Reglin durması anlamına gelen menopoz, doğal bir süreçtir. Menopoz dönemi başladıktan sonra vücutta biyolojik açıdan birçok değişiklik meydana gelir. Metabolizmanın yavaşlamasıyla kilo artışı, mineral metabolizmasının aksaması sonucu kemik erimesi, kolajen üretiminin azalmasıyla kırışıklıkların çoğalması, östrojen hormonunun düşüşüne bağlı olarak kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artması bu değişikliklerden bazılarıdır. Bunların yanı sıra menopozda sıcak basması, aşırı terleme, unutkanlık, yorgunluk gibi durumlar da sıkça görülür. Her ne kadar doğal bir süreç olsa da bazı kadınlarda bu döneme olması gerekenden erken başlayabilir.
Erken Menopoz Nedir?
Eğer bir kadın 1 yılı ve daha fazla sürede regl olmadıysa menopoz başlamış demektir. Menopoz çoğunlukla pek çok kadında 45 yaş sonrasında başlar. Ancak nadiren de olsa 40 yaş öncesinde de menopoz başlayabilir. Bu duruma ise erken menopoz denir. Menopozun erken başlaması, uzun vadede kişide istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Bu dönemle birlikte yumurtalıklar yumurta üretmeyi bırakır. Kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen seviyesi, menopoz başladıktan sonra düşerek damar sertliği gibi durumlara neden olabilir. Erken menopozda ise bu düşüş olması gerekenden çok daha önce başladığından kalp ve damar hastalıkları ve kemik erimesi açısından büyük risk oluşur.
Yumurtalıklara zarar veren ya da östrojen hormonunun üretimini durduran her etken, erken menopoza da yol açabilir. Psikolojik açıdan da kişinin hayatında bazı olumsuz sonuçlara neden olabilen erken menopoz, çeşitli durumlarla ilgili olarak ortaya çıkabilir. Normal regl döngüsünden uzun ya da kısa veya düzensiz regl dönemleri sonucunda erken menopoz başlayabilir. Bu noktada belirtileri takip ederek bir uzmandan yardım almak gerekir.
Erken Menopozun Belirtileri Nelerdir?
Erken menopoz da diğer sağlık durumları gibi birtakım belirtilerle ortaya çıkar. Menopoz ve erken menopozun belirtileri de benzerlik gösterir. Bununla birlikte erken menopoz belirtileri şu şekilde gözlemlenebilir:
- Bir haftadan uzun süren regl
- İki regl arasındaki sürenin uzaması veya sık adet görme
- Ateş basması ve gece terlemeleri
- Vajinal kuruluk, kaşıntı ve cinsel isteksizlik
- Mesane kontrolünde zorluk veya kontrol kaybı
- Uykusuzluk ve yorgunluk
- Ruh halinde değişiklikler, endişeli veya sinirli hissetme
- Unutkanlığın artması ve konsantrasyonun düşmesi, dikkatsizlik
- İştahta artış
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
Fiziksel ve psikolojik açıdan birçok belirti ile ortaya çıkan erken menopoz önlenebilir. Bu belirtilerin görülmeye başlanması ile birlikte bir doktora başvurmak son derece önemlidir. Ancak 12 ay adet görmedikten sonra erken menopoz başlamış olacağı için vakit kaybetmemek gerekir.
Erken Menopozun Nedenleri Nelerdir?
Erken menopozun oluş nedenleri tam olarak aydınlatılamamış olmakla birlikte bazı durumların erken menopoza yol açtığı düşünülmektedir. Hiç doğum yapmamış olmak, sigara içmek ve sosyo ekonomik düzeyin düşük olması gibi durumlar nedenler arasında gösterilir. Bunların içinde en büyük etken ise sigara içmektir. Sigara içen kadınların diğerlerine oranla 1 yıl daha erken menopoza girme riski bulunur.
Erken menopoz, genetik dolayısıyla da görülebilir. Ebeveynin menopoza girdiği yaş, kişinin de yaklaşık olarak menopoza gireceği yaş olabilir. Tiroid, eklem romatizması gibi otoimmün hastalıkların bir sonucu olarak da bu durum ortaya çıkabilir. Bu gibi hastalıklarda vücuttaki iltihaplanma yumurtalıkları etkileyebileceği için menopoz erken başlayabilir.
Menopoza erken giren kadınlarda östrojen seviyesinin de olması gerekenden düşük olduğu gözlemlenebilir. Dolayısıyla östrojen hormonunu yükseltmek üzere uygulanacak tedavilerle erken menopozun önlenmesi mümkün olabilir.
Diğer etkenler ise kişinin yaşam stili olabilir. Östrojen hormonu yağ dokusunda depolandığı için eğer kişi çok zayıfsa veya yağ oranı çok düşükse östrojen düşüşüne bağlı olarak erken menopoz başlayabilir. Dengeli beslenmeyen, hareketsiz bir yaşam süren ve güneşe maruz kalmamak dolayısıyla D vitamini eksikliği yaşayan kişilerde de bu duruma rastlanabilir.
Erken Menopoz Nasıl Teşhis Edilir?
Erken menopozun teşhis edilmesi için vücuttaki değişiklikler takip edilmelidir. Premenopoz denilen menopoz öncesi dönemde özellikle kişinin regl dönemleri düzensiz hale gelir. Regl dönemlerinin arasının uzaması veya bir haftadan uzun sürmesi bu dönemde yaşanan durumlardandır. 40-45 yaşından önce menopoz belirtilerini gösteren kişilerin bir uzmandan yardım alması gerekir.
Genellikle fiziki muayene yapılır ve hastanın öyküsü dinlenir. Hamilelik ya da tiroid gibi bir durum olup olmadığının öğrenilmesi için kan tahlili yapılabilir. Bunun yanı sıra vücutta doğal yollardan üretilen bir östrojen formu olan estradiol seviyesinin ölçülmesi gerekir. Düşük estradiol seviyesi, yumurtalıklardaki sorunların göstergesidir. Erken menopozu teşhis etmek için kullanılan bir diğer ve en önemli tahlil ise folikül uyarıcı hormon olarak bilinen FSH’yi ölçen kan tahlilidir. Bu hormon, yumurtalıkların östrojen üretmesini sağlar. Yumurtalıkların östrojen üretimi yavaşladığında ise FSH seviyesi yükselir.
Erken Menopoz Nasıl Tedavi Edilir?
Erken menopoz için henüz bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte semptomlar görülmeye başlandığında önlemler alınabilir. Ancak bunun için menopozun başlamamış olması gerekir. Diğer bir deyişle eğer kişi 12 ay boyunca regl olmamış ve menopoza girmişse erken menopoz için verilecek tedavi yeteri kadar etkin olmayabilir. Eğer henüz menopoz başlamadıysa ve kişinin sağlığında başka bir sorun yoksa eksik hormonların takviyesi yapılabilir. Bununla birlikte sigarayı bırakmak, dengeli beslenmeye başlamak gibi yaşam tarzında değişikliklere gidilmesi de gerekebilir.
Erken Menopoz Neden Olur? Teşhis & Tedavi Süreci Hakkında Sık Sorulan Sorular
Hiç doğum yapmamış olmak, sigara içmek ve sosyo ekonomik düzeyin düşük olması gibi durumlar nedenler arasında gösterilir.
Uzun süren regl, sık adet görme, regl aralarındaki sürenin uzaması, ateş basması, gece terlemesi, vajinal kuruluk, cinsel isteksizlik, uykusuzluk genel belirtiler arasındadır.
