Gaslighting

Gaslighting, mağdurların akıl sağlığını sorgularken kafalarının karışmasına ve umutsuzluğa kapılmasına neden olan ciddi bir duygusal istismar şeklidir. İstismarcılar, ilişkide kontrolü sağlamak ve sürdürmek ve mağdurların kendi akıl sağlığını sorgulamasını sağlamak için manipülatif davranışlarda bulunur. Bu ilişki kişisel, romantik, ailevi veya profesyonel olabilir. Mağdurlar, çoğu zaman yanlış bir davranışta bulunduğunu ya da fazla hassas davrandığını düşünebilir.

Gaslighting Nedir?

Gaslighting, mağdurun güvenini zedeleyebilen ve kendilerini son derece savunmasız hissetmelerine neden olabilen bir psikolojik istismar ve manipülasyon şeklidir. Mağdurların kendilerinden ve yargılarından şüphe etmelerine neden olabilir, zihinsel sağlıkları ve refahları üzerinde yıkıcı bir etki yaratabilir. Çoğunlukla romantik ilişkilerle ilişkilendirilse de iş yerlerinde, eğitim hayatında ya da sağlık hizmetlerinden yararlanırken de görülebilir.

Gaslighting, genellikle zorbalıkla ilişkilendirilir ancak bazı benzerliklere rağmen, zorbalık esas olarak gücün açık bir şekilde kötüye kullanılmasıdır. Gaslighting ise manipülatif ve aldatıcı davranışları içerir. Bu davranışları kanıtlamak genellikle zordur.

İstismarcı, karşısındaki kişileri kendi inanç ve gereksinimlerine uygun hâle getirebilmek için başkalarının bakış açılarını duymalarını engelleyebilir. Mağdur, itibarını kurtarmak veya yanlış anlaşıldığını, yargılandığını ya da desteklenmediğini hissettiği için arkadaşlarından ve ailesinden uzaklaşabilir. Mağduru izole etmeyi amaçlayan özel taktikler, mağdurun gaslighter'a aşırı derecede bağımlı olmasına yol açabilir. Mağdurlar, kendi kararlarını sorgulayacak kadar ileri gidebilir.

Gaslighting Nasıl Yapılır?

Gaslighting birçok şekilde olabilir. Bazen bir kişinin çevresini arkasından manipüle etmeyi içerebilir. Ayrıca istismar tamamen sözlü ve duygusal olabilir ve aşağıdaki şekillerde yapılabilir:

• Saklanma: İstismarcı, herhangi bir endişeyi dinlemeyi reddedebilir veya anlamıyormuş gibi davranabilir.
• Sorgulatma: İstismarcı, hedefin hafızasını sorgulamasına neden olabilir. Mağdurun doğru hatırladığı şekilde gerçekleşen olayları inkâr edebilir.
• Unutma / İnkâr: İstismarcı, mağdurun hafızasını daha da itibarsızlaştıracak olan olayları unutmuş gibi davranabilir. Sorumluluktan kaçmak için söz vermeyi reddedebilir.
• Engelleme / Yönlendirme: İstismarcı, hedefin dikkatini bir konudan başka yöne çekmek için konuyu değiştirebilir. Konuşmayı kişinin güvenilirliğiyle ilgili bir tartışmaya dönüştürebilir.
• Önemsizleştirme: İstismarcı, bir kişinin incitici davranışlara aşırı tepki verdiğini ileri sürebilir. Bu teknik, kişiyi duygularının geçersiz veya aşırı olduğuna inandırabilir.

İstismarcı, kendini kurban olarak göstermek için genellikle mağdurun hatalarını ve aşırı tepkilerini kullanır. Karşı tarafın sesini duyurmak için sesini yükseltmesi gerekene kadar suçlamada bulunabilir. Daha sonra diğer kişinin kontrolden çıktığını ve fazla agresif olduğunu iddia ederek konuşmayı kısa kesebilir. Bazı durumlarda, istismarcı diğer kişiyi gerçek istismarcı olmakla suçlayabilir.

Gaslighting Belirtileri Nelerdir?

