Genellikle üst solunum yollarındaki viral bir enfeksiyondan dolayı gelişen ses kısıklığı, çoğu zararsız başka nedenlerle de ortaya çıkabilir. Sesini çok fazla kullanmak, uzun süre yüksek sesle konuşmak, yüksek sesle tezahürat yapmak veya şarkı söylemek ve normalden daha farklı bir perdeden konuşmak ses kısıklığına yol açabilir. Midedeki asidin boğazı tahriş etmesine yol açan reflü rahatsızlığı da ses kısıklığına yol açan nedenler arasında yer alır. Nörolojik hastalıklar, vokal nodüller, larenjit, kas gerginliği, vokal kord felci, soğuk algınlığı veya grip gibi pek çok durum ses kısılmasına sebebiyet verebilir. Ses kısıklığı genellikle doğru tedavi yöntemleri ile kısa sürede iyileşir. Ancak bazı durumlar daha ciddi bir hal almaya müsaittir. Dolayısı ile ses kısıklığının hafife alınmamasında fayda vardır. Ses kısıklığı şikâyeti olanların bir doktor muayenesine başvurması, sağlıkları için önem taşır.
Ses Kısıklığı Nedir?
İnsanlar ses telleri ve gırtlakları sayesinde ses çıkarıp konuşabilirler. Gırtlak yani larinks, ciğerlere inen havayolu olan nefes borusunun üzerinde yer alır. Ses telleri ise gırtlağın içindedir ve açılıp kapanma işlevine sahiptir. Konuşurken ciğerlerden gelen hava ses tellerini titreştirerek ses dalgalarını oluşturur. Ses telleri gevşeyince ses daha derinden gelirken gerildiğinde daha yüksek perdeli bir ses çıkar. Tüm bu işleyişi değiştirecek herhangi bir durumda ses telleri ve gırtlak uyumlu bir şekilde çalışamaz. Konuşurken seste anormal bir değişiklik şeklinde ortaya çıkan ses kısıklığı, genellikle boğazda kuru ve rahatsız edici bir hisle birlikte yaşanan yaygın bir durumdur. Sesi kısılan kişilerin seslerinde düzgün ve yumuşak sesler çıkarmalarını engelleyen zayıf ve cızırtılı bir nitelik olur. Ses kısıklığının birçok nedeni olsa da çoğu ciddi değildir ve bir süre sonra kaybolma eğilimindedir. Fakat daha uzun süren ses kısıklıkları da görülebilir. 10 günden daha uzun süren bir ses kısıklığının altında
daha ciddi bir tıbbi durum yatıyor olabileceğinden vakit kaybetmeden tıbbi yardıma başvurmak gerekir.
Herkes ses kısıklığı yaşayabilir ancak bu durum en çok sigara içenlerde ve şarkıcı, öğretmen ve çağrı merkezi operatörleri gibi sesini çok uzun süre kullanan kişilerde görülür. Ses kısıklığı sadece fiziksel durumlardan kaynaklanan bir rahatsızlık değildir. Stres, ses kısıklığının yaygın nedenlerinden biridir. Ses kısıklığı çok sayıda nedenden kaynaklanan bir rahatsızlık olduğu için bir hekime muayene olmak önem teşkil eder. Muayene sırasında boyunda herhangi bir yumru olup olmadığı kontrol edilir. Ardından burun deliklerinden boğazın arkasına doğru uzatılan hafif bir alet olan laringoskop kullanılarak ses kutusu incelenir. Muayene sonrasında endişe edilecek bir nedenle karşılaşılır ise tomografi veya MRI testleri istenebilir.
Ses Kısıklığına Ne İyi Gelir?
Ciddi bir nedenden kaynaklanmayan ses kısıklığı durumlarını hafifletmeye yardımcı olmak için bazı yöntemler uygulanabilir. Sesi birkaç gün dinlendirmek, konuşmaktan ve bağırmaktan kaçınmak önem taşır. Bu süreçte fısıldamamaya özen gösterilmelidir. Çünkü fısıldamak, ses tellerini tahmin edilenden daha fazla zorlar. Aşırıya kaçmadan bol miktarda sıvı tüketmek, boğazı nemlendirerek bazı semptomları hafifletebilir. Kafein ve alkol boğazı kurutarak ses kısıklığını kötü etkileyeceği için bir süre tüketilmemesi gerekir. Sigara kullanımını azaltmak veya kesmek, ses kısıklığının semptomlarını hafifletecek rutinin bir parçasıdır. Bazı alerjiler genellikle ses kısıklığını tetikleyebileceği veya kötüleştirebileceği için alerjenleri ortamdan uzaklaştırmak iyi gelir.
