Dünyanın çeşitli bölgelerinde yetişen gilaburu, yüksek besin değeri ile öne çıkar. Sağladığı faydalardan dolayı birçok araştırmaya konu olan bu meyveden elde edilen gıda takviyeleri, böbrek taşından âdet sancısına kadar pek çok sağlık sorununun tedavisinde destekleyici olarak kullanılır.
Gilaburu Nedir?
Latince adı viburnum opulus olan gilaburu, beyaz çiçekli çalılarda yetişen kırmızı bir meyvedir. Tohumundan elde edilen yağı, zengin besin içeriği ve sağlık açısından faydaları ile dikkat çeken bu meyve, yüksek antioksidan etkisi gösterir. Gilaburu tohumu yağı; gıda, ilaç ve kozmetik sektörlerinde sıkça kullanılır. Meyveleri ise zengin polifenol içeriği ve güçlü bir antioksidan olması dolayısıyla kalp, akciğer, mide ve böbrekle ilgili birçok hastalığın tedavisinde kullanılır.
Gilaburu bitkisinin diğer kısımları da faydalıdır ancak çalı kısmının kabuğundan yapılan bitkisel takviyelerin özellikle kas ve âdet kramplarına iyi geldiği düşünülür. Bunlara ek olarak yapılan araştırmalar, böbreklerin sağlıklı bir şekilde çalışmasına da yardımcı olabileceğini göstermiştir.
Gilaburu Meyvesi Nasıl Tüketilir?
Gilaburu meyvesi, yaygın olarak çay şeklinde tüketilir. Ancak takviyeler, sıvı ekstrakt ve kapsül formda da mevcuttur. Genellikle gilaburu takviyeleri yalnızca bitkinin kabuk kısmından yapılır. Bununla birlikte bazı takviyeler bitkinin meyve ve çiçek kısımlarını da içerebilir. Takviyenin kullanım amacına yönelik olarak içerisinde farklı bitki ve özler de bulunabilir.
Henüz gilaburu takviyelerinin güvenli kabul edilmesi ve etkili dozları için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Yaygın olarak tercih edilen doz ise günlük olarak kapsülde 3-4 gram, sıvı takviyelerde 2-3 mililitredir. Takviyelere başlamadan önce olası sağlık problemlerinin önüne geçmek için mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.
Gilaburu Meyvesinin Besin Değeri Nedir?
Gilaburu, içerdiği vitamin ve mineraller bakımından da öne çıkan bir bitkidir. Özellikle C ve E vitamini açısından oldukça zengindir. Bu özelliği sayesinde antioksidan etki gösterir. Bunun yanı sıra bitkinin meyve, yaprak ve sap kısımlarında kalsiyum, potasyum, fosfor, magnezyum, sodyum, demir, bakır, çinko ve manganez gibi son derece önemli mineraller bulunur. Özellikle potasyum, meyvelerde oldukça yüksektir. 100 gram gilaburu meyvesinde 842 ila 930 mg gibi yüksek miktarda potasyum bulunması, meyvenin kan basıncını düzenleme ve kas fonksiyonlarının korunmasına yardımcı olmasını sağlar.
Gilaburu meyvesinin %90’a yakını sudur. Ayrıca meyvelerde vücutta enerji kaynaklarından olan sakkaroz, glikoz ve fruktoz da yer alır. Sakkaroz ayrıca kabuk kısmında da mevcuttur. Bunlara ek olarak meyveler birçok asit çeşidini de içinde barındırır ve bu asitlerin oranı da oldukça yüksektir. Bu nedenle gilaburu, asidik bir meyvedir. Dolayısıyla reflü gibi mide problemleri olan kişilerin çok fazla tüketmemesi önerilir.
Gilaburuda kumarin, salisin, ursolik asit, flavonoidler, triterpenler, kafeik asit türevleri, tanenler, hidroksi kumarinler ve fenol karboksilik asitler gibi vücuda faydalı birçok bileşik bulunur. Bu bileşikler sayesinde gilaburu kas spazmlarının azaltılmasına, tansiyonun düşürülmesine ve kalp atış hızının düzenlenmesine destek olur. Buna ek olarak doymamış yağlar açısından zengin bir meyve olması ve kurutulmuş meyvelerinin yüksek lifli yapısı da sağlık sorunlarının önüne geçmeye katkıda bulunur.
Gilaburu Meyvesinin Faydaları Nelerdir?
Gilaburu meyvesi, alternatif tıpta çeşitli amaçlarla kullanılan bir bitkidir. Bununla birlikte modern tıpta ilaç yapımında ham madde olarak da kullanılır. Genellikle kramp ve ağrıları hafifletmek amacıyla tüketilen bu bitkiyle ilgili yapılan araştırmalar, böbrek taşı oluşumunu engellemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Gilaburu suyu; romatizmal ağrılar, ülser, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalığı, soğuk algınlığı ve öksürük gibi sağlık sorunlarını önlemek için kullanılır. Gilaburunun içeriğinde bulunan flavonoidler ve karotenoidler gibi önemli antioksidanlar vücuttaki hücresel hasarın önlenmesinde ve tersine çevrilmesinde de faydalıdır.
