Vajinal mantar, bir mantar enfeksiyonu türüdür. Vücutta vajinal mantar enfeksiyonlarına neden olan candida adı verilen bir tür maya bulunur. Bu maya vücutta dengede olduğunda hiçbir sorun olmaz. Ancak maya dengesiz olduğunda hızla büyür ve mantar enfeksiyonu geliştirebilirsiniz. Mantar enfeksiyonu vulvada (vajinanın dış kısımları) yanma, kaşıntı, kızarıklık ve vajinal akıntıda değişikliklere neden olur. Mantar enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ilaçlar semptomları birkaç gün içinde hafifletir. Daha ciddi vakalarda semptomların azalması 2 haftaya kadar sürebilir. Vajinal mantar enfeksiyonları zamanla tekrarlayabilir.
Vajinal mantar nedir?
Kadınlarda yaygın cinsel sağlık sorunlarından biri olan vajinal mantar, kandida adı verilen bir mantarın aşırı büyümesinden kaynaklanan bir enfeksiyondur. Vajina ve vulvada tahrişe, akıntıya ve kaşıntıya neden olur. Normal şartlarda vajinanın kendine özgü bir florası vardır. Bu flora bazı bakterileri ve mantar hücrelerini içerir. Ancak herhangi bir nedenle vajinal floranın dengesi bozulursa, kandida adı verilen maya tipi mantar hücreleri çoğalır. Kandida mantar hücrelerinin çoğalması da vajinal mantara neden olur.
Mantar enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon (CYBE) değildir. Vajinal mantar enfeksiyonunun diğer isimleri vulvovajinal kandidiyazis veya vajinal kandidiyazistir. Kadınlarda mantar enfeksiyonu görülebilir. Kadınların %75'inin hayatları boyunca en az bir kez mantar enfeksiyonu geçirir, yarısından fazlası da hayatları boyunca iki veya daha fazla kez mantar enfeksiyonu geçirir. Vajinal mantar ergenlikten sonra ve menopozdan önce en yaygın olanlardır. Bazı faktörler mantar enfeksiyonu geliştirme riskini artırabilir, ancak mantar enfeksiyonları çok yaygındır ve tedavi edilebilirdir.
Vajinal mantar belirtileri nelerdir?
Mantar enfeksiyonunun belirtileri kişiden kişiye değişir. Bazı kişilerde enfeksiyon olabilir ama hiçbir belirti göstermeyebilir. Vajinal mantar enfeksiyonunun birkaç belirgin belirtisi vardır. Bu belirtiler şunlar olabilir:
- Vajina ve vulvada kaşıntı veya yanma hissi.
- Süzme peynir kıvamında, kalın, beyaz renkli ve kokusuz vajinal akıntı.
- Vajina ve vulvada kızarıklık ve şişlik.
- Bölgedeki hassas cilt nedeniyle vulva derisinde küçük kesikler veya küçük çatlaklar.
- İdrar yaparken yanma ve ağrı hissi.
- Bazı durumlarda vajinal mantar enfeksiyonunun bir diğer belirtisi de cinsel ilişki sırasında ağrı olabilir.
Vajinal mantarı ne tetikler?
Vajinal mantara neden olan mantar hücreleri, kadın vajinalarının doğal florasında bulunan bir mantar türüdür. Ancak vajinanın doğal florasındaki lactobacillus bakterileri, maya enfeksiyonlarına neden olan candida mantarını kontrol altında tutar. Vücuttaki yararlı bakterilerin dengesinde değişiklik olması veya yararlı bakterilerde azalma olması durumunda, candida mantarı kontrol altında tutulamaz ve hızla artar.
Özellikle antibiyotik kullanımı vücuttaki yararlı bakteri sayısının azalmasında en büyük etkenlerden biridir. Antibiyotik kullanımına ek olarak vajinal mantara neden olan diğer etkenler şunlardır:
- Uykusuzluk.
- Stres.
- Doğum kontrol haplarının kullanımı.
- Östrojen seviyelerinin yükselmesine neden olan hormon tedavileri.
- Adet döngülerinde hormon dengesizlikleri.
- Şekerli gıdaların aşırı tüketimi.
- Sağlıksız beslenme.
- Zayıf bağışıklık sistemi.
- Diyabet.
- Gebelik.
- Genital bölge temizliğinde genital bölgenin pH'ına uygun olmayan kozmetik ürünlerinin kullanılması.
- Uygun şekilde temizlenmemiş havuzların kullanımı.
- Sentetik iç çamaşırı kullanımı.
- Günlük ped kullanımı.
- Gizli diyabet.
- Kortizol içeren ilaçlar.
Sağlıklı bakteri popülasyonu değişirse maya hücreleri vajinada hızla büyüyebilir. Enfeksiyona yol açabilecek faktörler şunlardır:
- Vücuttaki sağlıklı bakteri seviyelerini azaltan antibiyotikler.
- Kontrolsüz diyabet.
- Duş jelleri, spermisit, sabunlar, pudralar veya deodorantlar gibi potansiyel tahriş edici maddeler.
- Mayo ve spor kıyafetleri gibi dar giysiler ve sentetik malzemeler.
- Zayıflamış bağışıklık sistemi.
- Gebelik.
- Adet döngüsüne yakın dönemde hormonal dengesizlik.
Vajinal mantar en çabuk nasıl geçer?
Bazı hafif mantar enfeksiyonları kendiliğinden geçer. Bunun bir nedeni, kadınların vajinal pH dengesinin adet döngüsü sırasında daha asidik hale gelmesi ve ölmelerine neden olmasıdır. Vajinal mantar için tedavi seçenekleri şunlardır:
- Flukonazol. Bu, genellikle tek doz olarak verilen ve mantar enfeksiyonunu hızla yok eden güçlü bir antifungal oral ilaçtır.
- Klotrimazol. Bu antifungal ajan krem, merhem veya vajinal fitil formunda olabilir. Tedavi süreci üç ila yedi gün arasında değişebilir ve reçetesiz olarak temin edilebilir.
Komplike, şiddetli veya tekrarlayan mantar enfeksiyonları için doktorunuz yukarıdaki ilaçların bir kombinasyonunu ve daha uzun bir süre boyunca reçete edebilir.
Vajinal mantar için evde ne yapabilirim?
Vajinal mantar enfeksiyonunu önlemeye ve tedavi etmeye yardımcı olmak için:
- Genital bölgenizi temiz ve kuru tutun. Sabundan kaçının ve sadece suyla durulayın. Sıcak olmayan, ancak ılık bir banyoda oturmak semptomlarınıza yardımcı olabilir.
- Karbonatlı suyla duş almak vajinal kaşıntıyı ve yanma hissini azaltabilir.
- Çay ağacı yağı antifungal özelliklerinden dolayı vajinal mantar tedavisinde tercih edilebilir.
- Yoğurt ve kefir gibi probiyotik ürünler tüketmek vajinada bulunan sağlıklı bakterilerin büyümesine yardımcı olabilir.
- Genital bölgede kadın hijyen spreyleri, parfümleri veya pudraları kullanmaktan kaçının.
- Vajinal krem veya fitil kullanırken tampon kullanmayın.
- Bol pamuklu giysiler giyin.
- İç çamaşırı giymeden uyumayı deneyin.
- Dar pantolon veya şort giymekten kaçının. Bunlar tahrişe ve terlemeye neden olabilir.
