Psikoterapi (konuşma terapisi olarak da bilinir), bir kişinin sorunlu duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmayı amaçlayan çeşitli tedavileri ifade eder.
Çoğu psikoterapi, psikiyatrist veya psikolog ile bire bir veya grup ortamında diğer hastalarla gerçekleşir. Psikoterapi ve ilaç, ruh sağlığı tedavisinin en yaygın biçimleridir. Psikoterapinin genel amaçları; semptomların giderilmesi, günlük yaşamın sürdürülmesi veya iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin artırılmasıdır.
Psikoterapinin yardımcı olabileceği durumlar arasında stresli yaşam olaylarıyla başa çıkma, travmanın etkisi, tıbbi hastalık, sevilen birinin kaybı gibi kayıp, depresyon veya anksiyete gibi belirli ruh sağlığı koşulları yer alır. Birkaç farklı psikoterapi türü vardır ve bazı türler belirli klinik durumlarda daha iyi sonuç verebilir.
Psikoterapi nedir?
Psikoterapi, çok çeşitli ruh sağlığı sorunları ve duygusal zorluklar yaşayan bireylere yardımcı olabilen bir tedavi türüdür. Psikoterapi yalnızca semptomları hafifletmeye yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda belirli psikoterapi türleri, kişinin durumunun psikolojik temel nedenlerini belirlemeye de yardımcı olabilir.
Kişi birçok nedenden dolayı psikoterapiye başvurabilir, bunlardan bazıları şunlardır:
İş veya ailevi bir durumdan kaynaklanan şiddetli veya uzun vadeli stresle, sevilen birinin kaybıyla veya ilişki veya aile sorunlarıyla başa çıkmak.
Uyku veya iştahta değişiklikler, düşük enerji, daha önce zevk alınan aktivitelere karşı ilgisizlik, sürekli sinirlilik, aşırı endişe, geçmeyen bir cesaretsizlik veya umutsuzluk hissi gibi fiziksel bir açıklaması olmayan semptomlar yaşamak.
Bir psikolog veya psikiyatristin, hayatınızı etkileyen bir ruhsal bozukluğunuz olduğundan şüphelenmesi veya size bu teşhisi koyması.
Ruhsal sağlığı etkileyen bir rahatsızlık teşhisi konan bir çocuğu veya aile üyesini desteklemek.
Psikoterapi ne işe yarar?
Araştırmalar, psikoterapi gören çoğu insanın semptom rahatlaması yaşadığını ve hayatlarında daha iyi işlev görebildiğini göstermektedir. Bilimsel araştırmalar psikoterapinin sayısız avantajı olduğunu bildirmiştir.
İşte psikoterapinin faydalarından birkaç örnek:
İşlevsiz düşünce ve davranışları tanıma ve değiştirme.
Sosyal ilişkileri geliştirme.
Stresle daha iyi başa çıkabilmek ve krizleri daha iyi yönetebilmek.
Kötü alışkanlıklardan kurtulmak ve onları daha sağlıklı olanlarla değiştirmek.
Hayatı daha esnek ve gerçekçi bir şekilde görebilmek.
Özgüvenin artması.
Güçlü duygularla başa çıkmak.
Problem çözme becerilerini geliştirmek.
Psikoterapi nasıl yapılır?
Psikoterapide psikiyatrisler veya psikologlar, insanların daha sağlıklı ve daha etkili alışkanlıklar edinmelerine yardımcı olmak için bilimsel olarak doğrulanmış prosedürler uygularlar. Psikoterapiye, bireylerin sorunlarıyla başa çıkmalarına yardımcı olan bilişsel-davranışsal, kişilerarası ve diğer konuşma terapisi türleri de dahil olmak üzere çeşitli yaklaşımlar vardır. Bunlar:
Bilişsel davranışçı terapi
İnsanların sağlıksız veya pasif düşünce ve davranış kalıplarını belirlemelerine ve değiştirmelerine, bunları daha doğru düşünceler ve işlevsel davranışlarla değiştirmelerine yardımcı olur. Bir kişinin mevcut sorunlara ve bunları nasıl çözeceğine daha iyi odaklanmasına yardımcı olabilir.
Bilişsel davranışçı terapi, depresyon, anksiyete, travmayla ilişkili bozukluklar ve yeme bozuklukları dahil olmak üzere çeşitli bozuklukların tedavisinde yardımcı olabilir.
Kişilerarası terapi
Kısa süreli bir tedavi biçimidir. Hastaların, çözülmemiş keder, sosyal veya iş rollerindeki değişiklikler, önemli başkalarıyla çatışmalar ve başkalarıyla ilişki kurma sorunları gibi sorunlu olan altta yatan kişilerarası sorunları anlamalarına yardımcı olur. İnsanların duygularını ifade etmenin sağlıklı yollarını ve iletişimi ve başkalarıyla ilişkilerini geliştirmenin yollarını öğrenmelerine yardımcı olabilir. En sık depresyonu tedavi etmek için kullanılır.
