Prezervatif Alerjisi Nedir, Neden Olur?

Sık tercih edilen bir korunma yöntemi olan prezervatif, bazen kullanım sonrası kaşıntı, kızarıklık, şişlik gibi semptomlara yol açabilir. Prezervatifte bulunan lateks nedeniyle ortaya çıkan bu durum, lateks alerjisi olarak adlandırılır. Vücudun lateksi zararlı bir madde olarak algılaması ve bağışıklık sisteminin buna verdiği reaksiyon sonucunda yaşamı tehdit eden anafilaksi dahi görülebilir. Lateks alerjisinin nedenlerini ve semptomlarını bilmek, olası alerjik reaksiyonları önlemek konusunda yardımcı olabilir.

Prezervatif Alerjisi Nedir?

Prezervatif alerjisi, kişinin prezervatifle temasından sonra vücudunun verdiği alerjik reaksiyonlardır. Lateksten yapılan prezervatiflerin yanı sıra yine lateksten üretilen eldivenler ve balonlar gibi birçok farklı nesne bu duruma neden olabilir. Vücut latekse karşı reaksiyon gösterdiği takdirde lateksin temas ettiği bölgelerde kaşıntı, tahriş, yanma, şişlik gibi birçok tıbbi durum görülebilir. Lateks alerjileri genellikle tekrarlanan maruziyet sonucunda yavaş yavaş gelişir. Bununla birlikte uzun süre ya da daha sık maruz kalmak da semptomların şiddetlenmesine neden olur.

Lateks, kauçuk bitkisinden elde edilen bir maddedir. Lateks alerjisi ise kauçuk bitkisinde bulunan birtakım proteinler nedeniyle ortaya çıkar. Lateksten üretilen prezervatifler, vajinal bölgenin hassasiyetinden dolayı şiddetli reaksiyonlara yol açabilir. Ayrıca lateksin kan dolaşımına vajinal mukustan girmesi, deriden girmesinden daha kolaydır. Kan dolaşımına giren lateks, eğer kişinin lateks alerjisi varsa vücut tarafından zararlı olarak algılanır. Dolayısıyla vücut, aslında tehlikeli olmayan bu maddeyi tehlikeli sanarak bununla savaşmaya başlar.

Prezervatif Alerjisi Neden Olur?

Lateks alerjisi, bağışıklık sisteminin lateksi zararlı bir madde olarak tanımlaması ve onunla savaşmak için antikor üretmesidir. Hasta tekrar latekse maruz kaldığında bağışıklık sisteminin ürettiği bu antikorlar bağışıklık sisteminin histamin ve diğer yardımcı kimyasalları kan dolaşımına sokmasını sağlar. Bu sürecin sonunda alerji semptomları ortaya çıkar. Hasta latekse ne kadar çok maruz kalırsa bağışıklık sisteminin verdiği reaksiyon da o kadar güçlü olur.

Lateks alerjisi şu nedenlerle ortaya çıkabilir:

• Direkt Temas: Lateks alerjisinin en yaygın nedeni, lateks içeren ürünlere dokunmaktır. Lateks eldiven takmak, prezervatif kullanmak, balon şişirmek gibi birçok durum alerjik semptomların oluşmasına yol açabilir.
• Soluma: Lateks içeren ürünler, özellikle de eldivenler havaya lateks parçacıkları yayar. Havayla taşınan bu parçacıkların solunması alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Prezervatif Alerjisi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Her yaştan kişi lateks alerjisi geliştirebilir. Ancak bazı kişilerde lateks alerjisi riski daha yüksektir. Lateks alerjisi için risk faktörleri şunlardır:

Latekse Tekrar Tekrar Maruz Kalmak

Lateks ile sık temas, vücudun aşırı tepki vermesine ve alerjik reaksiyonlar geliştirmesine yol açabilir. Örneğin düzenli olarak lateks eldiven takan kişilerin ya da korunma yöntemi olarak lateks prezervatifler kullanan kişilerin lateks alerjisi geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Sık Cerrahi Prosedürler

Birden fazla ameliyat geçirmek, lateks alerjisi geliştirme riskini artırır. Spina bifida gibi tedavi için çok sayıda tıbbi prosedür ve ameliyat gerektiren hastalıklar lateks alerjisi açısından risk faktörü sayılır. Çünkü tüm bu prosedürlerde kullanılan tıbbi ekipmanlar genellikle lateks içerir.

Alerji Geçmişi

Alerjik rinit de dahil olmak üzere tüm alerjiler, lateks alerjisi riskini artırır. Özellikle muz, kivi, avokado, kestane gibi gıdalara karşı alerjik reaksiyon gösteren kişilerde lateks alerjisi görülebilir.

Sağlık Hizmetlerinde Çalışmak

Lateks eldivenlerin sıkça kullanıldığı sağlık sektöründe çalışmak da lateks alerjisi açısından risk oluşturur. Aynı şekilde lateks içeren ürünlerin üretiminde çalışmak da maruziyeti artıracağından alerji riskini de artırır.

