Ses kısıklığı, kişinin konuşurken kaba veya hırıltılı bir şekilde ses kalitesinde meydana gelen değişimleri ifade eder. Çocuklarda ses kısıklığı, sıklıkla yüksek sesle konuşma ve bağırma gibi ses tellerini zorlayan durumların neticesinde ortaya çıkar. Bu duruma genellikle okul öncesi çocuklarda sık rastlanılır. Seste meydana gelen değişimler bazen üst solunum yolu enfeksiyonu veya alerjiden kaynaklı ses tellerinin şişmesi sonucu iltihaplanmalara neden olabilir.
Çocuklarda çoğu zaman endişelenecek bir durum olmayan ses kısıklığı tedavisi; ballı ılık içecekler, buhar soluma veya boğaz pastilleri gibi yöntemlerle ev ortamında giderilebilir. Ancak ses kısıklığının birkaç haftadan uzun sürmesi halinde doktora başvurulması gerekir.
Çocuklarda ses kısıklığı neden olur?
Ses kısıklığı tıp literatüründe disfoni seste meydana gelen her türlü değişimi içerir. Çocuklarda ses kısıklığı genellikle sık sık bağırma, şarkı söyleme, çığlık atma gibi ses tellerinin aşırı kullanımı bağlı gelişebilen bir durumdur.
Çocuklarda ses kısıklığının diğer yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir;
Üst solunum yolu enfeksiyonları
Başta larenjit olmak üzere ses kısıklığının nedenleri arasında çoğunlukla nezle, grip veya sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonları gelir. Bazen yalnızca ağrısız bir ses kısıklığı meydana gelebileceği gibi bazen de duruma, ateş ve boğaz ağrısı gibi semptomlar eşlik eder.
Alerjiler
Alerjenler, sıklıkla ses tellerinin tahriş olması sonucu ses kısıklığına yol açabilen bir durum olarak karşımıza çıkar. Ayrıca kırmızı gözler veya öksürük en sık görülen belirtilerdir. Polen, toz, hayvan tüyü gibi tetikleyiciler ses kısıklığının şiddetini arttırabilir.
Reflü (GERD)
Mide asidi boğaza kaçtığında ses tellerini tahriş ederek ses tellerinde değişimlere sebep olabilir.
Ses tellerinin aşırı kullanımı
Çocuklarda görülen ses kısıklıklarının önemli nedenlerinde biri de sesi kötü kullanmaktır. Bu durum, oyun oynarken, arkadaşlarıyla konuşurken, spor aktivitesi sırasında aşırı ve yüksek tonlarda konuşması ve bağırması sonucu meydana gelebilir.
Nodül ve kist gibi ses teli lezyonları
Ses teli lezyonları genellikle ses teli yüzeyinde yer alan salgı bezlerinin tıkanmasına bağlı gelişen bir durumdur. Çocuklarda, en sık nedenler arasında sesin aşırı ya da yanlış kullanımı yer alır.
Kuru hava veya duman maruziyeti
Sigara dumanı veya kuru havaya maruz kalmak solunum yollarının kurumasına ve buna bağlı ses kısıklığına neden olabilir.
Çocuklarda ses kısıklığına evde ne iyi gelir?
Genellikle çocuklar seslerini kötü kullandıklarından dolayı ses kısıklığı ile karşı karşıya kalırlar. Bu durumda bağırılmaması, ses tellerinin dinlendirilmesi ve çok fazla zorlanmaması gerekir. Fısıldamak, ses kısıklığının kötüleşmesine neden olabileceği için başkalarıyla iletişim kurulması gerektiğinde mutlaka fısıldamaktan kaçınmak ve gerekirse işaretlerle iletişim kurmak gerekir. Ses kısıklığı yaşayan birçok çocukta semptomlar genellikle bir hafta içinde kendiliğinden ortadan kalkar. Bu süreçte çocuğunuzu bol su içmeye teşvik etmek, ılık bitki çayları tüketmesini sağlamak, ses ve boğazın dinlenmesi gerektiğini belirtmek önemlidir. Olası bir bakteriyel enfeksiyona karşı ciddi semptomları olan çocuklar antibiyotik tedavisi ile iyileştirilebilir.
Çocuklarda ses kısıklığını evde tedavi etmeye yardımcı olabilecek bazı ipuçları şunlardır;
Ortamı nemlendirmek
Odanın havasını nemlendirmek için buhar makineleri kullanılabilir.
Ballı içecekler
1 yaş üzeri çocuklarda gelişen ses kısıklığı durumunda ılık bir ballı su ya da ıhlamur gibi bitki çayları verebilirsiniz. Baharatlı gıdalardan mümkün mertebe uzak durulmalıdır.
Sesi dinlendirme
Mümkün olduğunca çocuğun bağırmasının önüne geçmek gerekir. Ayrıca fısıldayarak konuşmamasını sağlamak da faydalı olabilir.
Ilık duş
Banyo esnasında ılık su buharı solumasını sağlamak boğazın nemlenmesine yardımcı olabilir.
Tuzlu ile gargara
Boğazın rahatlaması amacıyla günde 1-2 defa tuzlu su ile gargarası yapılması tavsiye edilir. Ancak bu yöntem büyük çocuklar için tavsiye edilir.
Yastığını yükseltmek
Reflü durumunda çocuğunuz uyurken yastığını yüksekte tutmak fayda sağlayabilir.
Çocuklarda ses kısıklığının tedavisi nasıl olur?
Çocuklarda ses kısıklığı tedavisi, altta yatan nedene göre planlanır. Genellikle geçici olabilen ses kısıklığının 2-3 haftaya rağmen geçmemesi durumunda doktora başvurulması önem taşır. Yaygın nedenler arasında enfeksiyonlar, sesin aşırı kullanımı, alerji, reflü veya nodül gibi ses teli sorunları yer alır. Çocuklarda ses kısıklığı tedavisinde çocuğun bağırması, yüksek sesle konuşması ve uzun süre konuşmasının önüne geçilmelidir. Bu tedavinin en önemli parçasını oluşturur.
Eğer ses kısıklığı bakteriyel enfeksiyona bağlı gelişiyorsa antibiyotik tedavisi uygun görülebilir. Alerji kaynaklı durumlarda daha çok antihistaminikler veya tetikleyicilerden kaçınmak gerekir. Bazı durumlarda iltihabın hızla azaltılmasına yardımcı olan reçeteli bir kortikosteroid verilebilir. Ses teli nodüllerinden kaynaklanan ses kısıklığının tedavisi, ses tellerinin iyileşmesi için davranış değişiklikleri yapmayı içerir. Böyle durumlarda çocuk, bir dil ve konuşma terapistinden yardım alabilir. Bu süreçte sıvı miktarının artırılması, ses tellerinin dinlendirilmesi önem taşır. Ayrıca alerji ve psikolojik nedenli ses kısıklıklarında ilaç tedavisine başlanması gerekebilir.
