Kulak Zarı

Kulak zarı, kulak kanalının sonunda bulunan küçük bir zardır ve kulak kanalına gelen sesleri iletir. Aynı zamanda orta kulağı da koruduğu için artıklar ve bakteriler orta kulağa giremez. Kulak zarı delinmesi ise sağlam bir kulak zarında açılan deliği veya zarda meydana gelen yırtılmayı ifade eder. Deliğin boyutu küçük bir açıklıktan kulak zarının tamamının kaybına kadar değişebilir. Bazı durumlarda kulak zarında kalıcı bir açılma meydana gelebilir.

Kulak Zarı Nedir?

Kulak; iç, orta ve dış kulaktan meydana gelir. Dış kulak üzerinden kulak zarına ulaşan ses dalgaları nedeniyle titreşim oluşur. Titreşim, orta kulaktaki üç küçük kemik olan çekiç, örs ve üzengi aracılığıyla iletilir. Daha sonra iç kulağa girer ve sinir hücreleri tarafından beyne taşınan ve ses olarak yorumlanan sinyaller üretir.

Timpanik membran olarak da adlandırılan kulak zarı, dış işitsel kanalı orta kulaktan ayıran ince bir zardır. Kısmen yarı saydam olduğu için arkasındaki ve dolayısıyla orta kulaktaki bazı yapılar görülebilir. Hafif içbükey bir yapıya sahip olan kulak zarı, ortalama 0,1 mm inceliğindedir. Yaklaşık olarak küçük bir tırnağa tekabül eden 8-10 mm çapındadır. Koni şeklindeki yapısıyla iç kulağa daha fazla kuvvet aktarabilir. Bu da yüksek perdeli seslerin daha kolay duyulabilmesini sağlar.

Kulak zarı; üst kısımda pars flaccida, alt kısımda ise pars tensa olmak üzere iki ana kısımdan oluşur. Pars flaccida oldukça kırılgandır ve sıklıkla kolesteatom gibi hastalıklarla ilişkilidir. Pars tensa ise cilt, fibröz doku ve mukoza olmak üzere üç katmandan oluşur.

Kulak zarı; orta kulağın başladığı yerde, kulak kanalının sonunda bulunur. Orta kulakta, kulak zarından iç kulağa kadar bir zincir oluşturan kemikçik adı verilen üç küçük kemik bulunur. Sesler çarptığında kulak zarı ileri ve geri hareket eder. Farklı perdeler ya da sesin yüksek veya alçak olması, kulak zarının az ya da çok hareket etmesine neden olur.

Kulak zarı küçük kemiklerin hareket etmesini sağlayarak iç kulağa bir sinyal gönderir. Ses dalgaları kulağa girdiğinde titreşerek ve orta kulaktaki küçük kemikçikler boyunca yayılarak işitmeyi mümkün kılar. Kulak zarının arkasındaki orta kulak normalde havayla doludur. Orta kulak, östaki borusu ile burnun arka kısmına bağlanır. Bu, orta kulağa havanın girip çıkmasına izin verir.

Kulak Zarı Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Kulak zarı ile ilgili bir enfeksiyonun belirlenmesi için hastaların bir kulak burun boğaz uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Büyüteç ve ışık içeren, otoskop adı verilen özel bir alet kullanılarak kulağa bakılır. Otoskopla yapılan muayene kulağın iç yapısına zarar vermez.

Orta kulaktaki küçük kemiklerin düzgün çalışmadığı veya iç kulağın hasar gördüğü durumlarda ileri derecede işitme kaybı meydana gelebilir. Bu durumda daha ayrıntılı bir incelemeye ihtiyaç duyulduğu için mikroskop gibi farklı aletler kullanılır. Bazı cerrahlar, endoskop adı verilen, kamera takılı küçük bir teleskop kullanabilir. İşitme duyusunun etkilenmesi durumunda işitme kaybının düzeyinin ölçülmesi amacıyla işitme testi (odyogram) yapılması gerekir.

Odyoloji testi, kişinin işitme hassasiyetinin ve farklı ses seviyeleri ve perdelerdeki sesleri nasıl duyduğunun değerlendirilmesine yardımcı olur.

Kulak Zarı Yırtılması Nedir?

Yırtılmış bir kulak zarı hafif işitme kaybına, kulaklarda çınlamaya ve basınç hissine neden olabilir. Vakaların büyük çoğunluğunda birkaç günden birkaç haftaya kadar kendi kendine iyileşir. Büyük delikler ise bazen kulaktan akıntıya neden olabilir ve işitme duyusunu oldukça azaltabilir.

