Misophonia (Mizofoni) Hastalığı Nedir?
Modern toplumlarda görülme sıklığı her geçen gün daha da artan misophonia hastalığı pek çok kişi için hayatı çekilmez bir hale sokabilmektedir. Daha çok kulak hassasiyetine sahip kişilerde rastlanan bu hastalık, kişinin hasta olduğunu kabul etmemesi, bu tür bir rahatsızlığı duyduğunda dahi “Mizofoni nedir” sorusuna yanıt aramasına neden olabilmektedir. Çünkü çoğunlukla bu hastalığa obsesif kompulsif bozukluk ya da depresyon eşlik eder. Dünya genelinde her 100 kişiden 20'sinde görülen misophonia yani mizofoni, sıklıkla kadınlarda ve 9 ila 12 yaş arasındaki ergenlik çağı çocuklarında görülmektedir.
Misofonya Nedir?
Yabancı literatürde “Misophonia” olarak bilinen rahatsızlık, dilimize Mizofoni hastalığı olarak çevrilmiştir. Seslere karşı aşırı hassasiyet olarak tanımlanan misophonia, bazı tıp kaynaklarında seçici ses duyarlılığı sendromu olarak da geçmektedir. Hasta birey sakız çiğneme, nefes alma, tırnak kesme, koklama, ağız şapırdatma, horlama, ıslık, öksürük, esneme, yürüme, konuşma, yemek yeme ve hatta diş fırçalama gibi günlük yaşamda sıkça karşılaşılabilecek seslerden rahatsız olmaktadır. İlk defa 2001 yılında Jastreboff adlı bilim adamı tarafından tanımlanan misophonia hastaligina sahip kişi çevresel seslerden duyduğu rahatsızlık nedeni ile zamanla sosyal hayattan uzaklaşır ve yalnızlaşmaya başlar.
Misophonia Testi
Misophonia stres, endişe ve zorlayıcı davranış seviyesi yüksek olan kişilerde daha sık seyreden bir rahatsızlıktır. Tam nedeni henüz bilinmese de bazı uzman psikiyatr, klinik psikolog ve odyolog (işitme uzmanı) tarafından, kişiye bazı sesler dinletilerek duyduğu bu seslerden rahatsız olma düzeyini ölçen misophonia testi çeşitleri yapılmaktadır. Hem uygulama hem de hastalığa yönelik hazırlanan çoklu seçme sorularından oluşan bu test misophonia'nın tam olarak tanısının konması aşamasında yardımcı olmaktadır.
Bazı araştırmacılar ise misophonia'nın diğer psikolojik rahatsızlıklar ile birlikte değerlendirilmeden ayrı bir kefeye konulması gerektiğini belirterek birtakım misophonia test ve tanı kriterleri önermektedirler. Bunlar:
- Kişide tinnitus (kulak çınlaması) olmamalı,
- Kişi verdiği yanıtların anormal ve aşırı olduğunun farkında olmalı,
- Sesler, kişide belirgin panik, öfke, anksiyete ve saldırgan davranışa neden olmalı,
- Kaçma ve kaçınma davranışı net olarak görülmeli,
- Aile, sosyal ve meslekî yaşamı etkilemeli.
Misophonia Hastalığı Belirtileri
Misophonia hastalığı bulunan kişiler rahatsızlıklarını tetikleyen ses ile birlikte kendilerini bir anda sosyal bir kramp içerisinde bulurlar. Bu seslerin sürekliliği ve şiddeti devam ettikçe kişi oto kontrolünü kaybeder ve saldırganlaşarak şiddet eğilimi içerisine girebilir. Misophonia'nın en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Rahatsız edici sesler karşısında kulaklarını kapatma ve gürültüden uzaklaşma isteği,
- Gergin, sinirli, endişeli ve sıkıntılı davranışlar,
- Sesler devam ettikçe göğüs kafesinde hissedilen sıkışma hissi ve stres,
- Gündüz olağan çevresel sesler nedeniyle devamlı stresli olma, gece ise sessizlikten gelen huzur hissi,
- Bebek ve çocuk ağlamalarına tahammül edememe,
- Başka birinin ayaklarını ritmik şekilde sallaması ya da herhangi bir nesneye ritmik şekilde vurularak çıkarılan seslerden rahatsız olma.
Misophonia Hastalığı Neden Olur?
Misophonia nedenleri tam olarak bilinemeyen bir hastalık olmakla birlikte beynin hem psikolojik hem de fiziksel olarak anormal semptomlar geliştirmesi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir. Diğer bir deyişle hem nörolojik hem de psikolojik bir bozukluk olarak değerlendirilmekte ve beyin frontal loblarındaki farklılıktan kaynaklandığı düşünülmektedir. Bunlara ek olarak şu psikolojik rahatsızların misophonia hastalığını tetiklediği bilinmektedir:
Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu: Endişeye sebep olan kaygı verici düşüncelere obsesyon adı verilir. Simetri kaygısı, kirlenme korkusu, diğer kişiler tarafından yanlış anlaşılma korkusu, bazı nesneleri biriktirme ya da düzen gibi takıntılar misophonia görülme seviyesini artırabilir.
