Boğmaca neden olur? Yetişkinlerde boğmaca belirtileri neler?

Boğmaca çok bulaşıcıdır ve çoğunlukla bebekleri ve küçük çocukları etkiler. Bordetella pertussis adı verilen bir bakteriden kaynaklanır. Hastalık, hava solunduğunda bir "uğultu" ile biten öksürük nöbetleriyle karakterize edilir. Hastalığın başlangıcı soğuk algınlığı semptomlarına benzer, burun akıntısı veya tıkanıklık, hapşırma ve bazen hafif bir öksürük veya ateş ile başlar. Genellikle, bir veya iki hafta sonra, şiddetli öksürük başlar. Boğmaca yenidoğan ve bebeklerde daha ciddi seyreder. Yetişkinlerde hastaneye yatma riski yaşla birlikte artar ve 65 yaş üstü bireylerde en yüksek orandadır. Astım veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan yetişkinlerde daha ağır seyredebilir.

Boğmaca hastalığı nedir?

Tıptaki adı Pertussis olan boğmaca, bakteriyel bir enfeksiyonun neden olduğu; hızlı gelişen ve çok bulaşıcı olan bir hastalıktır. Boğmaca kişiden kişiye; genellikle öksürme, hapşırma veya birine çok yakın nefes alma yoluyla bulaşır. Bazen enfekte bir yüzeye temas ettikten sonra burnunuza veya ağzınıza dokunarak da bulaşabilir. Boğmacaya yakalananlar, öksürmeye başladıktan sonra yaklaşık 2 hafta boyunca bulaşıcı olurlar.

Boğmaca neden olur?

Boğmaca hastalığına bordetella pertussis adı verilen bir bakteri türü neden olur. Enfekte bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, mikrop dolu küçük damlacıklar havaya saçılır. Yakınlarda bulunan herkes bu damlacıkları soluyabilir. Boğmacaya neden olan bakteriler, insanlar uzun süre bir arada olduğunda da yayılabilir.

Yetişkinlerde boğmaca belirtileri neler?

Boğmacanın ilk belirtileri soğuk algınlığına benzer, burun akıntısı ve boğaz ağrısı gibi belirtilerdir (yüksek ateş nadirdir).

Boğmaca belirtileri şunları içerebilir:

Tüm hava akciğerleri terk edene ve kişi nefes almaya zorlanana kadar şiddetli ve hızlı bir şekilde öksürerek tiz "vınlama" sesine neden olur.

• Hapşırma
• Burun akıntısı
• Ateş
• Ağrılı, sulu gözler
• Öksürük nöbetleri sırasında dudaklar, dil ve tırnak yatakları maviye dönebilir

Boğmaca 10 haftaya kadar sürebilir, zatürre ve diğer komplikasyonlara yol açabilir. Boğmaca belirtileri diğer tıbbi durumlar gibi görünebilir. Bu yüzden teşhis için bir doktora başvurmak önemlidir.

Yetişkinlerde boğmacaya ne iyi gelir?

Boğmaca hastalığına yakalanan çoğu kişide semptomlar evde bakım uygulamalarıyla yönetilebilir. Bunun için yapılması gereken şeylerden bazıları şunlardır:

• Antibiyotikleri doktorunuzun reçete ettiği şekilde kullanın
• Öksürüğe neden olan şeylerden; duman, toz ve kimyasallardan uzak durun
• Balgamı gevşetmek ve öksürüğü yatıştırmak için buhar makinesi veya sıcak duş buharı gibi nemlendiricileri kullanın
• Kusmayı önlemek için her birkaç saatte bir küçük öğünler yiyin
• Su, meyve suları ve meyveler dahil olmak üzere bol miktarda sıvı tüketin
• Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için sık sık ellerinizi yıkayın ve maske takın
• Doktorunuz önermedikçe öksürük şurubu almayın. Öksürük şurubu boğmaca öksürüğüne genelde dirençlidir

Boğmaca hastalığının evreleri nelerdir?