Kulak zarının yırtılma nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Orta kulak enfeksiyonları: Otitis media olarak da adlandırılan kulak enfeksiyonları, kulak zarına baskı uygulayan ve yırtılmaya yol açan sıvı birikmesine neden olabilir.
• Yabancı nesneler: Kulağa çok fazla sokulan herhangi bir nesne, kulak zarının delinmesine neden olabilir.
• Hastalıklar: Derin retraksiyon cepleri ve kolesteatom gibi kronik kulak sorunları, kulak zarını zayıflatıp aşındırarak delinmeye neden olabilir.
• Barotravma: Bu, orta kulak içindeki hava basıncı ile dışarıdaki ortam basıncı dengesiz olduğunda meydana gelir. Hava yolculuğu veya tüplü dalışla ilişkili hava basıncındaki ani değişiklikler, kulak zarını delecek kadar şiddetli olabilir.
• Yüksek seslere maruz kalma (akustik travma): Silah veya patlama gibi faktörler nedeniyle oluşan yüksek ses, kulak zarının yırtılmasına neden olabilir.
• Kafa travması: Kafatası tabanı kırıkları gibi ciddi yaralanmalar ya da kulak bölgesine gelen büyük darbeler, kulak zarının yırtılmasına neden olabilir.

Kulak zarı yırtılmasının belirtileri ise şu şekildedir:

• Kulak ağrısı
• Mukus, irin veya kan içerebilen akıntı
• İşitme kaybı
• Uğultu ya da çınlama (tinnitus)
• Baş dönmesi (vertigo)
• Mide bulantısı ya da kusma
• Kulak içinde kaşıntı

Kulak Zarı Yırtılması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Küçük delikler zaman içinde kendiliğinden kapanabilir. Reçetesiz satılan ağrı kesiciler rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilir. Duş sırasında kulağın kapatılması ile suyun kulak içine girmesini engelleyerek enfeksiyon riskini azaltabilir. Enfeksiyon olması durumunda hastaların antibiyotik kulak damlaları kullanması gerekebilir.

Kulak zarı doğal olarak iyileşmediğinde yırtığın onarılması için ameliyat gerekebilir. Miringoplasti veya timpanoplasti olarak adlandırılan ameliyat; işitme düzeyi, deliğin boyutu ve konumu gibi bir dizi faktöre bağlı olarak planlanır.

Cerrahi seçenekleri, transkanal ve postauriküler prosedürlerinden oluşur. Postauriküler yaklaşımda kulak arkasından kesi yapılır. Kulak öne doğru alınarak kulak zarı görüntülenebilir. Transkanal yaklaşımda ise kulak kanalının dış açıklığına spekulum yerleştirilir. Spekulum aracılığıyla kulak zarı görüntülenir.

Kulak zarı tam olarak görüldükten sonra deliğin etrafındaki kenarlar bir aletle yeniden oluşturulur. Bu, deliğin etrafındaki kenarı ortadan kaldırarak kalan kulak zarının çevresel kenarını oluşturur. Ardından kulak kanalı derisinde kesiler açılır. Kulak kanalı derisinin bir kısmı, iyi kulak zarı kalıntılarıyla birlikte kalır. Kulak zarının alt tarafındaki deliği kapatmak için kulağın içine fasya yerleştirilir. Deri tekrar yerine yerleştirildikten sonra kulak kanalı doldurulur.

Çözünmeyen dikişler, ameliyattan bir hafta kadar sonra alınır. Kulağın daha derinindeki pansumanların ise yaklaşık iki hafta boyunca yerinde kalması gerekir. Bunların çıkarılması için genellikle bir takip randevusu ayarlanır. Eriyen dikişler içinse herhangi bir işleme gerek yoktur. Yaranın en az 1 hafta boyunca kuru tutulması da faydalı olur. İyileşme süreci toplamda yaklaşık 4-6 hafta arasında sürer.

Kulak Zarı Ameliyatı Komplikasyonları

Kulak zarı ameliyatı genel olarak güvenlidir ve ciddi sorunlara neden olmaz. Kulağın arkasında uyuşukluk hissedilse de bu, genellikle geçicidir ve kesi nedeniyle ortaya çıkar. Riskler, ameliyat nedenine ve hastaların diğer tıbbi sorunlarına bağlıdır. Bazı riskler son derece nadir ve ciddi olabilir. Diğerleri ise daha yaygın görülür ve kolayca tedavi edilebilir.

Ameliyatın olası riskleri şunları içerir:

• Kanama
• Ameliyattan sonra birkaç saat boyunca devam eden baş dönmesi
• Ağrı, akıntı ve iltihaplanma ile sonuçlanan enfeksiyon
• Greftin kulak zarı ile uyuşmaması nedeniyle nadiden kulak zarındaki deliğin kapatılamaması
• Nadiren, kulağın bazı kısımlarının hasar görmesi nedeniyle kalıcı işitme kaybı
• Zamanla düzelen ya da kalıcı olabilen kulak çınlaması
• Yüz kaslarında zayıflık veya belirli yüz kaslarını hareket ettirememe
• Anesteziye tepki
• Geçici ya da kalıcı tat alma duyusunda değişiklikler