Tourette sendromu: Nöropsikiyatrik bir hastalık olan Tourette sendromu, istemsiz ve tekrarlanan fiziksel hareketlere neden olur. Kendi kendine konuşma, sıkça boğaz temizleme, kafa ve omuz tikleri, devamlı koklama isteği ile göz kırpma gibi fiziksel hareketler misophonia'yı tetikleyebilir.
Anksiyete bozuklukları: Olaylar ve durumlar karşısında kontrolsüz şekilde endişelenen kişiler anksiyete bozukluğuna sahip kişilerdir. Kas gerginliği, asabiyet, yorgunluk, avuç terlemesi, ishal, vücutta karıncalanma, konsantrasyon zorluğu ve uyku problemi yaşayan kişilerde aynı zamanda misophonia görülme sıklığının arttığı da bilinmektedir.
Bunların dışında bağırsak, yeme bozukluğu, mide ya da yemek borusu daralması, idrar problemi, vertigo, migren, yüz felci, kulak ameliyatı, uzun süre yüksek sese maruz kalma, beyin travması ve cinsel sorunlar yaşayan kişilerde de misophonia'ya yakalanma riskinin arttığı bildirilmiştir.
Misophonia Hastalığı Tedavisi
Dayanılmaz hale gelen sesler nedeniyle sosyal hayat ile bağlantısı kesmiş hasta kişiler ile yakınlarının en merak ettiği soruların başında "misophonia tedavisi var mı" sorusu gelmektedir. Misophonia tedavisi halen net olarak bilinmeyen, bu alanda geliştirilen tedavi yöntemlerinin de yetersiz kalabildiği bir konudur. Özellikle psikoloji bilimini yakından ilgilendiren bir durum olduğu için, uzman psikologlar tarafından her hastanın özel durumuna göre oluşturulan terapi yöntemleri tercih edilmektedir. Mizofoni tedavisi için terapi eşliğinde uyarlanmış sesler ile ses terapisi kullanılabilir.
Misophonia Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Misophonia hastalığı konusunda son araştırmalar eğitim ve danışmanlık yönteminin en etkili tedavi yöntemi olduğunu göstermektedir. Böylece hasta, rahatsızlığı konusunda desteklenir ve bu hastalık hakkında daha fazla bilgi edinmesi sağlanır. Diğer taraftan ses terapisi eşliğinde ilerleyen özel terapi yönteminin de etkili olabileceği düşünülmesine rağmen halen net bir bilgi ortaya konamamıştır. Misophonia çözümü için hastaya özel uygulanan terapi şekilleri şunlardır:
Bilişsel davranışçı terapi: Hastanın sıkıntılarının azaltılması, sesler hakkında daha farklı düşünmesi ve değişimin keşfedilmesi amaçlanır.
Duyarsızlaştırma (ses terapisi): Kulaklara ya da odaya yerleştirilen özel ses jeneratörleri ile terapi yapılmaktadır. Birkaç ay süren terapide işitme üzerinde oluşan hassasiyet kaldırılmaya çalışılır.
Yeniden eğitme terapisi: Bireyi, kendisini rahatsız eden seslere karşı duyarsızlaştırmayı hedefleyen bu terapi, seslerin kulağa daha güzel gelmesi için geliştirilen teknikleri içerir. Böylece beynin işitsel işleme merkezinin onarılması amaçlanmaktadır. Hastanın durumuna göre terapi süresi 6 ila 12 ay devam edebilir.
Yaşam tarzı değişimleri: Hastanın, hastalığa karşı koyabilecek tüm teknikleri öğrenmesi amaçlanır. Terapi genelinde daha sakinleştirici müzikler ile seslerden yardım alınarak kişinin seslere karşı daha iyi hissetmesi sağlanır. Diğer ses ve gürültülere karşı kişinin yaşam tarzında yapacağı ufak değişimler konusunda öneriler getirilir.
Misophonia ilaç tedavisi konusunda özel bir ilaç mevcut değildir. Ancak hastalık ile birlikte seyreden depresyon ve anksiyeteye bağlı olarak ilerleme olursa, birtakım antidepresanların kullanılması desteklenebilir. Böylece semptomların azalması ya da hassasiyetin kontrol altına alınması desteklenebilmektedir. Bunların dışında misophonia'nın yaratabildiği uyku problemlerine karşı da önerilebilecek ilaçlar bulunmaktadır.
