Halk arasında delik fobisi olarak da bilinen tripofobi, genellikle yüzeyi delikli nesneler tarafından tetiklenir. Çoğunlukla hafif seyreden belirtilerle kendini gösteren tripofobi; herhangi bir yüzeyde, küme halinde bir arada bulunan küçük deliklere karşı aşırı korkuyla karakterizedir. İlaçlı tedavi ve psikoterapi teknikleriyle tedavi edilebilir.
Tripofobi Nedir?
Üzerinde birbirine yakın delikler bulunan nesnelerden (sünger gibi) aşırı korkma, iğrenme, rahatsızlık duyma ve bu nesneler nedeniyle aşırı stres hissetme durumu tripofobi olarak adlandırılır.
Her fobide olduğu gibi tripofobi de belli uyaranlara bağlı olarak tetiklenebilir. Genellikle üzerinde deliklerin bulunduğu nesneler ve delik şeklindeki cilt yaraları tripofobinin tetikleyicisi olabilir.
Tripofobi Belirtileri Nelerdir?
Tripofobisi olan kişiler; aşağıdaki fiziksel ve psikolojik belirtilerin birini, birkaçını ya da tamamını gösterebilir. Bu belirtiler genel olarak hafif seyretse de bazı vakalarda çok şiddetli de izlenebilir:
- Ağızda kuruluk
- Vücudun çeşitli bölgelerinde kaşıntı
- Normalden fazla terleme
- Kalpte çarpıntı
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Titreme ve ürperme
- Mide bulantısı
- Korku ve rahatsızlık hissi
- Nefes darlığı
- Panik atak
- Boğulma hissi
Bu fobiye sahip olan kişilerde belirtilerin şiddeti değişiklik gösterebilir. Aynı zamanda, çeşitli uyaranlar nedeniyle semptomlar tetiklenebilir. Kişiler bu uyaranlardan kaçma eğiliminde olur. Bu durum eğer kontrol alınmazsa, özellikle yetişkinlerin sosyal hayatlarında ve iş yaşamlarında sorunlara neden olabilir.
Tripofobi Neden Olur?
Tripofobinin nedeni halen tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, bu fobiye sebebiyet veren faktörlerle ilgili bazı teoriler mevcuttur. Öncelikli olarak, derisi delikli gibi gözüken zehirli hayvanların bireylerde kendini koruma güdüsünü açığa çıkardığı düşünülür. Bu durum, korku ve tiksinti gibi duygularla birlikte tripofobinin nedeni olabilir.
Bazı hastalıkların da tripofobiye neden olabileceği düşünülmektedir. Kızamık ve suçiçeği gibi cilt hastalıklarının ağır geçirilmesi, kişide bu durumla ilgili duygusal travma yaratabilir. Dolayısıyla, deride kalan yuvarlak şekilli izler tetikleyici olabilir; stres ve rahatsızlık yaratabilir.
Anksiyete, depresyon ve kaygı bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar da tripofobi gelişiminin nedenleri arasında gösterilir.
Tripofobi Nasıl Tetiklenir?
Bazı uyaranlar tripofobiyi tetikleyebilir. Bu uyaranların etkisi ve şiddeti kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Uyaranlar, genel olarak, yaklaşık olarak aynı boyuttaki deliklerin bir küme şeklinde durduğu yüzeylerin görüntüsüdür. Dolayısıyla bu görüntüye sahip tüm nesneler tripofobinin tetikleyicisi olabilir.
- Lotus çiçeği tohumları
- Deliklere benzeyen yara izi gibi cilt problemleri
- Benekli hayvanlar
- Çilek, nar gibi meyveler
- Bal peteği
- Sabun köpükleri
- Beton zemin üzerindeki delikler
- Bir dilim ekmek üzerindeki hava delikleri
Tripofobinin Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tripofobi tedavisi olan bir rahatsızlıktır. Kullanılan farklı yöntemler sayesinde, tetikleyicilerin uyarıcı etkisi kalıcı olarak yok edilir. Bu yöntemler arasında ise medikal tedavi ve psikolojik terapi teknikleri bulunur.
Çok şiddetli belirtilerle seyreden bazı tripofobi vakalarında ilaçlı tedavi uygulanır. Bu yöntemde amaç, tetikleyicilerin neden olduğu duygu durum bozukluğunu ortadan kaldırmak ve kişilerin rahatlamasını sağlamaktır. Bu rahatsızlık depresyonu da beraberinde getirebilir. Bu nedenle ilaçlı tedaviye ek olarak antidepresan da kullanılabilir.
Tripofobi, kişilerin aşırı strese girmesine de neden olabilir. Aşırı stres nedeniyle ilerleyen dönemlerde kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Kişilerin rahatlamasını sağlamak ve bu ciddi hastalıkların önüne geçebilmek için beta blokerlar ve sakinleştirici ilaçlar kullanılabilir.
Medikal tedavi, tripofobinin iyileşmesinde tek başına etkili değildir. İlaç tedavisine psikoterapi de eklenir. Bilişsel davranışçı psikoterapi alanına dahil olan maruz bırakma terapisi başta olmak üzere, hastalığın seyrine göre çeşitli terapi yöntemlerinden yararlanılır.