Gilaburu bitkisinin incelendiği çalışmalar; polifenoller açısından zengin olan gilaburunun bazı kanser türleri, tip 2 diyabet, kardiyovasküler ve nörodejeneratif hastalıklar, gastrointestinal problemler, osteoporoz, akciğer hasarı ve pankreatit gibi ciddi sağlık sorunlarına karşı da koruma sağladığını göstermiştir. det öncesi sendromu (PMS), uykusuzluk, kabızlık ve anksiyete gibi sorunlar için de gilaburu takviyeleri tercih edilir. Ancak yine de gilaburunun bu gibi etkileri olduğunu destekleyen yeterli çalışma yoktur. Gilaburu meyvesinin sağladığı faydalar ise şu şekildedir:
Adet Ağrılarını Hafifletir
Yapılan bir araştırmaya göre gilaburu, antispazmodik bir etkiye sahiptir. Bunun nedeni ise içeriğinde scopoletin bulunmasıdır. Bu sayede gilaburu, âdet döngüsüne bağlı olarak yaşanan krampları yatıştırır. Ayrıca kabuk kısmında aspirine benzeyen ancak mide mukozasını daha az tahriş eden metil salisilat bulunur. Özellikle dismenore olarak da adlandırılan şiddetli ağrının eşlik ettiği âdet dönemlerinde, gilaburunun bu özelliğinden faydalanılabilir.
Bazı araştırmalar ise gilaburu meyvesinin özlerinin kasları ve kan damarlarını gevşetmeye katkıda bulunduğunu ve bunun sonucunda ağrıyı hafifleterek kan basıncını düşürdüğünü göstermiştir. Pek çok kişi tarafından bu amaçlarla uzun yıllardır gilaburu kullanılmasına rağmen henüz bu etkileri destekleyecek yeterli bilimsel kanıt yoktur.
Bir çalışmada gilaburunun antioksidan içeriği sayesinde kadınlarda üreme sistemini etkileyen endometriozis hastalığının tedavisinde kullanılabileceğini bulunmuştur. Ayrıca gilaburu takviyeleri bazı kişiler tarafından PMS semptomlarının iyileştirilmesi amacıyla da kullanılır. Yapılan bir çalışma gilaburu içeren bir bitkisel takviyenin PMS semptomlarının azaltılmaya katkıda bulunduğunu gösterse de bitkinin kendisinin böyle bir etkisi olup olmadığının görülmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Kas Gevşetici Etki Gösterir
Gilaburunun antispazmodik bileşikleri kas spazmlarının giderilmesi noktasında destek olur. Ayrıca gilaburuyla birlikte magnezyum takviyesi kullanmak da çeşitli sağlık sorunlarının yol açtığı krampların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Yine de kullanımdan önce mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Doğum Sonrasında Rahatlama Sağlar
Gilaburunun antispazmodik etkisi, yeni doğum yapmış kadınlar için de faydalıdır. Kas fonksiyonunu engellemeden kasın gerginliğini azaltmaya yardımcı olan bu özelliği sayesinde hem doğum sonrası krampların giderilmesini sağlar hem de ağır kanamaları düzenleyerek olası kan kayıplarının önüne geçer.
Kan Dolaşımını Artırır
Gilaburu meyvesi, kan dolaşımının artmasına olanak tanır. Kas gevşetici etkisiyle birlikte gevşeyen kaslar daha verimli çalışmaya başlar. Kan akışının artması ise vücutta biriken toksinlerin dışarı atılmasına katkıda bulunur. Ek olarak damar genişletici özelliğinin bulunması da kanın daha kolay akmasını sağlar. Bu da kan basıncının düşürülmesine imkân tanır.
Böbrek Fonksiyonunu Destekler
Böbrek taşı, idrarda sitrat eksikliği nedeniyle oluşabilir. Böbrek taşı riski olan kişilerin genellikle sitrat açısından zengin olan limon gibi yiyecekleri daha sık tüketilmesi tavsiye edilir. Gilaburu, böbrek taşı riski taşıyan kişiler için sıkça önerilen bir bileşik olan sitrat açısından zengin bir meyvedir. Bu özelliği sayesinde gilaburu meyvesi böbrek taşı oluşumunun önüne geçebilir.
Yapılan bir araştırmada küçük boyutta böbrek taşı olan kişiler incelenmiştir. Bir grup yalnızca böbrek taşı için önerilen ilacı alırken diğer grup ise ilaçla birlikte gilaburu meyvesi özütü de tüketmiştir. Gilaburu özütü tüketen kişiler, yalnızca ilaç kullananlara göre böbrek taşlarını daha kısa sürede atmıştır. Bunun yanı sıra özütü tüketen kişiler daha az ağrı kesiciye ihtiyaç duymuştur. Yine de gilaburunun böbrek taşı üzerindeki etkisini anlayabilmek için de daha fazla araştırma gereklidir.
Gilaburu Meyvesinin Yan Etkileri Nelerdir?
Gilaburu meyvesinden üretilen gıda takviyeleri ile ilgili olarak ciddi bir yan etki bulunmaz. Ancak yine de meyvesinin çok miktarda tüketilmesi sindirim sorunlarına yol açabilir. Çünkü meyveler hafif toksik olarak kabul edilir. Buna ek olarak gilaburu şu kişiler için önerilmez:
- Küçük çocuklar
- Hamile ya da emziren kadınlar
- Aspirin duyarlılığı olan kişiler
- Reçeteli ilaçlar, özellikle kan sulandırıcı kullanan kişiler
Her gıda takviyesinde olduğu gibi gilaburu meyvesinden elde edilen gıda takviyelerinin kullanımı için de bir sağlık uzmanından mutlaka görüş alınması tavsiye edilir.
