Tırnak sararması; mantar enfeksiyonları, yaşlanma, sigara içme veya vitamin eksikliği sonucu ortaya çıkabilir. Bu faktörler, el veya ayak tırnaklarının şeklini, dokusunu ve rengini değiştirebilir. Bununla birlikte, sedef hastalığı gibi daha ciddi bir sağlık durumunun göstergesi de olabilir. Diğer semptomların olup olmadığı kontrol edildikten sonra uygun tedaviye başlanabilir.
Tırnak Sararması Nedir?
Tırnaklar; saç ve deride de bulunan, keratin adı verilen sertleştirilmiş bir proteinden oluşur. Sert dış kabuk olan tırnak plağı, tırnak plağının altındaki et olan tırnak yatağı, tırnak plağının etrafındaki deri olan tırnak kıvrımları, yeni oluşan keratini koruyan tırnağın tabanını kaplayan deri dokusu kütikül ve tırnağın tabanındaki açık renkli yarım daire olan lunula bölümlerinden oluşur.
Tırnak sararması; genellikle tırnak plağında görülen, bazen kütiküle de yayılan sarımsı lekelerle karakterizedir. Oje lekesi kadar basit bir nedenden daha ciddi sağlık koşullarına kadar altta yatan birçok soruna işaret edebilir.
Tırnak Sararması Neden Olur?
Tırnak sararmasının bazı olası nedenleri aşağıdaki gibidir:
Bakteriyel Enfeksiyon veya Mantar
Tırnak sararması, genellikle onikomikoz olarak da bilinen bir tırnak enfeksiyonu veya mantardan kaynaklanır ve tırnağın herhangi bir kısmını etkileyebilir. Mantar enfeksiyonunun diğer semptomları, tırnakta pul pul dökülme ve hoş olmayan bir koku olabilir. Tedavi edilmezse tırnak yatağı geri çekilerek tırnağın kalınlaşmasına ve ufalanmasına neden olabilir.
Bu enfeksiyon; havuzdan, insanların çıplak ayakla yürüdüğü umumi soyunma odalarından ya da tırnak salonlarında paylaşılan manikür araçlarından bulaşabilir. Mantarın tırnağa girmesini kolaylaştıran yaralanmalar da risk faktörlerinden biridir.
İleri Yaş
Yaşlandıkça, ellere ve ayaklara giden kan akışında doğal olarak azalma meydana gelir. Bu, tırnakların sarı, kalın ve kırılgan görünmeye başlamasına ve daha yavaş uzamasına neden olabilir. Yaşa bağlı sararma, genellikle tüm tırnakları etkiler. Bu durum normaldir ve tedavi edilemez.
Sigara İçmek
Nikotin ve kantaron gibi toksik bileşenler içeren sigara, kan damarlarında iltihaplanma ve plak oluşumuna yol açarak el ve ayaklarda dolaşımın azalmasına neden olur. Bu, parmaklarda ve tırnaklarda sarı lekelere ve dokunun değişmesine neden olabilir.
Vitamin ve Mineral Eksikliği
Tırnakların yapı taşı keratin adı verilen proteinler olduğu için protein, vitamin ve mineral eksikliğinde tırnakların sararması olasıdır. Renk değişimine ek olarak tırnakların güçsüzleşerek kırılmaya yatkın olması da mümkündür. Sararma; A, C ve E vitamini gibi antioksidanların ve biotin eksikliğinin bir sonucu olabilir. Bu nedenle, tırnak bakımında E vitamini gibi tırnak güçlendirici antioksidanlar kullanılabilir.
Oje ve Aseton Lekeleri
Tırnaklara uygulanan ojenin birkaç hafta ya da ay boyunca çıkarılmaması, boyaların geride bıraktığı lekeler nedeniyle genellikle sarımsı beyaz lekelere neden olur. Renk değişikliği, çoğunlukla sadece tırnak yatağının üst tabakasındadır ancak bazen tırnak etlerinde de görülebilir. Tırnağın gözenekli yapısı değişken olduğundan, bazı kişiler doğal olarak pigment emilimine ve dolayısıyla ikincil sararmaya daha yatkın olan daha gözenekli tırnaklara sahiptir.
Bu durum, aynı zamanda tırnak plaklarının kırılgan hale gelmesine de neden olabilir. Özellikle formaldehit, kafur ve toluen içeren ojeler, bu daha sert bileşenler nedeniyle tırnak plağını zayıflatabilir. Tırnaklar zayıflayıp inceldiğinde, tırnaklarda hafif sarıya dönüşen bir renk değişikliği görülür.
