Limbik sistem; dış etkenlerden gelen uyarılar neticesinde hem bedenin fonksiyonel organlarına hem de duygusal davranışsallara karşı verdiği cevapları yönetir. Limbik sistem aynı zamanda; yaşanılan anıların oluşturulması ve bu anıların olaylarla bağdaştırılması, yeni yetiler öğrenme, öğrenilenleri hafızada tutma, cinsel istek, korku, açlık, susuzluk, uyku düzeni, stres, yer ve yön duygusu, ani gelişen olaylara karşı kendini ve çevreyi koruma altına alma gibi durumlarda vücuttaki uyaranlar arasındaki koordinasyonu sağlar.
Limbik Sistem Nedir?
İnsanların hayatta kalma içgüdülerini tetikleyen limbik sistem; beslenme, korunma, savunma, anı biriktirme, öğrenme, cinsel istek, uyku düzeni, stres ve üreme isteği gibi duygusal ve fiziksel tepkimelerin yönetiminden sorumludur. Bunun yanı sıra, koku alma ve uzun ve kısa süreli hafıza yönetimi de beynin bu alanında gerçekleşir. Limbik sistem; hipotalamus, amigdala, talamus ve hipokampus olmak üzere dört ana bölgeden oluşur. Limbik sistemi oluşturan yapıların işlevini yitirmesi veya bir travmaya bağlı olarak zarar görmesi sonucunda, kişinin yaşamını ciddi anlamda etkileyebilecek rahatsızlıklar meydana gelebilir.
Hipotalamus
Hipotalamus, beyindeki sinir sistemi ve endokrin sistemi arasındaki bağlantıyı kurar; beyindeki sinirler tarafından iletilen işlevleri kontrol eder ve bilgileri birleştirerek işler. Vücudun otomatik olarak gerçekleştirdiği kalp atışı, vücut ısısının korunması, uyku düzeni, cinsel istek, üreme, yemek yeme, su içme gibi davranışsal hareketlerden sorumludur. Aynı zamanda hipotalamus, vücudun strese verdiği tepkiyi de kontrol eder. Hipotalamusun zarar görmesi veya düzgün çalışmaması durumunda ise kişiler stres bozukluğu, depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar veya bazı fiziksel rahatsızlıklar yaşayabilir.
Hipokampus
Hipokampus beynin hafıza merkezi olarak bilinir. Kısa süreli hafızaya alınan bilgilerin uzun süreli hafızaya aktarılmasında görev alır. Hipokampus, yaşanılan anıların olaylarla ilişkilendirilmesinde ve kişinin yön bulma duyusunu kontrol etmede de önemli bir rol oynar. Hipokampusun düzgün çalışmaması veya travmalara bağlı darbelere maruz kalması, kısa süreli hafızanın zedelenmesine neden olabilir; bu da eski anıların ve uzun süre önce öğrenilmiş şeylerin hafızada tutulmasına rağmen kısa süre önce yaşanan şeylerin hafızada tutulamamasına yol açabilir.
Talamus
Talamus, beynin iki bölgesinde de yer alan ve görme, duyma, işitme, dokunma ve tat almayı sağlayan duyuları yönetir. Sinirler aracılığıyla duyuların aktarılmasında önemli bir rolü olan talamus, beyinde bir nevi terminal görevi görür. Talamusun hasar alması ya da düzgün çalışamaması gibi durumlarda dikkat bozukluğu, beyin motor fonksiyonlarının bozulması gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Amigdala
Beynin her iki tarafında bulunan amigdala; kişinin öfke, şiddet, endişe, kaygı ya da korku gibi ani duyusal algılarını yönetir. Amigdala, kişilerin tehdit olarak algılayabileceği potansiyel durumları değerlendirir; içgüdüsel olarak savaşma, kendini savunma veya kaçma gibi hayatta kalmasını sağlayan reflekslerinin tetiklenmesini sağlar. Amigdala aynı zamanda hatıralar ile o anda hissedilen duyguları ilişkilendirmekle sorumludur.
Limbik Sistem Hastalıkları Nelerdir?
Limbik sistemde yer alan yapılara zarar gelmesi, ciddi rahatsızlıklara ve hastalıklara neden olabilir. Limbik sistemin zarar görmesi halinde meydana gelebilecek hastalıklarının bazıları şunlardır:
- Alzheimer,
- Hafıza sorunları,
- Öfke ve şiddet sorunları,
- Yeme bozuklukları,
- Depresyon,
- Anksiyete bozuklukları,
- Cinsel problemler,
- Amnezi,
- Demans,
- Kluver-Bucy sendromu.