Bu uygulamalar ses kısıklığına iyi gelmezse ve bu süreçte durum daha da kötüleşirse bir doktora görünmekte fayda vardır. Doktorlar, belirtilerin nedenini ve uygun tedavi yöntemini belirlemeye yardımcı olur. Kalıcı ve kronik ses kısıklığının altında daha ciddi bir tıbbi durum yatıyor olabilir. Bu tür durumlarda erken müdahale büyük farklar yaratabilir. Kalıcı ses kısıklığının nedenini teşhis etmek ve tedavi sürecini başlatmak, durumun kötüleşmesini önleyebilir ve ses tellerindeki veya boğazdaki hasarı sınırlayabilir.
Ses Kısıklığı Nasıl Önlenir?
Ses kısıklığını önlemek için uygulanabilecek birkaç adım vardır. Sigara içmeyi bırakmak ve pasif içicilikten kaçınmak, ses kısıklığını önlemek için etkili bir adımdır. Çünkü sigara dumanının solunması boğazı kurutacağı gibi ses tellerini ve gırtlağı tahriş ederek ses kısıklığına yol açabilir. Elleri sık sık yıkamak, ses kısıklığına karşı alınabilecek etkili bir önlemdir. Ses kısıklığına genellikle viral solunum yolu enfeksiyonu yol açar. Dolayısı ile elleri yıkamak, mikropların yayılmasını önleyerek sağlıklı kalmaya yardımcı olur. Sıvılar boğazdaki mukusu incelterek boğazın nemli kalmasını sağlar. Bu nedenle günde ortalama 8 bardak su tüketme alışkanlığı edinmek boğaz sağlığı için önemlidir.
Diüretik işlevi görerek vücudun su kaybetmesine yol açacak sıvılardan kaçınmak, ses kısıklığını önlemek için uygulanabilecek adımlardan bir diğeridir. Bu sıvılara kafein içecekler ve alkollü içecekler dahildir. Alınabilecek bir başka önlem ise boğaz temizleme dürtüsüne direnmeye çalışmaktır. Boğazı çok sık temizlemek, boğazdaki tahrişi artırabileceği gibi ses tellerinin iltihaplanması ihtimalini de artırır. Bu önlemleri uygulamak ses kısıklığı riskini azaltır. Ayrıca var olan ses kısıklığı durumunun semptomlarını hafifletmek için de uygulanabilirler. Her tür önleme rağmen hafiflemeyen ses kısıklığı başka hastalıkların belirtisi olabilir.
Ses Kısıklığı Hangi Hastalıkların Belirtisidir?
Uzun süreli ses kısıklığı veya ses kaybı, başka hastalıkların belirtisi olabilir. Ses kısıklığına yol açabilecek bazı ciddi tıbbi durumlar:
- Larenjit
- Nodüller ve kistler
- Sinir sistemi hastalıkları
- Gırtlak kanseri
- Tiroid
Yaygın bir şekilde grip ve soğuk algınlığı gibi viral bir enfeksiyondan kaynaklanan Larenjit hastalığının en temel belirtisi ses kısıklığıdır. Larenjit belirtileri arasında ses kısıklığının yanı sıra yutkunma zorluğu, boğaz ağrısı ve öksürük gibi belirtiler de yer alır. Hafif bir larenjit, ses telleri dinlendirilerek tedavi edilebilir.
Vokal nodüller ve kistler, vokal kordlar boyunca görülebilen iyi huylu büyümelerdir. Tedavisi genellikle ameliyat, ses terapisi veya dinlenme içerir. Uzun süreli ses kısıklığı gırtlak kanserine işaret ediyor olabilir. Yutkunurken acı, kulak ağrısı, nefes alma güçlüğü ve boyunda yumru gibi belirtileri vardır. Ses kısıklığı ile birlikte bu tür belirtiler fark edilirse bir an önce doktora görünmek gerekir. Ses kısıklığı, genellikle sesi dinlendirerek kendi kendine iyileşebilen bir rahatsızlık olsa da altında ciddi tıbbi sorunlar yatıyor olabilir. Uzun süreli ses kısıklığı durumunda sağlık kuruluşlarına başvurmak önem taşır.