Boğmacanın üç evresi vardır: kataral, paroksismal ve iyileşme (nekahat) evresi.

Kataral evre

1-2 hafta sürer. Burun akıntısı, hapşırma, hafif ateş, ara sıra hafif öksürük. Soğuk algınlığına benzeyebilir, ancak öksürük kötüleşmeye başlar.

Paroksismal evre

1-2 ay sürebilir. Öksürük daha şiddetli hale gelir. Yüksek perdeden bir hırıltıyla takip edilebilen öksürük nöbetleri görülür. Bu hırıltı, kişinin nefes almaya çalıştığı anlamına gelir. Bazen kişi morarır ve mukus veya yiyecek kusar. Ayrıca kısa süreli nefes alma durmaları da olabilir.

İyileşme (nekahat) evresi

Haftalar veya aylar sürebilir. İyileşme evresi, kişinin yavaş yavaş iyileştiği evredir. Kişi başka bir solunum yolu hastalığına yakalanırsa öksürük nöbetleri tekrarlayabilir.

Boğmaca kaç gün sürer?

Boğmaca hastalığı başlangıçta 1 ila 2 hafta süreyle nezle, öksürük ve halsizlik gibi soğuk algınlığı şikayetleri görülür, bu aşamada ateş nadiren gözlemlenir.

Ardından öksürme dönemi başlar. Burada tipik olarak uzun süren, kuru bir öksürük söz konusudur. Kasılma şeklinde öksürme nöbetleri görülür, bunlar genellikle hastalıkla karakterize olan kesik kesik nefes alma durumuyla sonlanır. Atak şeklinde ve çok sık görülen öksürük nöbetleri oldukça sıkıntı verici olabilir ve hastaların birçoğunda genellikle gündüzden çok geceleri başlar. Öksürük nöbetleri genellikle koyu bir balgamın çıkarılmasını takip eden kusma ile bitebilir. Hastalarda iştahsızlık ve uykusuzluk gibi şikayetler gelişebir. Ateş nadir olarak görülür. Boğmaca yenidoğanlarda ve bebeklerde, hayati tehlike teşkil eden nefes kesilmelerine yol açabilir. Boğmaca hastalığı genelde 4 ila 6 hafta sürer.

6 ila 10 hafta süren nekahet döneminde öksürük atakları yavaş yavaş kaybolur. Fakat aylar sonra bile soğuk hava, fiziksel zorlanma veya sigara kullanımı öksürüğe sebep olabilmektedir. Öksürük gençlerde ve yetişkinlerde sıklıkla daha uzun süre ancak tipik öksürük nöbetleri görülmeden seyreder. Bu tipik olmayan hastalık seyri boğmaca teşhisini zorlaştırır. Teşhis koyulmamış hastalardan kaynaklanan bulaşma riski de buna bağlı olarak daha yüksektir.

Boğmaca teşhisi nasıl konur?

Burun ve boğaz sürüntüsü alınarak kültürde Bordetella pertussis bakterisi veya daha hızlı bir PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi yapılabilir. Doktorunuz, düşük olması durumunda enfeksiyon belirtisi olabilecek beyaz kan hücresi sayınızı kontrol etmek için kan testi önerebilir.

Boğmaca tedavisi nasıl olur?

Semptomların şiddetini azaltmada ilk 1-2 hafta içinde tedavi en etkilidir. Antibiyotikler boğmacanın önlenmesine ve tedavisine yardımcı olabilir. Önerilen antibiyotikler arasında azitromisin, eritromisin ve klaritromisin bulunur. Trimetoprim sülfametoksazol de kullanılabilir. Bebeklerin, çocukların ve hamile olan herkesin aşılanması önemlidir. Boğmaca geçiren yetişkinlerin bağışıklığı olsa da, her 10 yılda bir Tdap aşısı (Tetanos, difteri, boğmaca) yaptırması önerilir.