İshal, gevşek ve sulu bağırsak hareketleriniz (dışkı) olduğunda ortaya çıkar. Bu, bir bakteri, virüs veya başka bir tahriş edicinin bağırsağınızın doğal ritminin aşırı aktif hale gelmesine neden olmasıyla oluşur. Yiyecek ve sıvılar bağırsaktan çok hızlı geçer ve su ve minerallerin emilimini engeller. Yedikleriniz ve yeme şekliniz sindirim sağlığınızı etkileyebilir. Sindirim sisteminizin iyi tolere etmediği yiyecekleri yemek ishalin tetiklenmesinde rol oynayabilir.
İshale neden olan yaygın yiyecekler arasında baharatlı yiyecekler, kızarmış veya yağlı yiyecekler, süt ürünleri ve tatlandırıcılar bulunur.
Doğal ishal yapan bitkiler nelerdir?
İshal, ciddi susuzluğa ve diğer sağlık komplikasyonlarına yol açabilen yaygın bir gastrointestinal rahatsızlıktır. Geleneksel tıbbi bitkiler, ishal ve ilgili rahatsızlıkları tedavi etmek için yüzyıllardır kullanılmaktadır. Bu bitkiler genellikle çok bileşenli ilaçlardır, yani semptomları hafifletmek için birlikte çalışan çeşitli aktif bileşikler içerirler. Ancak, farklı zehirli bitki türleri vücudu farklı şekilde etkiler. Kusma ve ishal de dâhil olmak üzere mide rahatsızlığı ve cilt döküntüsü en yaygın sorunlardır.
Mide rahatsızlığına neden olabilecek bitkilerden bazıları şunlardır:
Şevketi bostan
Papatyagiller familyasından olan şevketi bostan, Portekiz'den Fransa ve İran'a kadar birçok yerde yetiştirilir. Genellikle çay olarak tüketilen bu bitki, çok fazla kullanıldığında, mide ve bağırsakları tahriş ederek, mide bulantısı, kusma ve ishale neden olabilir.
Nergis çiçeği
Nergis bir bitkidir. Soğanı, yaprağı ve çiçeği ilaç yapımında kullanılır. Boğmaca, soğuk algınlığı ve astım gibi hastalıklarda kullanılan nergisin, tüm kısımları zehirli bir kimyasal olan likorin içerir. En yüksek likorin içeren kısmı soğandır. Ancak bitkinin herhangi bir kısmını yemek mide bulantısı, kusma, karın ağrısı ve ishale neden olabilir.
Kudüs kirazı
Kudüs kirazı (Solanum pseudocapsicum), kara patlıcangillerle aynı aileye ait bir bitkidir. Küçük, yuvarlak, kırmızı ve turuncu meyveleri vardır. Genellikle kışın meyve veren yıllık bir bitki olarak yetiştirilen dik, çalımsı, her mevsim yeşil olan bir çalıdır. Kudüs kirazının hafif zehirli meyveleri yenmez ancak, birisi bu bitkinin parçalarını yediğinde karın ve mide ağrısı ve ishal gibi sorunlar yaşayabilir.
Açlık otu
Açlık otu, baklagiller familyasına ait Cassia türü bitkilerden biridir. En yaygın kullanılan türleri Cassia acutifolia ve Cassia angustifolia’dır. Türkiye'de bazı yörelerde “sinameki” olarak bilinir. Açlık otunun aşırı tüketimi sonucunda ishal sorunu yaşanabilir.
Bunların dışında zakkum, yüksükotu ve vadi zambağı gibi bitkiler de kusma ve ishale neden olabilir.
İshal yapan yiyecekler nelerdir?
Zamanla sindirim sistemi belirli yiyecek türlerine karşı daha hassas hale gelebilir.
Lif açısından zengin besinler
Kepek ve meyveler gibi lif açısından zengin bazı besinlerin sindirimi zor olabilir ve ishale neden olabilir.
Kızarmış ve yağlı yiyecekler
Doymuş ve trans yağ oranı yüksek yiyecekler ishale neden olabilir veya semptomları kötüleştirebilir. Fazla yağ kolonda (kalın bağırsak) parçalanır ve bu da ishal nöbetine neden olan fazla sıvıların salınmasına neden olur.
Baharatlı yiyecekler
Baharatlı yiyecekler ishal ve mide ağrısının en yaygın tetikleyicilerinden biridir. Biberlere tadını veren kapsaisin bazı insanlar için tahriş edici olabilir.
Kafein
Kafein sindirim sistemini hızlandırır. Kahve, çay, çikolata, birçok soda ve kahve veya çikolata ile tatlandırılmış yiyeceklerde bulunur.
Aşırı meyve veya sebze
Bazı insanlarda kuru erik, incir, hurma ve kuru üzüm gibi bazı meyvelerin fazla miktarda tüketilmesi ishale neden olabilir.
Süt ve süt ürünleri
Süt, peynir, krema ve diğer süt ürünlerinin bazı kişilerde, özellikle laktoz intoleransı olanlarda ishale neden olduğu bilinmektedir.
Tatlandırıcılar
Bazı içeceklerde ve tatlılarda bulanabilen sorbitol, ksilitol, manitol ve fruktoz gibi bazı tatlandırıcılar ishal yapabilir.
İshale neden olan içecekler nelerdir?
İshali tetikleyebilecek sadece yiyecekler değildir. Bazı kişilerde, belirli içecekler ishalin nedeni olabilir veya semptomları kötüleştirebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Tatlandırılmış içecekler
Yüksek oranda şeker içeren içecekler (örneğin kuru erik suyu) ve fruktoz içeren meyve suları ishali kötüleştirebilir.
Diyet içecekler
Sorbitol, mannitol ve ksilitol gibi tatlandırıcılar içeren içecekler ishale neden olabilir.
Kafein
Kafein içeren içeceklerin müshil potansiyeli vardır. Günde iki veya üç fincandan fazla kahve veya çay içmek genellikle ishale neden olabilir.
Alkol
Alkollü içeceklerin bazıları ishale yol açabilir ya da kötüleştirebilir.
Süt ve kayısı ishal yapar mı?
Çok fazla kayısı yemek, yüksek lif içeriği nedeniyle mide rahatsızlığına, ishale ve bağırsak gazına neden olabilir. Ayrıca, yüksek miktarlarda kramplara ve diğer gastrointestinal semptomlara neden olabilen solanin adı verilen bir bileşik içerirler. Özellikle, laktoz intoleransı olan kişilerde sütteki şekeri (laktozu) tam olarak sindiremediklerinden dolayı, süt ürünleri yedikten veya içtikten sonra ishal, gaz ve şişkinlik problemleri görülebilir.
