Psikolojik Debriefing Nedir, Hangi Durumlarda Uygulanır?

Kişinin yaşadığı travmatik olaylardan sonra hayatını eski rutinine döndürmesi her zaman kolay olmayabilir. Yüksek stres, aşırı kaygı, korku ya da suçluluk hissi, travmatik olaylar sonrasında olağandır. Bunlara ek olarak kişi uyku veya odaklanma noktasında sorunlar yaşayabilir ve hatta fiziksel olarak da hastalanabilir. Psikolojik debriefing bu gibi durumlarda kişinin normal hayatına dönmesine yardımcı olur. Kişiye yaşadığı olay hakkında konuşarak rahatlama imkânı sağlayan bu yöntem, olaydan etkilenen diğer kişilerle grup halinde uygulanabilir.

Psikolojik Debriefing Nedir?

Psikolojik debriefing ya da psikolojik anlamlandırma ve bilgilendirme, kişide travma yaratabilecek olaylar sonrasında bir uzman eşliğinde yapılan çalışmadır. Bu çalışma olaydan sonraki ilk 24 ve 72 saat içinde, bireysel olarak ya da aynı olaya maruz kalan kişilerle grup halinde yapılabilir. Kişi sayısına göre birden fazla uzman sürece eşlik edebilir.

Çalışma esnasında kişiler yaşadıkları olayla ilgili olarak duygu ve düşüncelerini paylaşır. Yapılan paylaşımlarla birlikte aynı zamanda kişiler bilgilendirilir. Bilgilendirme sayesinde olaylarla ilgili duygular, olaya karşı verilen duygusal tepkiler ve olayın etkileri açığa çıkarılır.

Psikolojik debriefing, travmatik olaylara maruz kalan kişilerin birbirini desteklemesini sağlar. Aynı kritik durumla karşı karşıya kalan kişiler, debriefing aracılığıyla bağ kurarak bu durumla etkili bir şekilde başa çıkmayı öğrenir. Bu sayede ortaya çıkması muhtemel psikolojik travmalar için önlem alınır. Aynı zamanda sorunların büyümesi ve kronik hale gelmesini önlerken etkin bir tedavi imkânı tanır.

Psikolojik debrifeing, kişilerin travmatik olaylarla başa çıkma noktasında yardımcı olabilecek bir ilk adımdır. Ancak bu süreci yönetecek danışmanların bu konuda uzmanlaşmış olması gereklidir. Danışman eşliğinde yürütülen psikolojik debriefing, kriz sürecinden sağlıklı bir şekilde çıkılmasına olanak tanıyarak hem kişinin hem de toplumun sağlığının korunmasına katkıda bulunur. Çünkü bu süreçten sağlıklı bir şekilde çıkılmaması akıl sağlığı ya da duygu durumuyla ilgili sorunlar açısından risk oluşturur.

Bir kriz müdahalesi biçimi olan psikolojik debriefing, travmatik bir olay yaşayan kişilere deneyim ve duygularını konuşabilmek için güvenli bir ortam sunar. Bunun amacı ise travma sonrası stres bozukluğu gibi kişinin hayatını etkileyecek sağlık sorunlarının önüne geçmek için profesyonel destek sağlamaktır. Bu profesyonel destek sayesinde hem kısa hem de uzun dönemde görülebilecek akıl sağlığı sorunları, uyku problemleri, madde bağımlılığı gibi olası sonuçlar engellenerek olayın doğurabileceği kötü etkiler azaltılır.

Psikolojik Debriefing Hangi Durumlarda Uygulanır?

Ani, beklenmedik ve önceden kestirilemeyen olaylar kişinin yaşamını tamamen değiştirebilir. Böyle ani bir travmanın sonrasında ise şaşkınlık, korku ve stres oldukça normaldir. Bunların yanı sıra kişi kendi duygularını ya da davranışlarını anlamlandırmakta zorluk çekebilir.

Travmanın bu etkilerinin giderilmesi için ise kişinin yaşadığı bu olayı günlük yaşamının içine yerleştirilmesi sağlanmalıdır. Diğer yandan özellikle deprem gibi büyük ve olağandışı durumların anlaşılması, kabul edilmesi ve sindirilmesi güç olabilir. Bu noktada profesyonel bir yardım gerekebilir.

Psikolojik debriefing ise bu olaylarda kişilerin normal yaşamlarına dönmesine yardımcı olur. Doğal afetler, kaza, savaş, şiddet, cinsel istismar gibi travmatik olaylarda uygulanan bir yöntemdir. Bu olayların mağdurlarına, mağdurların yakınlarına, sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar gibi görevlilere, arama kurtarma ekibi ile itfaiye ekibine, polise ve tıbbi personele psikolojik debriefing uygulanabilir.