Ojenin boya içeriği de önemli bir noktadır. Genel olarak, renk ne kadar koyu olursa, pigmentin sararmaya neden olmak için tırnak plağına o kadar fazla nüfuz etme eğilimi vardır. Özellikle sarı, turuncu, kırmızı gibi parlak ya da siyah gibi koyu renkli ojeler nedeniyle daha yaygın olarak lekeler ortaya çıkar.
Bronzlaştırıcı Kullanımı ve UV Işınları
Bronzlaştırıcı kozmetik ürünler, tıpkı avuç içlerinde olduğu gibi tırnakların da sarımsı turuncu renkte görünmesine neden olur. Özellikle, bronzlaştırıcılardaki aktif bileşenlerden biri olan dihidroksiaseton (DHA) parmaklara bulaştığında, tırnaklara koyu sarı bir ton verebilir. Bunun nedeni, DHA'nın epidermiste doğal olarak oluşan ölü cilt hücrelerine nüfuz etmesi ve bronzlaşmayı taklit ederek dokuyu koyulaştırmasıdır. Parmak uçlarındaki bronzlaştırıcı cilde geçtiğinde, tırnaklara da bronzluk verebilir. Güneşten gelen UV ışınları da benzer bir etkiye sahiptir.
Sarı Tırnak Sendromu
Tırnak sararmasına, nadir durumlarda, renk değişikliğine neden olmanın yanı sıra solunum sistemini ve lenfatik sistemleri de etkileyen sarı tırnak sendromu adı verilen bir durum yol açar. Ayak tırnakları kalınlaşır ve sarımsı yeşil bir renge sahip olur. Tırnaktaki lunula yok olabilir. Nadiren tırnak yarılır ve tırnağın çevresindeki deri şişer.
Karotenemi
Karotenemi; daha çok çocuklarda görülür ve beta-karoten fazlalığını ifade eder. Bu durum, tırnakların yanı sıra cildin de sararmasına neden olabilir. Altta yatan farklı bir sağlık sorunu olmadığı takdirde kolay tedavi edilebilir.
Tırnak Plağının Ayrılması (Onikoliz)
Onikoliz, tırnak plağı ve tırnak yatağının ayrılması ve tırnakların sarı görünmesi ile karakterizedir. Renk değişikliğinin nedeni, tırnak yatağının havaya maruz kalmasıdır. Bu; travma, kimyasallar, bazı ilaçlar ve ayrıca sedef hastalığı gibi bazı inflamatuar durumların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.
Diğer Sağlık Sorunları
Tırnak sararması, bazı durumlarda altta yatan tıbbi bir sağlık sorununa işaret eder. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunur:
- Diyabet
- Tiroit
- Sarılık (karaciğer hastalıkları)
- Sedef hastalığı
- Sinüzit
- Tüberküloz
Şeker hastaları, genellikle dolaşım sorunları ile birlikte özellikle bacaklarda kuru cilt ile mücadele eder. Tırnaklar kalınlaşabilir, kolayca kırılabilir ve ufalanabilir, ayrıca renk değişimleri görülebilir. Bu hastaların tırnakları, tırnakların daha da kalınlaşmasına ve sararmasına yol açan mantar enfeksiyonlarına (onikomikoz) karşı hassastır.
Tiroit durumunda, tırnak plaklarının sararmasına ek olarak hipertiroidizmde onikoliz görülebilir. Tırnak değişiklikleri, hipotiroidizmde daha belirgindir; en yaygın değişiklikler, kırılganlık ve yavaş uzama ile birlikte tırnağın kalınlaşması ve ufalanmasıdır.
Sedef hastalığına sahip olan kişilerde ise tırnak sararmasına ek olarak tırnaklarda kalınlaşma ve çukurlaşma görülebilir.
Bu sağlık sorunları, tırnakların sararmasına ek olarak farklı belirtilere de neden olabilir.
Tırnak Sararması Belirtileri Nelerdir?
Sağlıklı tırnaklar, soluk pembe bir renkte görünür ancak tırnak sararması durumunda tırnağın tamamı ya da bir bölümünde sarımsı bir renk açığa çıkar. Sararma, el ya da ayak tırnaklarında olabilir; bir ya da birkaç tırnakta görülebileceği gibi tırnakların tamamında da ortaya çıkabilir.
