleri ortaya çıkabilir.
Omurga Deformitelerinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Konservatif Tedaviler
Kapsamlı bir muayene ve doğru teşhisin ardından, omurga cerrahınız semptomlara yardımcı olacak ve/veya spinal deformiteleri düzeltecek tedaviler önerecektir. Hafif veya orta derecede rahatsızlıkları olanlar genellikle sadece semptomlara yönelik konservatif tedavi gerektirir. Bunlar şu tedavileri içerir:
Ağrı Yönetimi
Ağrı kesici ilaçlar sırt ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir. Aspirin veya ibuprofen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) iltihabı azaltabilir ve ağrıyı önler. Steroidler ayrıca sinirlerin tahrişini ve şişmesini azaltmaya yardımcı olabilir. Narkotikler yoğun ağrıyı hafifletir, ancak bu ilaçların kötüye kullanılma potansiyeli göz önünde bulundurulmalıdır. Kortizon enjeksiyonları, eklem artritinden veya hafif sinir sıkışmasından kurtulma sağlayabilir. Yan etkileri açısından dikkatli olunması gerekir.
Fizik Tedavi
Bir fizyoterapist yardımıyla, omurgayı ve diğer etkilenen bölgeleri destekleyen kasları güçlendirmek için egzersizler ve esneme hareketleri öğrenebilirsiniz. Bu esneklik, hareket açıklığı ve dengeye yardımcı olur.
Cerrahi Tedaviler
Konservatif tedaviler ağrıyı azaltmıyorsa veya durumunuz yaşam kalitenizi etkileyecek kadar ağırsa, cerrahi tedaviler bir sonraki adım olabilir. Ameliyatın amacı, omurgayı deformite alanında stabilize etmektir.
Posterior füzyon (omurları birbirine kaynatma ameliyatı) sırasında, ortopedi cerrahı etkilenen bölgeye kemik grefti olarak bilinen küçük kemik parçaları ekleyebilir. Doktor ayrıca uygun füzyon için omurgayı tespit etmeye yardımcı olmak amacıyla metal çubuklar, vidalar, kancalar veya teller de ekleyecektir. 3 ila 12 aylık bir iyileşme döneminden sonra füzyon oluşur ve omurganın bu bölgesinde bükülme olmaz.
Cerrah, vücudunuzun önünde kaburgaların yan tarafında veya karın tarafında bir kesi kullanarak aynı işlemi yapmayı seçebilir. Bu anterior (ön) füzyon olarak bilinir.
Bazı durumlarda, bir spinal osteotomi (omurgayı kırarak düzeltme) hizalamayı sağlamaya yardımcı olabilir. Bu prosedür, uygun konumlandırmayı sağlamak için omurun bir parçasında kontrollü kırık yapılarak gerçekleştirilir.
