Alerji aşısı nedir? Alerji aşısı nasıl uygulanır?

Alerji aşıları ve alerji enjeksiyonları, alerjen immünoterapisi olarak da bilinir, alerjiler için kanıtlanmış bir tedavi biçimidir. Bu enjeksiyonlar, bağışıklık sisteminin belirli alerjenlere karşı tolerans oluşturmasına yardımcı olur ve  tavsiye edilen tedavi sürecini tamamlayan kişilerin yaklaşık %85'inde etkilidir. Başarı oranları, polen, toz akarları ve evcil hayvan tüyleri gibi çevresel alerjilerde en yüksektir ve birçok hasta ilk yıl içinde semptomlarında önemli azalmalar yaşar. Ayrıca, tedavi durdurulduktan sonra bile alerji semptomlarında kalıcı rahatlamaya yol açar.

Alerji aşıları, bağışıklık sistemini kademeli olarak belirli alerjenlerin kontrollü miktarlarına maruz bırakarak çalışır. Bu dikkatlice planlanmış maruziyet, vücudun zamanla bu maddelere karşı tolerans geliştirmesine yardımcı olur. Süreç, semptomlarınıza neden olan alerjenlerin saflaştırılmış özlerini içeren düzenli enjeksiyonları içerir.

Alerji aşısı nedir?

Alerji aşıları, alerji semptomlarını durdurmak veya hafifletmek için uygulanan aşılardır. Alerji aşıları, immünoterapi adı verilen bir tedavi biçimidir. Alerji aşısı, alerjik reaksiyonları tetikleyen madde veya maddelerden az miktarda içerir. Bu maddelere alerjen denir. Alerji aşıları, bağışıklık sistemini uyarmaya yetecek kadar alerjene sahiptir ancak alerji semptomlarına neden olacak kadar değildir.

Zamanla, alerjenlerin dozu her enjeksiyonda artar. Bağışıklık sistemi alerjenlere alışır ve onlara tepki vermemeyi öğrenir, bu nedenle semptomlar zamanla iyileşir. Alerji aşıları çok etkilidirler ve uzun vadede herhangi bir yan etkileri yoktur. Olası riskler arasında aşı olduktan kısa bir süre sonra alerji semptomları olabilir.

Alerji aşısı hangi hastalıklarda kullanılır?

Alerjik rinit, alerjik astım, konjonktivit (göz alerjisi) veya böcek sokması gibi birçok durumda alerji aşıları kullanılabilir.

Alerji aşısı nasıl uygulanır?

Alerji aşısı tedavisine başlamadan önce, bir alerji uzmanı alerjileri belirlemek için cilt testleri veya kan testleri isteyebilir. Daha sonra alerji aşıları iki aşamada uygulanır.

Biriktirme aşaması

Biriktirme aşaması, haftada bir ila iki kez artan miktarda alerjen içeren enjeksiyonlar almayı içerir. Bu aşamanın uzunluğu, enjeksiyonların ne sıklıkta alındığına bağlıdır, ancak genellikle üç ila altı ay arasında değişir.

Bakım aşaması

Bakım aşaması, etkili doza ulaşıldığında başlar. Etkili bakım dozu, kişinin alerjen duyarlılığının seviyesine ve biriktirme aşamasına verdiği tepkiye bağlıdır. Tedaviler arasında iki ila dört hafta arasında değişen daha uzun süreler olabilir.  Alerji uzmanı/ immünologu en iyi aralığın ne olduğuna karar verir.

Alerji aşısı işe yarıyor mu?

Alerji aşıları genellikle uzun vadeli (kronik) alerji semptomlarını azaltmanın faydalı bir yoludur. Alerjileri iyileştirmezler, ancak semptomları hafifletmek için daha fazla veya hiç ilaç kullanmanıza gerek kalmaz. Alerji aşıları yeni alerjilerin gelişmesini önleyebilir ve çocuklarda alerjik rinitten astıma alerjik hastalığın ilerlemesini önleyebilir. Alerji aşılarının etkinliği, tedavi programının uzunluğu ve alerjenin dozuyla ilişkili görünmektedir. Bazı kişilerde alerji semptomlarında kalıcı rahatlama yaşanırken, alerji aşılarını bırakan kişilerde alerji semptomları tekrarlayabilir. Semptomlarda iyileşme görmek için düzenli alerji aşılarının bir yıla kadar kullanılması gerekebilir.

Alerji aşısı yılda kaç kez yapılır?

Alerji aşıları, haftada bir kez (bazen daha sık) yaklaşık yedi ay boyunca yapılabilir, ardından enjeksiyonlar iki haftada bir ve sonunda, dört haftada bir yapılabilir. Terapinin süresi üç ila beş yıl, bazen daha uzun olabilir.

Alerji aşısı alerjiyi yok eder mi?

Alerji aşıları, alerjilerinizi iyileştirmez, ancak zamanla semptomlarda önemli iyileşmelere yol açabilir. Alerjiden tamamen kaçınmak her zaman mümkün olmayabilir, ancak alerjenlere maruziyeti azaltarak ve uygun önlemleri alarak alerji semptomlarını kontrol altına alınabilir.

Alerji aşısı hangi alerji türlerinde uygulanır?

Alerji aşıları, belirli alerji türlerinin tedavisinde etkili olabilir. Alerji aşısı uygulanmadan önce bir alerji uzmanı hangi alerji testinin sizin için en iyi olduğunu belirleyebilir.

