Satürasyon ne anlama gelir? Satürasyon neden düşer?
Oksijen satürasyonu (SpO₂), nabız, ateş, solunum hızı ve kan basıncı ile birlikte hayati öneme sahip temel yaşamsal bulgulardan biridir. Daha basit bir ifadeyle, SpO₂ kandaki toplam hemoglobin miktarına göre oksijenle dolu hemoglobinin yüzdesini ifade eder. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve kanın kırmızı rengini sağlayan bir proteindir. Normal SpO₂ değeri genellikle %95–100 aralığındadır. Bazı hastalıklar satürasyonun düşmesine neden olur.
Satürasyon ne anlama gelir?
SpO₂, periferik oksijen satürasyonu anlamına gelir. Oksijen satürasyonu, hasta bakımında kritik bir parametredir. Vücutta oksijen seviyesi sıkı bir şekilde düzenlenir, çünkü hipoksemi (düşük oksijen seviyesi) beyin, kalp ve böbrekler gibi hayati organlarda ciddi akut problemlere yol açabilir. Oksijen satürasyonu, hemoglobinin oksijen taşıma kapasitesini ölçer; yani, hemoglobinin ne kadarının oksijenle bağlı olduğunu ve ne kadarının bağlanmadığını gösterir. Bu değer, vücudun dokulara yeterli oksijen ulaştırıp ulaştığını değerlendirmek için önemli bir göstergedir.
Satürasyon neden düşer?
Kanda oksijen seviyeleri çeşitli sebepler nedeniyle düşebilir. Yüksek irtifalarda, örneğin dağlık bölgelerde atmosferdeki oksijen miktarı çok düşebilir. Bu nedenle vücuttaki oksijen de azalabilir.
Ayrıca aşağıdaki hastalıklar oksijen satürasyonunun düşmesine neden olur:
- Astım
- Amfizem (akciğerlerdeki hava keseciklerinin hasar görmesi)
- Bronşit
- Pnömoni (zatürre)
- Pnömotoraks (akciğer ile göğüs duvarı arasındaki boşluğa hava sızması)
- Akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS)
- Pulmoner ödem (akciğerlerde sıvı birikmesi nedeniyle şişme)
- Pulmoner fibrozis (akciğerlerde skar dokusu oluşması)
- İnterstisyel akciğer hastalığı (genellikle akciğerlerde ilerleyici skar dokusu oluşturan geniş bir akciğer hastalığı grubu)
- COVID-19 gibi viral enfeksiyonlar
- Anemi
- Uyku apnesi (uyku sırasında geçici olarak solunumun durması)
- Sigara içmek
- Kalbin oksijenlenmiş kanı akciğerlere geri taşıma kapasitesinin azalması
Satürasyon kaç olmalı?
Normal oksijen satürasyon seviyeleri (SpO₂), hem yetişkinlerde hem de çocuklarda genellikle %95 ila %100 arasındadır. Kan oksijenasyonu iyi olduğunda, kaslar ve diğer organlar enerji ihtiyaçlarını yeterli şekilde karşılayabilir. SpO₂ değeri %95’in altına düştüğünde, bu durum hipoksemi olarak bilinir ve vücutta yeterli oksijen olmadığının bir uyarı işareti olarak değerlendirilir. Araştırmalar, %94 ve üzerindeki SpO₂ değerlerinin genellikle normal ve güvenli olduğunu göstermektedir.
Standart SpO₂ ölçüm ölçeği şu şekildedir:
SpO₂ %97–99
İyi kan oksijen seviyesi
SpO₂ %94–96
Ortalama kan oksijen seviyesi; gerekirse ek oksijen gerekebilir
SpO₂ %90–93
Kan oksijen seviyesi düşük; doktorunuza danışın
Oksijensiz SpO₂ < %92 veya oksijenli SpO₂ < %95
Ciddi solunum yetmezliği belirtileri
SpO₂ %90’nın altına düşerse
Tıbbi acil durum göstergesidir
Satürasyon kaç olursa tehlikeli?
SpO₂ seviyesinin %95’in altına düşmesi anormal kabul edilir. SpO₂ %80–85’in altına indiğinde beyin fonksiyonları etkilenebilir. SpO₂ %67’nin altına düştüğünde ise cilt veya mukoza zarlarında mavimsi renk değişikliği (siyanoz) gözlenir.
Yaşlılarda satürasyon kaç olmalı?
Yaşlı yetişkinlerde oksijen satürasyonu genellikle genç yetişkinler ve çocuklara göre biraz daha düşük olabilir. 70 yaş ve üzerindeki kişilerde SpO₂ seviyeleri yaklaşık %95 civarında olabilir ve bu yaş grubu için normal kabul edilir.
Çocuklarda satürasyon kaç olmalı?
Bebekler ve çocuklar için normal SpO₂ değerleri ise genellikle %97 ve üzerindedir.
Satürasyon nasıl ölçülür?
SpO₂ seviyesi (oksijen satürasyonu) nabız oksimetresi ile ölçülebilir; bu yöntem, vücuda herhangi bir aletin sokulmasını gerektirmez. Nabız oksimetresi, parmak uçları, ayak parmakları veya kulak memesi gibi bölgelerdeki kılcal damarlardan geçen ışık dalgalarının yayılım ve emilimini kullanarak çalışır. Oksijen doygunluğu, kanın renginde değişikliğe yol açtığı için bu ışık değişimleri SpO₂ değerinin belirlenmesini sağlar.
Satürasyon testi nasıl yapılır?
Oksijen doygunluğunuz, parmağınıza takılan küçük bir klipsle kolayca ve zahmetsizce tahmin edilebilir. Bu klips, parmağınızın bir tarafından ışık geçirirken, diğer tarafta bir dedektör gelen ışığı ölçer. Cihazın doğru tahmin yapabilmesi, oksijenle dolu ve dolu olmayan kan hücrelerinin ışığı farklı şekilde emip yansıtmasına dayanır. Oksijenle doymuş kan hücreleri parlak kırmızı renkteyken, oksijen seviyesi düşük olduğunda mavimsi bir tona dönüşür. Ancak parmak klipsi cihazı yalnızca tahmini bir değer sunar; ölçümler basit faktörlerden, örneğin parmak tırnağındaki kırmızı oje gibi şeylerden bile etkilenebilir.
Oksijen satürasyonunuzu daha güvenilir şekilde ölçmek için arteriyel kan gazı testi tercih edilir. Bu testte, doğrudan bir arterden küçük bir kan örneği alınır; çoğu kan testi toplardamardan alınırken, bu test farklıdır. En sık kullanılan arter, bileğinizde nabzınızı hissettiğiniz radyal atardamardır. Kan örneği almak için doktor veya teknisyen, iğneyi yerleştirmeden önce nabzınızı hisseder. Bu test sayesinde arteriyel kanınızın oksijen seviyesi doğrudan ölçülebilir ve ayrıca karbondioksit düzeyi ile kanın pH’ı gibi diğer parametreler de incelenebilir.
