Dişlerin çene kemiği üzerinde doğru bir şekilde hizalanmaması sonucunda ortaya çıkan düzensizlikler, ortodonti adı verilen diş hekimliği alanı tarafından tedavi edilir. Çarpık, ayrık ya da fazla dişler, çenenin olması gerekenden önde veya geride olması gibi durumlar hem yeme hem iletişim sorunlarına neden olabilir. Ortodonti tedavisi ise dişleri kademeli bir şekilde düz ve hizalı konuma getirmeyi hedefler.
Ortodonti tedavisinde metal, seramik, görünmez braketler ya da kalıcı, çıkarılabilir, şeffaf plaklar olmak üzere çeşitli yöntemler bulunur. Kişinin yaşadığı sorunlar, diş teli açısından tercihi ve yaşı gibi faktörler doğrultusunda tedavi yöntemi seçilerek uygulanır. Tedavi sonucunda ise kişi rahatça yemek yiyebilecek, konuşabilecek, diş ve diş eti bakımını kolayca yapabilecek duruma gelir.
Ortodonti Tedavisi Hangi Durumlarda Uygulanır?
Diş hekimleri, hastanın dişlerini kapsamlı bir şekilde inceleyerek ortodonti tedavisine ihtiyaç olup olmadığını tespit edebilir. Bunun için hastanın yaşadığı sorunlar öğrenilir ve diş röntgeni değerlendirilir. Aşağıdaki beş durumda ortodonti tedavisi gerekebilir:
- Dişlerin arasında boşlukların bulunması, ortodontik tedavi ile düzenlenebilir. Bu durumun nedeni; diş kaybı, çene gelişiminde sorun, parmak emme, dil itme veya genetik olabilir. Estetik olarak da kişiyi rahatsız edebilen diş boşlukları, diş teli kullanımı ile tedavi edilebilir.
- Diş teli ile tedavi edilebilen bir diğer sorun ise dişlerin çarpık olmasıdır. Dişleri çarpık olan kişi güldüğünde ya da konuştuğunda dişleri dışarı çıkabilir. Genellikle bu durumun nedeni genetik, çenenin önde, geride veya küçük olmasıdır. Çarpık dişlerin arasını temizlemek çok zor olabilir. Dolayısıyla dişlerin çarpık olması çürük ve diş eti hastalıklarına yol açabilir.
- Ortodontik tedavi ile ısırma sorunları da çözülebilir. Dişlerin üst üste binmesi ya da üst dişlerin alttakilere göre önde olması ısırma sorunlarına ve çene eklemi rahatsızlıklarına yol açabilir. Bununla birlikte dişler hızlı bir şekilde aşınabilir, çene eklemi ve baş ağrıları da gözlemlenebilir.
- Çene eklemi ağrısı da ortodonti tedavisi gerektirebilir. Dişlerin doğru pozisyonda olmamasının bir sonucu olarak çene eklemi etkilenebilir. Bu durum tedavi edilmediği takdirde yüz, kulak, baş ağrısının yanı sıra çene ekleminde bozukluğuna da neden olabilir.
- Ortodontik tedavi ile giderilebilen bir diğer rahatsızlık ise çiğneme veya konuşma esnasında çenede ağrı hissedilmesidir. Anormal ısırma sonucunda çene eklemleri zarar görebilir. Bunun sonucunda oluşan ağrı ise çiğnemede veya konuşmada zorluklara sebebiyet verebilir.
Ortodonti Tedavisinin Faydaları Nelerdir?
Dişlerin yanlış bir şekilde hizalanması hem diş çürümesi hem de diş eti iltihabı riskini artırır. Bunlara ek olarak nefes almada, ağız bakımında, konuşmada, yemede zorluk ve başın birçok bölümünde ağrı da dişler ya da çenenin yanlış hizalanmış olmasından kaynaklı olabilir. Dolayısıyla bu sağlık sorunu için ortodonti tedavisi oldukça önemlidir. Bunların yanı sıra hastalar estetik nedenlerle de dişlerinin düz ve hizalı olmasını isteyebilir. Ortodonti tedavisi sayesinde bu sorunlar çözülerek hastanın yaşam kalitesi ve kendine olan güveninin artırılması sağlanır.
