COVID-19’dan Kimler Daha Fazla Etkilenir?

Covid-19 Kuluçka Süresi

COVID-19 Nedir?

COVID-19, Çin’in Wuhan kentinde 2019 yılının aralık ayında ortaya çıkan koronavirüsün (SARS-CoV-2) sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Dünya genelinde salgına neden olan bu hastalık, akciğerleri etkileyerek akut solunum sıkıntısı sendromunun (ARDS) görülmesine sebep olarak ölüme sebebiyet verebilir. Hastalığın birçok semptomu olmakla birlikte bu semptomlar grip veya soğuk algınlığı gibi üst solunum yollarını etkileyen diğer viral enfeksiyonlarla karıştırılabilir. COVID-19 özel bir test ile teşhis edilir. Tedavinin başarısı ise hastanın durumuna göre değişiklik gösterir. Hastalığa yakalanan bazı kişiler, hastalığı hiç belirti göstermeden atlatabilir. Ağız, burun ve göz yoluyla vücuda giren bu enfeksiyonun bulaşıcılığı oldukça yüksektir. Bu nedenle hijyen kurallarına dikkat etmek, sosyal mesafeyi korumak ve maske kullanmak büyük önem taşır.

COVID-19 Kuluçka Süresi Nedir?

Kuluçka süresi; virüsün bir kişiye bulaşması ile enfeksiyon belirtilerinin görülmesi arasındaki süre olarak tanımlanır. Sağlık uzmanları ve hükümet yetkilileri, özellikle salgın hastalıklarda kuluçka süresini enfekte kişilerin diğer kişilerden ne kadar süreyle uzak kalması gerektiğini belirlemek için kullanılır. Korona virüsünün vücuda girmesinden sonraki kuluçka süresi 2 ile 14 gün arası olarak bilinir. SARS-CoV-2 ile enfekte olan kişilerin yüzde 97'sinden fazlası, temastan sonraki 11,5 gün içinde semptom göstermiştir. Araştırmalara göre, yeni enfekte olmuş bir kişide semptomların temastan sonra en sık 5 gün içinde ortaya çıktığını göstermektedir. Nadir durumlarda, semptomların ortaya çıkması 14 günü de aşabilir.

COVID-19 Kuluçka Süresi Nasıl Hesaplanır?

Yapılan araştırmalara göre enfekte olan kişide COVID-19 semptomları temastan sonraki 5. günde ortaya çıkmaktadır. Nadiren de olsa 2. günde de semptomlar görülebilir. Semptomları başlayan kişilerin büyük bir kısmında 12. günde hastalık olduğu görülmüştür. Diğer kişilerde ise 14. gün itibarıyla hastalık başlamıştır. Bunlara ek olarak nadir durumlarda semptomların 14 gün sonra ortaya çıktığı da görülmüştür.

Virüsler sürekli olarak mutasyona uğradığından varyant adı verilen yeni türler ortaya çıkar. Farklı varyantlarda COVID-19 inkübasyon süresi de farklı olabilir. Omicron varyantı, son dönemde en yaygın olan COVID-19 varyantıdır. Çalışmalar doğrultusunda Omicron varyantının kuluçka süresinin daha kısa olduğu düşünülmektedir. COVID-19 için belirtilen kuluçka süresi 2 ila 14 gün arasında iken Omicron varyantında bu sürenin 3 gün olabileceği öne sürülmektedir.

Diğer bir COVID-19 varyantı olan Delta, Omicron varyantından önce ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar Delta’nın daha önceki SARS-CoV-2 varyantlarından daha hızlı yayıldığını ve daha kısa bir kuluçka süresine sahip olduğunu göstermiştir. Delta inkübasyon süresi ise 4 gün olarak belirtilmiştir.