Prezervatif Alerjisinin Semptomları Nelerdir?

Lateks alerjisi olan kişilerde lateks cilde temas ettiğinde kısa süre içinde vücut alerjik reaksiyonlar verir. Ayrıca lateks partiküllerinin solunması da semptomlara neden olabilir. Genellikle semptomlar yalnızca temasın olduğu bölgelerde görülür. Diğer bir deyişle pezervatifin temas ettiği genital bölge ve çevresinde lokalize alerjik reaksiyonlar ortaya çıkar. Kaşıntı, kızarıklık, şişlikler, kurdeşen, döküntü, yanma hissi gibi semptomlar lokalize alerjik reaksiyonlardır. Hafif semptomlar yaşayan hastalarda bu alerjik reaksiyonlar görülebilir.

Daha şiddetli lateks alerjisi yaşayan hastalarda sistemik alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Vajinadaki mukus lateks proteinlerini penisten daha hızlı emdiğinden dolayı kadınların sistemik alerjik reaksiyonlar yaşama olasılığı da daha yüksektir. Sistemik alerjik reaksiyonda semptomlar şunlardır:

• Prezervatifle temas etmeyen bölgelerde de kurdeşen ve şişlikler olması
• Burun akıntısı ya da burunda tıkanıklık
• Hapşırma ya da öksürme
• Gözlerde sulanma ve kaşıntı
• Boğazda hırıltı
• Yüzde kızarıklık

Lateks alerjisi anafilaksiye de yol açabilir. Bu durum, latekse karşı vücudun verdiği en şiddetli alerjik reaksiyondur. Anafilaksi, hastanın hayatını tehdit eden çok ciddi bir tıbbi durumdur. Eğer hasta latekse ilk kez maruz kalıyorsa nadiren anafilaksi gelişebilir. Anafilaksi; nefes almada ve yutmada zorluğa, hırıltıya, kurdeşene, mide bulantısı ve kusmaya, kan basıncında düşüşe, baş dönmesine, ağız, boğaz ve yüzde şişmeye neden olabilir. Bunlara ek olarak bilinç kaybı, bilinçte bulanıklığa ve konfüzyona dahi yol açabilir. Anafilaksi belirtileri görüldüğü takdirde ya da anafilaksiden şüphelenildiğinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve profesyonel yardım alınmalıdır.

Prezervatif Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Lateks alerjisinin teşhis edilmesi için hastanın tıbbi geçmişi ve yaşadığı semptomlar incelenir. Bunlara ek olarak lateks ürünlerle ne kadar temas ettiğinin öğrenilmesi için hastanın mesleği de sorulabilir. Muayeneyle birlikte deri prick testi de yapılabilir. Bu test ile hastanın derisinde ufak bir delik açılarak bir miktar lateks proteini verilir. Hastanın vücudunun lateks proteinlerine reaksiyon gösterip göstermediği bu test ile kolayca görülebilir. Ayrıca deri prick testinin yanı sıra teşhis için kan tahlili de yapılabilir.

Prezervatif Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Lateks alerjisinde tedavinin ilk adımı lateks içeren ürünlerden uzak durmaktır. Hafif semptomlar yaşayan hastalar için antihistaminikler reçete edilebilir. Ancak hasta şiddetli alerjik reaksiyonlar gösteriyorsa yanında epinefrin enjeksiyonu taşıması tavsiye edilebilir. Çünkü hastanın yaşamını tehdit eden anafilaksi başladığı takdirde acil yardımın ulaşmasını beklerken epinefrin enjekte edilmesi gerekebilir.

Prezervatif Alerjisi Semptomlarını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Lateks alerjisi tamamen önlenemese de alerjik reaksiyonların azaltılması için birtakım önlemler alınabilir. Bu önlemlerden ilki ve en önemlisi lateks içeren ürünlerden kaçınmaktır. Birçok ev eşyası, tıbbi ekipman ve giysi lateks içerir. Dolayısıyla etiketleri okumak gerekir. Ayrıca lateks alerjisi yaşayan kişiler tıbbi bir prosedür öncesinde doktorlara bu konuda hakkında bilgi vermelidir. Böylece uygulama esnasında lateks içermeyen eldiven ve ekipmanlar kullanılır. Lateks alerjisi olan kişiler, aşağıdakiler dahil olmak üzere lateks içeren tüm ürünleri kullanmaktan kaçınmalıdır:

• Balonlar
• Eldivenler
• Biberonlar, emzikler ve oyuncaklar
• Hijyenik pedler, elastik bandajlar ve yara bantları
• Paket lastikleri ve kaydırmaz halı altlıkları
• İç çamaşırı lastikleri, yağmurluklar ve ayakkabı tabanları
• Spor malzemeleri
• Yüz boyaları ve maskeler

Lateks alerjisi olan hastalar, lateksten üretilen prezervatiflerden de kaçınmalıdır. Bunlar yerine diğer korunma yöntemleri denenebilir ya da lateks içermeyen diğer prezervatif çeşitleri kullanılabilir.