Ortodonti Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Dişlerin ya da çenenin konumunun düzeltilmesi için tedavide çeşitli ortodontik uygulamalar tercih edilebilir. Diş teli, plak, lastik ve ameliyat olmak üzere dörde ayrılan ortodontik tedavi yöntemleri arasından hastanın durumuna göre seçim yapılır. Bununla birlikte tedaviden yüksek verimi alabilmek için erken başlanması önerilir. Bu nedenle genellikle büyüme durmadan, diğer bir deyişle çocukluk döneminde ortodontik tedavi yapılır. Ancak yetişkinler de yaşadıkları sağlık sorunları nedeniyle ortodontik tedaviye başlayabilir.
Ortodonti tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biri diş telleridir. Diş telleri seramik ya da metal olarak değişir. Seramik olanlar diş renginde olduğundan dolayı dışarıdan net bir şekilde görünmediğinden daha estetik bir görüntü sağlanır. Diş teli ile uygulanan ortodontik tedavide dişlerin iç ya da dış kısmına küçük braketler takılır. Braketler bir tel ile birbirine bağlanır. Uygulanan hafif basınç sayesinde dişler yavaşça hareket ettirilir. Bu tedavi yönteminde ağız hijyenini sağlamak için diş ipi kullanılmaz. Özel olarak seçilen diş fırçası ve macunu tercih edilir.
Şeffaf diş plakları ise ortodonti tedavisinde kullanılan diğer bir yöntemdir. Dişlerin üzerine oturarak yavaşça hareket etmesini sağlayan şeffaf plak, plastikten üretilir. Diş tellerinden en önemli farkı, şeffaf plakların istendiği zamanlarda çıkarılabilmesidir. Günde 20 ila 22 saat takılması gereken plak, yemek, içmek ve temizlik amacıyla çıkarılabilir. Dolayısıyla bu yöntemde ağız bakımı için diş ipi kullanımı ve normal şekilde fırçalama işlemlerine de izin verilir.
Yaygın şekilde kullanılan bu iki yöntem haricinde lastikler de ortodonti tedavisinde tercih edilebilir. Dişlerin hareket etmesi için alt ve üst dişlerin arasında küçük lastik bantlar takılır. Bazı durumlarda ise cerrahi müdahale gerekebilir. Gömülü dişlerin çıkarılması veya çıkmalarını kolaylaştırmak amacıyla ameliyat yapılır. Bununla birlikte çenenin hizasında bozukluk olması durumunda da ameliyat planlanabilir.
Ortodonti Tedavisi Boyunca Dikkat Edilmesi Gerekenler
Ortodonti tedavisinin başarılı şekilde sonuçlanması için hastanın dikkat etmesi gereken bazı noktalar bulunur:
- Diş telleri takıldıktan sonra braketler hassasiyet ve küçük yaralanmalara neden olabilir. Bu şikayetler kısa süre içinde geçer. Bu süreçte şikayetlerin azaltılması için koruyucu mumlar haricinde bir uygulama yapılmamalıdır.
- Diş teli ile tedavi durumunda ağız hijyenini doğru şekilde sağlamak önem kazanır. Doğru bakım ürünleri seçilerek ağız ve dişler dikkatle temizlenmelidir. Braketler gıda parçalarının gizlenmesine ve ağızda kalmasına neden olabilir. Dolayısıyla bu durumun önüne geçmek için braketlerin çevresi dairesel hareketlerle ve hiçbir kalıntı kalmayana kadar fırçalanmalıdır.
- Şeffaf plak kullanımı da çürük oluşumuna neden olabilir. Yemek ya da içmek için çıkarılan plaklar tekrar takılacağı zaman hem dişler hem de plak temizlenmelidir. Aksi takdirde gıda parçacıkları dişlere yapışarak çürük oluşumuna yol açabilir. Bunların yanı sıra profesyonel diş taşı temizliği için diş hekimi ziyaretlerinin de aksatılmaması gerekir.
- Diş tellerinin kullanımı esnasında braketlere ya da tellere zarar verebilecek sert veya yapışkan yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Kuru yemişler, cips, sakız, erik, elma, simit gibi yiyecekler bunlara örnek olarak verilebilir. Şeffaf plaklarda ise çürük riskinin azaltılması için şekerli yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır.
- Tedavinin planlandığı şekilde ilerlemesi için randevuların kaçırılmaması büyük bir öneme sahiptir. Braket ve tellerin ayarlaması kontrollerde yapılır. Ayrıca şeffaf plaklar da bu randevularda yenilenir. Randevular arasında diş tellerinde herhangi bir sorun gözlemlenirse evde müdahale etmek yerine doktora başvurulması gerekir. Braketlerin hasar görmesi, bir telin kopması gibi bir durumda gerekenler yapılmazsa bu da tedavi süresini uzatabilir.
