Bebekler Ne Zaman Yürür?

Çocuklarda büyüme ve gelişme süreci anne karnında başlayarak ergenlik döneminin sonuna kadar devam eder. Anne karnındaki süreç içerisinde doku ve organların fonksiyonel özellik kazanması, organ sistemlerinin işlevsel hale gelmesi ile birlikte nörolojik ve bilişsel fonksiyonların temelleri atılır. Doğum sonrasında nörolojik fonksiyonların gelişmesi devam eder ve bebeklik döneminde çevresel uyaranların da etkisiyle çeşitli kabiliyetlerin kazanılması sürer. Bu kabiliyetlerden biri yürümenin başlamasıdır.

Bebekler Ne Zaman Yürür?

Bebeklerde büyüme-gelişme sürecinin önemli basamaklarından biri yürümenin başlamasıdır. Yürüme bebeklerin motor ve duyu becerilerinin gelişmesiyle orantılı olarak mümkün hale gelir. Bebek büyüdükçe kol ve bacak kasları da hem fonksiyon yönünden, hem de güç ve yoğunluk yönünden gelişimi sürdürür. Bu sayede bebek önce çevresindeki eşyalara uzanmaya, emeklemeye ve hareket etmeye başlar. Zamanla bacak kaslarının da gelişmesiyle birlikte yeterli kuvvet kazanan bebekler ayağa kalkabilir, ayakta durabilir ve sonunda yürüyebilir.

Ortalama bir bebek yaklaşık 6 aylıkken desteksiz oturabilecek hale gelir. Bu dönem sonrasında yaklaşık 6 ila 13 ay arasında bebekler emeklemeye başlar. 9 ila 12. aylarda bebekler ayağa kalkmak için kendini zorlar ve destekle ayakta durabilir. Yine bu dönemde çevreye ilgilerinin artmasıyla orantılı olarak eşyalara uzanma ve tutunma sık görülür. Genellikle 8 ila 18. aylarda bebekler yürüme yetisini kazanırlar. Bebeklerin yürümeye daha erken ya da geç başlaması büyüme-gelişme açısında belirgin bir fark yaratmaz. Bu durum normal kabul edilir. Bebeklerde yürüme fonksiyonuyla beraber denge durma ve koordinasyon becerileri de gelişmeye devam eder. İlk aylarda bebekler yürümekten endişe ederek sık sık çömelme, emeklemeye dönme veya yürümekten sakınma davranışları gösterse de, 18. ayla birlikte basamak çıkabilmeye, kendi başlarına hareket edebilmeye, tırmanmaya ve dans edebilmeye başlar.

Bebeklerde Yürüme Gecikmesi Neden Olur?

Bebeklerde çeşitli sebeplerden kaynaklı yürüme gecikmesi görülebilir. Yürüme yetisi 18. aydan sonra hala kazanılmadığında yürümede gecikmeden söz edilebilir. Bu durumda bebeklerde aşağıdaki klinik bulgular izlenebilir ve bir çocuk hekimi tarafından değerlendirme yapılması önemlidir:

• Bebek belirli bir yönde yuvalanmıyor veya desteksiz oturamıyorsa
• Bebek destekle ayağa kaldırıldığında tek ayağına kuvvet uygulamaktan kaçınıyorsa
• Bebekte konuşmada veya ses çıkarmada gecikme yaşanmışsa
• Bebeğin çevreye veya ebeveyn ile oynadığı oyunlara ilgisinde azalma varsa
• Bebek hareketleriyle ebeveynlerinin dikkatini çekmeye çalışmıyorsa

Bu gibi şikayetlerin varlığında bebeğin özellikle bilişsel, nörolojik veya psikolojik gelişiminde gecikme veya gerilikten şüphelenilebilir. Bir uzman tarafından değerlendirilmesi önemlidir. Bebeklerde büyüme ve gelişmenin etkilenmesiyle yürümenin gecikmesinde aşağıdaki problemler rol oynayabilir:

• Serebral palsi: Beyin dokusunun gelişmesinde aksaklıklara yol açan serebral palside çeşitli bedensel ve çevresel faktörlere bağlı olarak bebeklerde yürüme gecikebilir. Özellikle doğum esnasında veya sonrasında beyin dokusunda hasarla sonuçlanan durumlar serebral palsiyle neticelenebilir.
• Kas hastalıkları: Musküler atrofi olarak da bilinen ve sinir dokusu ya da kas dokusu kaynaklı olarak kaslarda ileri derece güçsüzlük ve doku kaybıyla sonuçlanan hastalıkların seyrinde yürüme gecikebilir.
• Down sendromu: Down sendromu ve benzeri genetik hastalıklara bağlı nörolojik fonksiyonların gelişimindeki bozulmalara bağlı olarak yürümede gecikme yaşanabilir.
• D vitamini eksikliği (raşitizm): Kemik gelişiminde oldukça önemli olan D vitaminin çeşitli nedenlerle yetersizliğinde ayağa kalkma, ayakta durma ve motor fonksiyonlar olumsuz etkilendiğinden yürüme gecikebilir.
• Hipotiroidizm: Büyüme ve gelişmede oldukça önemli görevler üstlenen tiroit hormonlarının kandaki düzeyinde düşüş yaşanması halinde yürüme fonksiyonu zamanında kazanılamayabilir.
• Mental retardasyon: Zeka geriliği gerçekleşen hastalarda bu durumla birlikte nörolojik becerilerde de kayıp yaşanabildiğinden yürüme başlamayabilir.
• Psikolojik hastalıklar: Otizm spektrum bozukluğu gibi psikolojik gelişimde aksaklıklar yaşanması halinde bebeklerde yürüme gibi bazı beceriler yaşıtlarına göre daha geç yaşlarda başlayabilir.

Bebeklerde Yürüme Başladığında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bebeklerde yürüme çağına gelinmesiyle birlikte ebeveynlerin gelişim sürecini desteklemeleri oldukça yararlıdır. Bu bakımdan yürüme becerisinin kazandırılması amacıyla çeşitli aktiviteler uygulanabilir. Bu aktiviteler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Birlikte motor becerilerin gelişimini destekleyen oyunlar oynanması yararlıdır. Bu sayede bebekler ebeveynlerinin varlığıyla birlikte hareket etmeye daha istekli olurlar ve kendilerini güvende hissederler. Bu ise daha çok ayağa kalkma ve adım atmaya teşvik edici olur.
• Bebekler hareket etmeye yönelik gayretlendirilmelidir. Bebeklerin hareket komutlarıyla yönlendirilmesi, kucak açma veya önünde kolları açarak yürümeye teşvik etme gibi uygulamalarla yürümenin başlatılması mümkündür.
• Yürüme çağında hareketlilik de arttığından çevreyi bebeğin güvende olacağı şekilde dizayn etmek oldukça önemlidir. Bebeğin ulaşmaması gereken bölgelerin kilitli tutulması veya bebeğin ulaşamayacağı şekilde tasarlanması, sivri uçlu köşelerde koruyucu bariyerler kullanılması faydalıdır.
• Sivri uçlu ev eşyalarının bebeğin ulaşamayacağı yerlerde saklanması, mutfakta tava, tencere gibi eşyaların olabildiğince bebeğin ulaşamayacağı bölgelerde konumlandırılması önemlidir.