Alerji aşılarıyla tedavi edilebilecek bazı alerjiler şunlardır:

• Saman nezlesi ve mevsimsel alerjik astım.
• Evcil hayvan alerjileri, çimenlerden, ağaçlardan ve bitkilerden gelen polenler, küf ve toz akarları.
• Arılar, eşek arıları ve yaban arıları.

Bazı durumlarda, alerji aşıları hamamböcekleri gibi böcek dışkılarına karşı alerjileri tedavi etmek için de kullanılabilir. Ancak, alerji aşıları gıda, ilaç veya lateks alerjilerini tedavi etmez. 

Alerjide aşısının etkisi ne zaman görülmeye başlar?

Biriktirme aşamasında semptomlarda bir azalma fark edilebilir, ancak iyileşme fark etmek için bakım dozunda 12 ay kadar sürebilir. Alerji aşıları başarılı olursa, bakım tedavisi genellikle üç ila beş yıl boyunca devam eder.

Alerji aşısının yan etkileri neler?

Alerji aşıları, alerji semptomlarında kullanılan uzun vadeli bir tedavi seçeneğidir. Etkinlikleri oldukça yüksektir ve uzun vadeli yan etkileri yoktur. Alerji aşısı olduktan sonra hafif alerjik reaksiyonlar yaşanabilir. Bunlar arasında; burun tıkanıklığı, hapşırma veya kurdeşen bulunur. Şiddetli reaksiyonlar ise nadir olarak görülür, ancak nefes almada zorluk ve göğüste sıkışma hissi yaşanabilir.

Alerji aşısının avantajları ve dezavantajları neler?

Alerji aşıları yoluyla immünoterapi birçok kişide alerji semptomlarını önemli ölçüde azaltabilir veya ortadan kaldırabilir. Bağışıklık sisteminiz bu tedavi yoluyla belirli alerjenlere karşı bir tolerans geliştirdiğinde, faydaları birkaç yıl veya hatta kalıcı olarak sürebilir. Alerji semptomlarını azaltarak, immünoterapi genel yaşam kalitenizi önemli ölçüde iyileştirebilir. İmmünoterapinin önleyici faydaları özellikle dikkat çekicidir. Araştırmalar, bu tedavinin yeni alerjilerin gelişmesini önlemeye yardımcı olabileceğini ve hatta alerjilerin astıma, alerjiler tarafından tetiklenebilen ciddi bir solunum yolu rahatsızlığına ilerlemesini önleyebileceğini göstermiştir.

Alerji immünoterapisi veya alerji aşıları etkili bir tedavi seçeneği olabilirken, akılda tutulması gereken bazı önemli dezavantajlar ve hususlar vardır. Öncelikle, alerji aşılarının özellikle ilk hazırlık aşamasında önemli bir zaman taahhüdü gerektirmesidir. Hastaların genellikle birkaç ay boyunca haftada bir veya iki kez aşı olmaları ve ardından birkaç yıl boyunca birkaç haftada veya ayda bir bakım aşı enjeksiyonları yaptırmaları gerekir. Bu süreç, bazı kişiler için sürdürülmesi zor olabilir ve doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmenizi gerektirebilir.

Alerji aşılarının etkinliği, belirli alerjenlere ve hastanın tepkisine bağlı olarak da değişebilir. Birçok kişide önemli iyileşmeler yaşanırken, bazılarında semptomlar bir dereceye kadar devam edebilir. Bazı durumlarda alerji semptomları alerji aşılarına başlandıktan sonra geçici olarak kötüleşebilir. "Alevlenme" reaksiyonu olarak bilinen bu ilk semptom artışı, sıklıkla birikim aşamasında meydana gelir ve genellikle tedavi devam ettikçe azalır. Ayrıca alerji aşıları kapsamlı bir şekilde incelenmiş ve güvenli olsa da, bazı potansiyel yan etkileri olabilir. En yaygın reaksiyonlar, enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişme ve kaşıntıdır.

Alerji aşısı kimlere uygulanabilir?

Alerji aşılarının solunum alerjilerine ve sokmalı böcek alerjilerine karşı etkili olduğu kanıtlanmıştır, ancak gıda alerjileri için kullanılmazlar. Aşağıdaki seçeneklerden herhangi birinin uygunluğu, kişinin alerji aşısına ihtiyacını belirler. Bunlar şunlar olabilir:

• Semptomları kontrol altına almak için kullanılan ilaçların (antihistaminikler, dekonjestanlar gibi) işe yaramaması.
• Semptomları kontrol altına almak için kullanılan ilaç çok fazla yan etkiye neden oluyorsa.
• Komplikasyonların (örneğin sinüs enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları) gelişmesi durumunda.
• Alerji kaynaklı astımın varlığı.
• Bir alerjene maruz kalındığında anafilaksi (bazı durumlarda yaşamı tehdit edici olabilen şiddetli bir reaksiyon) geliştirme riski varsa.
• İlaçlar semptomları kontrol altına alıyorsa, ancak ilaçların azaltılmaya çalışıldığında semptomlar tekrar alevleniyorsa.
• Alerjiyi tetikleyen şeylerden etkili bir şekilde kaçınılamıyorsa.
• Günlük ilaçlar yerine alerji aşısı yaptırmak tercih ediliyorsa.
• Semptomları kontrol altına almak için ilaç kullanmak yerine gerçek sorunu tedavi etmek tercih edildiğinde.

Alerji aşısı hangi durumlarda önerilir?

Alerji aşısı genel olarak; alerjik rinit (saman nezlesi), alerjik astım ve arı veya eşekarısı zehrine karşı alerjiler gibi belirli alerjik durumlar için önerilir.