Sıcak basması; çoğunlukla boyun, göğüs ve yüz bölgelerinde yoğun düzeyde hissedilen ani sıcaklık hissini ifade eder. Bu tip durumlarda kişi, cildinin kızardığını hisseder. Sıcak basmaları aynı zamanda terlemeye de neden olur. Uyku sırası dahil günün her saatinde ortaya çıkabilecek bu durum, kişinin yaşam kalitesini olumsuz şekilde etkileyebilir. Pek çok tıbbi durum, bu rahatsızlıkta etkili olsa da en sık görülme sebebi menopoz kaynaklı olanlardır. Ayrıca sıcak basmaları, menopoz dönemine geçişin en tipik belirtileri arasındadır.
Sıcak basmaları, menopoz dönemine giren kadınların çoğunluğunda gözlemlenir. Kişide özel bir rahatsızlık oluşturmuyorsa tedavi, kaçınılmaz olarak değerlendirilmez. Fakat günlük yaşamı olumsuz yönde etkilemeye başladığı durumlarda tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi şarttır. “Ateş basması” olarak da ifade edilen bu rahatsızlığın kendini uzun süre var etmesi, altta yatan farklı bir tıbbi soruna işaret edebilir. Bu tip sorunların tespiti ve çözümü için kişinin vakit kaybetmeden bir sağlık uzmanına görünmesi gerekir.
Sıcak Basması Ne Demek?
Sıcak basması veya bir başka ifadeyle ateş basması, vücudun sıcaklığını gerektiği gibi düzenleyememesi sonucunda ortaya çıkan rahatsızlıktır. Beyinde bulunan “hipotalamus” adlı bölge, vücuttaki sıcaklık ve soğukluk dengesinin sağlanmasında önemli bir role sahiptir. Kimi durumlarda özellikle de östrojen seviyelerinin düşmesi gibi hormon düzeylerindeki değişim, beynin vücudu olduğundan sıcak hissettiğine dair hatalı sinyaller almasına yol açabilir. Bu tip durumlarda da vücudu gerektiğinden daha fazla ısıtabilir. Söz konusu süreçte de sıcak basması olarak ifade edilen durum oluşur.
Sıcak basmaları, genelde kısa süreli durumlardır. Ani terleme ve kızarıklık durumu, çoğunlukla 5 dakikayı aşmayacak biçimde kendini var eder. Hatta kimi durumlarda 30 saniye gibi kısa sürelerin sonunda kesilebilir. Kısa süreli de olsa sıcak basmaları, yaşam tarzında yapılabilecek doğru hamlelerle kontrol altına alınabilir. Ancak çok daha ciddi belirtilerin ortaya çıktığı durumlarda farklı tedavi planlamaları devreye sokulur. Bu yoğun ısı hissi, genellikle östrojen seviyesindeki bir azalma ya da hormonlarda meydana gelen değişimle ilişkilendirilir. Kadınlarda çok daha yaygın şekilde görülse de düşük testosterona sahip erkeklerde de bu tip durumlar gözlemlenebilir.
Ateş basması, baş ve yüz bölgelerinden başlayıp genellikle boyun bölgesine doğru yayılım gösterir. Sıcak basmalarının sıklığı kişinin yaşına ve kullandığı ilaçlara göre değişebilir. Kimi hastalar bu durumu gün içerisinde birden fazla kez yaşayabilir. Kimi hastalar ise haftada yalnızca bir defa bu sorunla karşılaşabilir. Tekrar etme sıklığı kadar sıcak basmasının yoğunluğu da değişiklik gösterebilir.
Sıcak Basması Neden Kaynaklanır?
Sıcak basmaları menopozda, hamilelikte, yaşlılıkta, çeşitli hastalıklarda ya da hormon dengesizliklerinde daha sık karşılaşılan bir durumdur. En yaygın gerekçenin menopozdan öncesi, menopoz dönemi ve hemen sonrasındaki hormonal değişimler olduğu düşünülmektedir.