Gaslighting’in olası belirtileri aşağıdaki gibidir:

Mağdurlar;

• Kendinin çok hassas davrandığını düşünebilir.
• İş yerinde sıklıkla kafası karışık şekilde hareket eder.
• Her zaman anneden, babadan, partnerden ya da iş arkadaşlarından özür diler.
• Hayatı yolunda gitmesine rağmen mutsuz hissedebilir.
• Partnerinin davranışları için sık sık arkadaşlara ve aileye bahaneler bulmak zorunda kalabilir.
• Açıklama yapmak veya mazeret uydurmak zorunda kalmamak için arkadaşlarından ve ailesinden bilgi saklayabilir.
• Bazı davranışların yanlış olduğunu bilmesine rağmen kendini tam olarak ifade edemez.
• Aşağılanmalardan ve gerçekliğin çarpılmasından kaçınmak için yalan söylemeye başlayabilir.
• Basit kararlar vermekte zorluk çekebilir.
• Eskiden daha öz güvenli, daha eğlenceyi seven, daha rahat gibi kendini çok farklı bir insan olarak hissedebilir.
• Kendini umutsuz ve neşesiz hissedebilir.
• Yeterince iyi bir kız / erkek arkadaş, eş, çalışan, arkadaş olup olmadığını merak edebilir.

Gaslighting Nasıl Önlenir?

Gaslighting bir anda meydana gelen bir olay olmadığı için uyarı işaretlerini tanımak önemlidir. İstismarcılar, genellikle mağdurları zamanla yıpratmak için defalarca kandırır, aldatır ve manipüle eder. Mağdurlar, kendilerini bu noktaya getiren adımları fark etmeden kaybolmuş ve kafası karışmış hissedebilir.

Bir profesyonel, aşağıdaki noktalarda mağdurlara yardımcı olabilir:

• Danışanın gerçeği çarpıtmadan ayırt etmesine yardımcı olunabilir. Bu, günlük tutmanın kullanımıyla desteklenebilir. Günlük tutmak yalnızca Gaslighting’i önlemekle kalmaz, öz değerin artırılmasını ve deneyimin güçlendirilmesini sağlayabilir.
• Zihniyeti yeniden şekillendirmenin bir yolu olarak zihinsel egzersizlerin kullanım şekli öğretilebilir. Danışan, ilişki olmasaydı hayatın nasıl olacağını hayalinde canlandırabilir.
• Danışanın kaygıyla başa çıkmasına yardımcı olmak için rahatlama teknikleri kullanılabilir.
• İstismarcı bir ilişkiyi sonlandırmanın sorun olmadığı öğretilebilir.
• Tetikleyicileri tanımlamanın bir yolu olarak danışanın duygularını kabul etmesine ve izlemesine yardımcı olunabilir.
• Danışanın duygusal destek kaynağı olarak ona yardımcı olacak arkadaşları ve aile üyelerinin belirlenmesine yardımcı olunabilir. Terapistler, aile üyeleri veya arkadaşlar gibi güvenli bir kişiden destek alınabilir.
• Danışana kimin haklı ya da haksız olduğundan ziyade duygularına odaklanması öğretilebilir.
• Danışanın, başkalarının nasıl hissettiğini kontrol edemeyeceğini kabul etmesine yardımcı olunabilir.
• Danışana kişisel bakım ve öz şefkat tekniklerini öğretilebilir.

Mağdurlar açısından aşağıdakiler uygulanabilir:

• Öncelikle, mağdurların ilişkilerinde bir sorun olduğunun farkına varması gerekir. Bir kişinin kendini güçsüz hissetmesine neden olan bazı davranışlar kabul edilmelidir. Bunu yapmanın en önemli yollarından biri güç farklılıklarına dikkat etmektir. Bir partnerin fikirleri ve gerçekliği her zaman diğerinin önünde geliyorsa, bunun nedenini anlamak önemli olabilir.
• Mağdurlar, farklı bir fikri veya bakış açısı varmış gibi hissettiğini partnerlerine açıklayabilir. Aynı fikirde olmayan partnerlerin birbiriyle empati kurması önemlidir.
• Gaslighting, ilişkilerde meydana gelen normal çatışmalarla aynı değildir. Aynı zamanda bir kişinin aşırı hassas olmasıyla da ilgili değildir. Gaslighting’de yalnızca bir kişi diğer kişinin duygularını dinler ve dikkate alır.
• Utanç çoğu zaman insanların bir ilişkideki sorunları belirlemelerine engel olur. Bu nedenle suçlama ya da utanma olmadan önce sorunların tam olarak belirlenmesi önemlidir.
• Gaslighting, o kişinin etrafında büyüdüğü ilişkilerden edinilen kötü bir alışkanlık olabilir. İstismarcı, kendine karşı dürüst olmaya ve etkileşim şeklini değiştirmek için sıkı çalışmayı yapmaya istekliyse, bu davranışı değiştirmek mümkün olabilir.
• Mağdurlar, konuşmalara objektif bir şekilde bakmayı ve gerçeği çarpıtmayı tanımlamayı öğrenebilir. Bu, kişilerin duruma objektif bir şekilde bakmasına yardımcı olabilecek bir terapist yardımıyla desteklenebilir.