Travmatik bir olaydan sonra bu olaya maruz kalan kişilerin küçük bir kısmı kısa sürede duruma uyum sağlayarak diğerlerine yardım ve liderlik edebilir. Doğru şekilde yönlendirilen kişiler uzun vadede travma sonrası stres bozukluğu semptomu göstermez.

Psikolojik Debriefing Nasıl Uygulanır?

Psikolojik debriefing oturumlarında aynı travmatik olaya maruz kalan grup, bir uzmanın danışmanlığında birbiriyle ortak deneyimlerini paylaşır. Yaklaşık 2 saat süren seanslar eğer mümkünse olayın yaşandığı bölgeden uzakta yapılmalıdır. Bir gün içinde ara verilerek birden fazla seans yapılabileceği gibi ertesi gün de devam edilebilir.

Bunlara ek olarak psikolojik debriefing yönteminin etkili olması için seanslara katılan kişilerin buna hazır olması da önemlidir. Eğer kişi hala travmanın şoku içindeyse psikolojik debriefing için hazır değildir. Psikolojik debriefing seanslarında grup danışmanı stresle başa çıkmak için yöntemler sunar. Aynı zamanda danışman, katılımcılara hem duygularını hem de maruz kaldıkları travmatik olaya karşı verdikleri duygusal tepkilerini anlamak konusunda yardımcı olur.

Bir travmanın atlatılması, aynı travmatik olayı yaşayan kişilerle paylaşımda bulunmakla mümkün olabilir. Bunun için katılımcılar seansta kendi bakış açılarından olayı anlatarak hissettiklerini ve tepkilerini paylaşır. Danışmanlar ise katılımcıların yaşadıkları diğer sorunları da öğrenerek sürekli psikolojik desteğe erişebilmelerine yardımcı olur.

Psikolojik Debriefing Aşamaları Nelerdir?

Psikolojik debriefing seanslarında süreç grubun ihtiyaçlarına göre belirlenir. Ancak genellikle süreç “kritik olay stres bilgilendirme” adı verilen yedi aşamadan oluşur.

1. Giriş ve Değerlendirme: Grup danışmanı ya da danışmanları, giriş aşamasında katılımcıların neye ihtiyacı olduğunu görmek ve uygun şekilde rehberlik etmek için gruptaki kişileri dinler. Katılımcılar bu aşamada kendilerini tanıtır ve süreçle ilgili merak ettiklerini sorarak öğrenebilir.
2. Olgu: Bu aşamada katılımcılardan yaşadıkları olayı kendi bakış açılarından paylaşmaları istenir. Olaydan önce ve olay esnasında ne yaptıkları gibi detaylar anlatılır. Diğer bir deyişle bu aşamada duygular yerine yalnızca olgulara odaklanılır.
3. Düşünce ve Duygu: Olgular paylaşılıp olayın ayrıntıları değerlendirildikten sonra katılımcılar olay hakkındaki duygu ve düşüncelerini açıklar. Olayın neden olduğu duygular ve olay esnasında ne düşündüğü gibi detaylar anlatılır.
4. Tepkiler: Danışmanlar bu aşamada katılımcıların olaya karşı tepkilerini güvenli bir şekilde anlamalarına yardımcı olur. Buna ek olarak bu olay ışığında gelecek hakkındaki korkular ve endişeler de paylaşılır.
5. Semptomlar: Bu aşamada grup danışmanı katılımcıların yaşadıkları sıkıntıları paylaşmasını ister. Yaşadıkları olaya karşı verdikleri tepki sonrasında görülen belirtileri keşfetmeleri sağlanır. Bu sayede ortaya çıkan sorunlarla nasıl başa çıkabilecekleri öğretilir.
6. Öğretme: Olayla ilgili duygu ve düşünceler, tepkiler ve semptomlar konuşulduktan sonra bu aşamada katılımcılara olay karşısında verdikleri tepkinin son derece olağan olduğu anlatılır. Travma, stres ve bunlarla başa çıkma noktasında bir eğitim verilir. Bu sayede katılımcılar olaya verdikleri tepkiyi normalleştirebilir.
7. Yeniden Giriş: Yedinci ve son aşamada sürecin üstünden geçilerek katılımcıların kalan soruları yanıtlanır. Eğer olayla ilgili hala rahatsız edici olduğu düşünülen noktalar varsa bunlar konuşulur. Daha sonra travmatik olayın geride bırakılmasına ve ilerlemeye odaklanılır.