Multipl skleroz (MS), beyninizi ve omuriliğinizi (merkezi sinir sistemi) etkileyen bir otoimmün rahatsızlıktır. MS için bir tedavi yoktur, ancak devam eden hasarı en aza indirmeye ve semptomları yönetmenize yardımcı olmak için tedavi mevcuttur. MS hastalığı her yaştan kadın ve erkeği etkileyebilen bir rahatsızlıktır ancak yaygın olarak genç yetişkinlerde ve kadınlarda görülür. Ayrıca, ekvatordan kuzeye veya güneye doğru ilerledikçe yaygınlık artar. Ekvatorda bulunan ülkelerde MS seviyeleri oldukça düşükken, Yeni Zelanda, Kanada ve İskoçya gibi kutuplara daha yakın yerlerde oranlar özellikle yüksektir. Genetik yatkınlık ve çevresel faktörler de, hastalığın görülme sıklığını etkileyebilir.
MS hastalığı (Multiple Skleroz) nedir?
MS (Multipl skleroz), merkezi sinir sistemindeki miyelin adı verilen sinirlerin etrafındaki koruyucu kılıfı hasara uğratan bir hastalıktır. Kas güçsüzlüğüne, görme değişikliklerine, uyuşukluğa ve hafıza sorunlarına neden olabilir. MS'te bağışıklık sistemi yanlışlıkla miyelin hücrelerine saldırır. Bunlar beyin ve omurilik sinirlerini çevreleyen koruyucu kılıflardır. Miyelin kılıfı hasarı, sinirlerinizin görme, duyum ve hareket gibi işlevleri gerçekleştirmek için vücudunuz boyunca gönderdiği mesajları (sinyalleri) kesintiye uğratır. Beyninizde, omuriliğinizde ve gözlerinize kan sağlayan sinirlerde miyelin hasarı meydana gelebilir.
Dört tip multipl skleroz vardır. Bunlar:
Klinik olarak izole sendrom (CIS).
Relapsing-remitting multipl skleroz (RRMS).
İkincil ilerleyici multipl skleroz (SPMS).
Primer ilerleyici multipl skleroz (PPMS).
Nadir görülen üç MS çeşidi ise şunlardır:
Tumefaktif multipl skleroz.
Balo konsantrik sklerozu.
Marburg varyantı multipl skleroz.
MS hastalığı neden olur?
Miyelin, beyindeki ve omurilikteki sinir hücrelerinin (nöronların) etrafındaki koruyucu bir kılıftır. Görme, duyum ve hareket gibi işlevleri kontrol etmek için beyin ile vücudun geri kalan bölümleri arasında sinyalleri taşır. Demiyelinizasyon veya miyelinin yıkımı, multipl skleroza neden olur. MS'in nedeni henüz bilinmemekle birlikte, son araştırmalar hastalığın çevresel faktörler tarafından tetiklenen belirli genetik mutasyonlar sonucu gelişebileceğini gösteriyor.
MS hastalığı belirtileri nelerdir?
MS hastalığının yaygın belirtileri şunlardır:
Aşırı yorgun hissetmek (bitkinlik).
Bulanık görme veya göz ağrısı gibi gözlerde veya görmede sorunlar.
Vücudun farklı bölgelerinde uyuşma veya karıncalanma hissi.
Dengesizlik, baş dönmesi veya beceriksizlik hissi (koordinasyon eksikliği).
Kas krampları, spazmlar ve sertlik.
Daha sık idrara çıkma ihtiyacı duymak veya idrarınızı ne zaman yapacağınızı kontrol edememek.
Bilişsel işlevlerde (düşünme, hafıza, konsantrasyon, öğrenme ve yargılama) zorluk.
Vajinal kuruluk veya ereksiyon sorunları da dahil olmak üzere cinsel sorunlar.
Ruh hali değişimleri.
Bu semptomlar kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve günden güne değişebilen şiddette dalgalanmalar olabilir. Bu semptomlardan birkaçına sahip olabilirsiniz ancak hepsini aynı anda yaşamanız pek mümkün değildir.
MS en çok kimlerde görülür?
MS, her yaştan insanı etkileyebilir, ancak genç yetişkinlerde ve kadınlarda daha yaygındır. MS, hastalığın erken döneminde ilaçlarla tedavi edilerek iyileşebilir veya stabilize edilebilir. Tedaviler, hastalığın şiddetine ve semptomlara bağlı olarak her kişi için farklı olacaktır.
MS atakları nasıl başlar?
MS'de nüksler, bağışıklık sisteminin merkezi sinir sistemine saldırıları sonucu oluşur. Bu ataklar sırasında yorgunluk, uzuvlarda uyuşma veya karıncalanma, kas güçsüzlüğü ve koordinasyon ve denge sorunları oluşur.
MS hastalığı tedavisi
MS (Multipl Skleroz) hastalığı, merkezi sinir sisteminde etkili olan, ataklarla belirti veren bir hastalıktır. Kroniktir, kesin tedavisi henüz yoktur. MS'in bir tedavisi olmasa da, bazı tedavi seçenekleri semptomları kontrol altına almanıza ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmanıza yardımcı olabilir.
MS hastalığı genetik mi?
MS kalıtsal bir hastalık değildir. Nesilden nesile aktarılmaz. Ancak insanlar genetik riski miras alabilir. 200'den fazla gen MS hastası olma riskinizi etkileyebilir. Ancak genler hikayenin sadece bir parçasıdır. MS bir ailede birden fazla görülebilir, ancak bunun gerçekleşme olasılığı çok daha düşüktür. Anne veya babasında MS olan bir çocuğun MS geliştirme olasılığı yalnızca yaklaşık %1,5'tir. Kardeşlerden birinde MS varsa kişinin MS olma olasılığı yalnızca yaklaşık %2,7'dir.
MS hastalığı olursa ne olur?
MS hastalığına sahip olanlarda ilk belirtiler; kol ya da bacakta kuvvet azalması-güçsüzlük ve görme sorunu şikayetleri ile başlar. Uyuşma ve karıncalanma, duyularda eksiklik, yürüme zorluğu gibi denge ve koordinasyon güçlüğü, halsizlik, kas spazmları, bulanık görme, idrar kaçırma ve titreme MS belirtileridir.
MS hamileliğe engel mi?
MS hastası olmak hamile kalmayı engellemiyor. MS'li birçok kişi teşhis konulduktan sonra çocuk sahibi olur. Hamilelik MS'i hızlandırmıyor veya kötüleştirmiyor. Araştırmalar MS'in hamilelik sırasında daha az aktif göründüğünü gösteriyor. Bu özellikle son 3 ayda "üçüncü trimester" geçerlidir. Hormon değişikliklerinin muhtemelen bunda etkili rol oynadığı düşünülüyor.