Diyalektik davranış terapisi
Duyguları daha etkili bir şekilde düzenlemeye yardımcı olan belirli bir "Bilişsel Davranışçı Terapi" türüdür. Genellikle kronik intihar düşünceleri olan kişileri ve borderline kişilik bozukluğu, yeme bozuklukları ve "Posttravmatik Stres Bozukluğu" olan kişileri tedavi etmek için kullanılır. İnsanların sağlıksız veya yıkıcı davranışları değiştirmek için kişisel sorumluluk almalarına yardımcı olmak için yeni beceriler öğretir. Hem bireysel hem de grup terapisini içerir.
Psikodinamik terapi
Davranışın ve zihinsel iyiliğin çocukluk ve geçmiş deneyimlere dayandığı fikrine dayanır ve bilinçdışı (kişinin farkındalığının dışında) olabilecek duyguları bilinçli farkındalığa ulaştırmayı hedefler. Kişi, terapistle birlikte öz farkındalığını geliştirmek ve kökleşmiş kalıpları değiştirmek için çalışır, böylece hayatının sorumluluğunu tam olarak üstlenebilir.
Psikanaliz
Psikodinamik terapinin daha yoğun bir biçimidir. Seanslar genellikle haftada üç veya daha fazla kez yapılır.
Destekleyici terapi
Hastaların kendi kaynaklarını geliştirmelerine yardımcı olmak için rehberlik ve cesaretlendirme kullanır. Öz saygıyı oluşturmaya, kaygıyı azaltmaya, başa çıkma mekanizmalarını güçlendirmeye, sosyal ve toplumsal işleyişi iyileştirmeye yardımcı olur. Destekleyici psikoterapi, hastaların zihinsel sağlık durumlarıyla ilgili sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olur ve bu da hayatlarının geri kalanını olumlu etkiler.
Bazen psikoterapi ile birlikte kullanılan ek terapiler şunlardır:
Hayvan destekli terapi
Köpeklerle, atlarla veya diğer hayvanlarla çalışarak rahatlama sağlamak, iletişim kurmaya yardımcı olmak ve travmayla başa çıkmaya yardımcı olmak.
Yaratıcı sanat terapisi
Sanat, dans, drama, müzik ve şiir terapilerinin kullanımı.
Oyun terapisi
Çocukların duygularını ve hislerini tanımlamalarına ve bunlar hakkında konuşmalarına yardımcı olmak.
Psikoterapi, bir birey ve bir psikolog arasındaki ilişkiye dayanan işbirlikçi bir tedavidir. Diyaloğa dayalıdır ve objektif, tarafsız ve yargılayıcı olmayan biriyle açıkça konuşmanıza olanak tanıyan destekleyici bir ortam sağlar. Kişi ve psikoloğu/psikiyatristi, onun en iyi şekilde hissetmesini engelleyen düşünce ve davranış kalıplarını belirlemek ve değiştirmek için birlikte çalışır. Psikoterapinin sonunda kişi, onu bu tedaviyi almaya zorlayan sorunu çözmekle kalmaz, aynı zamanda da gelecekte ortaya çıkabilecek zorluklarla daha iyi başa çıkabilmesi için yeni beceriler de öğrenmiş olur.
Kimler psikoterapi almalı?
Sadece psikolojik rahatsızlıkları olan kişilerin psikoterapiye ihtiyaç duyduğu kanısı doğru değildir. Psikoterapiye başlamak için herhangi bir gereklilik yoktur. Hayatındaki bazı tekrarlayan döngülerden memnun olmayan, yoğun stres yaşayan, işlevselliğini etkileyen psikolojik bir rahatsızlığı olan, yas sürecinde olan veya kendini daha iyi anlamak isteyen herkes psikoterapi sürecine başlayabilir.
Herkesin süreci farklıdır ve ihtiyaçları tarafından belirlenir. Psikoterapi almak istemenin yanı sıra, neden terapiye başlamamız gerektiğini ve neden böyle bir sürece başlamamız gerekebileceğini anlamak da önemlidir. Bu noktada, kendinizi tanımak ve kendinizi dinlemek çok değerlidir.
Terapiye ihtiyacınız olduğunu gösteren belirtilerden bazıları şunlardır:
Kaygı bozukluğu.
Depresif semptomlar.
Uyku sorunları.
Uzun süren bir yas süreci.
Yeme bozuklukları.
İlişki sorunları.
Stresli yaşam olayları.
Stresle başa çıkmada zorluk.
Öfke kontrolü sorunları.
Romantik ilişkilerde çözülemeyen sorunlar.
Sınırları belirlemede zorluk.