Enfeksiyon durumunda, sararma çoğu zaman tırnakların kenarlarından başlar ve yavaş yavaş orta bölümlere doğru yayılır. Renk değişikliğinin yanı sıra tırnaklar kalınlaşabilir ve aşırı kıvrılabilir veya kırılgan hale gelebilir.
Sararan tırnaklara ek olarak aşağıdaki belirtilerin de görülmesi durumunda altta yatan farklı bir tıbbi sorundan şüphelenilebilir:
- Ağrı
- Şişlik
- Kanama
- Tırnak plağının şeklindeki veya kalınlığındaki değişiklikler
Tırnak Sararması Nasıl Teşhis Edilir?
Tırnak sararmasının nedeninin teşhis edilmesi için cilt ve tırnaklar konusunda uzmanlaşmış bir dermatolog tırnakları inceler. Hastaların diğer semptomları, kullandığı ilaçlar ve sağlık durumları dahil olmak üzere ayrıntılı tıbbi öykü dinlenir.
Vitamin ve mineral eksikliği gibi belirli bir durumun teşhis edilmesi için kan testleri istenebilir. Kişilerin diğer belirtilerine göre altta yatan hastalıkların belirlenmesi için görüntüleme yöntemlerinden de yararlanılabilir.
Tırnak Sararması Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tırnak sararmasının tedavisi, altta yatan nedene göre planlanır. Bazı durumlarda evde bakım yöntemleri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile geçebilirken bazen reçeteli ilaçların kullanılması gerekebilir. Altta yatan bir rahatsızlığı olan kişiler için tırnak sararmasının nedenini tedavi etmek, sorunu iyileştirmenin etkili yollarından biridir.
Tırnak mantarı, bir dermatolog tarafından yönlendirildiği şekilde kullanılan kremler veya ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilebilir. Mantar önleyici ojeler veya klotrimazol veya undesilenik asit içeren solüsyonlar kullanılabilir. Sağlıklı tırnakların büyümesi ve sararan tırnakların yerini alması birkaç hafta ya da ay sürebilir. Bazı ilaç kürlerinin bir yıla kadar kullanılması gerekebilir.
Oje lekesi, birkaç gün içinde kendiliğinden kaybolabileceği gibi oje türüne ve rengine bağlı olarak daha uzun süre kalabilir. Tırnakların oje nedeniyle sararmasının önlenmesi için bir süre oje kullanımına ara verilebilir. Özellikle renkli ojeler uygulanmadan önce tırnağın üzerine koruyucu bir baz sürülebilir.
Sigara gibi tütün ürünleri nedeniyle meydana gelen sararmanın tersine çevrilmesi için sigaranın bırakılması gerekir. Bu, dolaşım problemlerinin ilerlemesini önleyerek veya yavaşlatarak tırnakların durumunun iyileşmesine yardımcı olabilir. Sigara kullanımına devam edilmesi durumunda, sarılık ve tırnak dokusundaki değişiklikler daha da kötüleşebilir. Bu durumda, kan damarlarında plak birikmemesine yardımcı olması için kolesterol ilaçları ve dolaşımı iyileştirmek için kan sulandırıcılar gibi belirli ilaçlar reçete edilebilir.
Sarı tırnak sendromunun özel bir tanı yöntemi ya da tedavisi yoktur. Tırnaklardaki değişiklikler genellikle kalıcıdır ancak ağızdan E vitamini takviyeleri almak veya tırnaklara topikal bir E vitamini solüsyonu uygulamak, tırnakların görünümünü iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Sedef hastalığı sadece tırnaklarla sınırlıysa, tırnaklara steroid enjeksiyonları (lezyon içi kenalog enjeksiyonları) yapılabilir. Tırnaklarla birlikte yaygın deri tutulumu ve/veya psoriatik artrit görülmesi durumunda sistemik ilaç tedavisi gerekir.
Tırnak Sararması Önleme Yolları Nelerdir?
Tırnak sararmasını önlemek için aşağıdakiler uygulanabilir:
- Tırnakları sık sık kesmek ve tırnakların altında biriken kiri temizlemek
- Tırnakları kuru tutmak ve yıkadıktan sonra düzgün bir şekilde kurutmaya özen göstermek
- Ayak tırnakları için düzenli olarak yeni çoraplar giymek
- Haftada bir defadan fazla aseton kullanmamak
- Güzellik merkezlerinde ve tırnak salonlarında her seferinde sterilize edilmiş, temiz veya yeni bir kit kullanmak
- Kan dolaşımını uyarmak için düzenli olarak egzersiz yapmak