COVID-19 semptomları çoğunlukla 2 ila 14 gün arasında ortaya çıksa da bazı kişiler enfekte olmasına rağmen hiçbir belirti göstermeyebilir. Bunun yanı sıra semptomları çok hafif olduğundan hasta olduğunu fark etmeyenler de olabilir. COVID-19 kuluçka süresi hakkında yapılan araştırmalar bu hafif vakaları içermeyebilir. Dolayısıyla bu vakalarda kuluçka süresi de farklı olabilir.

COVID-19’dan Kimler Daha Fazla Etkilenir?

COVID-19 semptomları herkeste şiddetli olabilir. Ancak bazı kişiler için bu risk daha da yüksektir. Aşı sayesinde bu kişilerin büyük bir kısmının riski önemli ölçüde azalmıştır. Bununla birlikte aşıya rağmen yüksek risk altında olan pek çok kişi bulunur. Aşağıdaki durumlar, COVID-19 nedeniyle ciddi şekilde hastalanma riskini artırır:

• Kanser türleri
• Orak hücreli anemi
• Kronik böbrek yetmezliği
• Down sendromu
• Şiddetli karaciğer hastalıkları
• Bazı otoimmün veya enflamatuvar hastalıklar
• HIV veya AIDS
• Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan sağlık sorunları veya tedaviler
• Beyni ya da sinirleri etkileyen sağlık problemleri

Bu sağlık sorunları, COVID-19’dan korunmak için ek tedbirler alınmasını gerektirebilir.

COVID-19 Belirtileri Nelerdir?

Genel olarak hastalarda COVID-19 semptomları hafif olarak başlar ve birkaç gün içinde giderek şiddetlenir. Virüsü taşıyan ancak semptom göstermeyen kişiler de bulunur. Bu vakalar asemptomatik olarak adlandırılır. COVID-19'un hastalık başlangıcında mevcut olan belirti ve semptomları değişiklik gösterir, ancak hastalık süresince COVID-19'lu birçok kişide aşağıdaki semptomlar görülür:

• Ateş ve/veya titreme
• Öksürük
• Nefes darlığı veya nefes almada zorluk
• Yorgunluk
• Kas veya vücut ağrıları
• Baş ağrısı
• Tat veya koku kaybı
• Boğaz ağrısı
• Burunda tıkanıklık veya burun akıntısı
• Mide bulantısı ya da kusma
• İshal

COVID-19 Vücuda Girdikten Sonra Ne Kadar Süre Bulaşıcı Olarak Kalır?

Güncel bilgilere göre koronavirüs ile enfekte olan bir kişinin enfeksiyonu yayma riski, semptomlar başlamadan 4 gün önce başlar, hastalığı süresince devam eder. Diğer bir deyişle COVID-19 bulaşma süresi kişinin ilk yakın temasından iyileşene kadardır. Asemptomatik kişilerde de virüsü yayılımı benzerdir.

COVID-19’dan Korunmak İçin Neler Yapılmalı?

Koronavirüse yakalanmamak için elleri sık sık yıkamak, hijyen kurallarına dikkat etmek ve maske – mesafe kurallarına uymak gerekir. Hastalıktan korunmak için yapılabilecekler şu şekilde sıralanabilir:

• Diğer kişilerle mesafenizi en az 1,5 metre koruyun ve kalabalıktan kaçının.
• Dışardayken gözünüze, yüzünüze, maskenizin dış yüzeyine dokunmaktan kaçının.
• Kişisel eşyalarınızı başkalarıyla paylaşmayın.
• Evinizdeki kapı kolları, klavyeler ve merdiven korkulukları gibi çok temas edilen yüzeyleri, ev temizleyicileri veya seyreltilmiş çamaşır suyu ile silin.
• Asansör veya ATM düğmeleri, benzin pompası kolları ve market arabaları gibi yüzeylere dokunduktan sonra ellerinizi yıkayın veya el dezenfektanı kullanın.
• Solunum sorunları yaşamaya başlarsanız ya da belirtilerinizin COVID-19 ile uyumlu olduğunu düşünüyorsanız, evde kalın ve bir sağlık kuruluşunu arayın.