Nadir de olsa menopoz haricindeki durumlar sıcak basmalarını tetikleyebilir. Bunlar arasında çeşitli ilaçların yan etkileri, kimi kanser türleri, tiroit rahatsızlıkları ve beslenme bozuklukları sıralanabilir. Ayrıca doğum sonrası dönemlerde de kısa süreliğine de olsa sıcak basmaları ile karşılaşılabilir. Emzirme, östrojen üretimini engeller ve kadınları menopoz benzeri bir duruma sokar. Dolayısıyla emziren annelerde vajinal kuruluk ile beraber sıcak basması, sık görülen durumlardır.
Öte yandan baharatlı besinler ve kafeinli içecekler de sıcak basmalarına yol açabilir. Bu anlamda işlenmiş etlerden ve alkolden de uzak durulabilir. Bu arada bazı ilaçların yan etkileri arasında yoğun sıcak basması gibi ibareler de bulunabilir. Antidepresanlara ek olarak osteoporoz ilaçları ve steroidler, bu tip ilaçlar arasında gösterilir. Sıcak basmalarına yol açan durumun kesin olarak saptanması için kapsamlı bir muayenenin gerçekleşmesi gerekir.
Sıcak Basmalarının Belirtileri
Sıcak basmalarının en tipik belirtisi; boyun, göğüs ve yüz bölgelerinde artış gösteren sıcaklık hissidir. Belirtiler genel olarak anlık şekilde oluşur ve aynı hızla düzelme eğilimi gösterir. Fakat sıcak basmalarının daha sık gerçekleşmesi, ciddi bir rahatsızlık duygusu oluşturur.
Bir diğer sıcak basması belirtisi de gece saatlerinde oluşan yoğun terlemelerdir. Bu tip durumlar, uyku kayıplarına da yol açabilir. Ayrıca belirtilerin sıklığı ya da yoğunluk seviyesi, kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Sıcak basmalarında diğer yaygın belirtiler şöyledir:
- Cilt bölgesinde kızarma
- Kalp çarpıntısı
- Baş dönmesi
- Terleme
Tedavi Süreci
Sıcak basması şikâyeti ile hastaneye gidildiğinde sağlık uzmanı, hastanın yaşı ve yaşanan semptomlara dair bilgi edinir. Eğer doktora giden kişi, âdet görüyorsa âdet dönemlerine dair bilgi de alınır ve eğer varsa menopoz ya da menopoz öncesi dönem anlamına gelen perimenopoz teşhisi gerçekleşebilir. Bunun için kandaki estradiol seviyesine dair ölçümler gerçekleştirilir. Sağlık uzmanı menopozdan kaynaklı olmayan nadir durumlarda, altta yatan somut nedeni tespit etmek adına yeni testlere veya görüntüleme yöntemlerine başvurur. Teşhis süreci özellikle yaşanan belirtilere göre şekillenir.
Sıcak basmalarında yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra çeşitli ilaçlar ve hormon tedavileri ön plana çıkar. Pek çok kişi daha hafif ve nefes alabilen kıyafetler giymek, eğer kullanıyorsa sigarayı bırakmak gibi öncelikle yaşam tarzında birtakım değişiklikler deneyebilir. Fakat belirtilerin devam ettiği ve yaşam kalitesini ciddi düzeyde etkilemeye başladığı durumlarda sağlık uzmanı, hasta için farklı bir tedavi planı oluşturabilir. Hormon tedavisinde menopoz esnasında kaybedilen östrojene odaklanılır. Söz konusu tedavi, menopoz belirtilerinin önemli oranda hafifletilmesini sağlar.
Aynı zamanda sağlık uzmanı, hormonal olmayan bazı ilaçları reçete edebilir. Özellikle bazı antidepresan türleri ve nöbet önleyici ilaçlar da sıcak basmalarının etkilerini azaltabilir. İlaç kullanımından sonra beklenmeyen bir etki görülürse kısa süre içinde sağlık uzmanına bilgi verilmelidir.
