Hematokrit, bir kişinin kanının ne kadarının plazma yerine kırmızı kan hücrelerinden oluştuğunu ölçen bir kan testidir. Bu ölçüm, kırmızı kan hücrelerinin sayısına ve boyutuna bağlıdır. Kırmızı kan hücreleri, akciğerlerinizden vücudunuzun her yerine oksijen taşır. Düşük HCT, anemi, vitamin veya mineral eksikliği veya kan kaybından kaynaklanabilir. Çok fazla kan hücresine sahip olmak, dehidratasyon, kalp hastalığı veya polisitemi vera (PV) belirtisi olabilir.
HCT nedir?
Hematokrit testi (HCT), kandaki kırmızı kan hücrelerinin yüzdesini ölçen kan testidir. İnsan kanı, plazma adı verilen bir sıvıda süspanse edilmiş kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler içerir. Hematokrit kelimesi kanı ayırmak anlamına gelir. Bir hematokrit testinde, kırmızı kan hücreleri kan hücrelerinizin geri kalanından ve plazmadan ayrılır.
Hematokrit genellikle tam kan sayımının (CBC) bir parçası olarak yapılır. Doktorunuz, anemi belirtileriniz varsa veya anemi riskiniz varsa bu testi önerebilir.
HCT ayrıca aşağıdaki durumlarda da istenebilir:
Büyük bir ameliyat öncesi ve sonrasında.
Dışkıda kan veya kusmuk (eğer kusarsanız).
Böbrek hastalığı veya bazı artrit türleri gibi kronik tıbbi sorunlar.
Hamilelik sırasında.
Yorgunluk, sağlıksızlık veya açıklanamayan kilo kaybı.
Baş ağrıları.
Ağır adet dönemleri.
Lösemi veya kemik iliğindeki diğer sorunlar.
Kanser tedavisi sırasında izleme.
Kansızlığa veya düşük kan sayımlarına neden olabilecek ilaçların takibi.
Anemi ve nedenlerinin takip edilmesi.
Kötü beslenme.
Konsantrasyon sorunları.
Hamilelikte HCT nedir?
Sağlıklı gebe olmayan kadınlarda ortalama hematokrit %38 ila %45'ten tekil gebelikte %34'e ve çoklu gebelikte %30'a düşerek fizyolojik bir anemi meydana gelir. Hemodilüsyona rağmen oksijen taşıma kapasitesi gebelik boyunca normal kalır.
HCT kaç olmalı?
Normal sonuçlar değişiklik gösterebilir ancak genel olarak şöyledir:
Erkek: %40,7 ila %50,3
Kadın: %36,1 - %44,3
Bebeklerde normal sonuçlar ise;
Yenidoğan: %45 ila %61
Bebek: %32 ila %42
Normal değer aralıkları farklı laboratuvarlar arasında biraz değişiklik gösterir. Bazı laboratuvarlar farklı ölçümler kullanır veya farklı numuneler test eder.
HCT düşüklüğü ne anlama gelir?
Düşük hematokrit şunlardan kaynaklanabilir:
Anemi.
Kanama.
Kemik iliğinin yeni kırmızı kan hücreleri üretememesi. Bu lösemi, diğer kanserler, ilaç toksisitesi, radyasyon tedavisi, enfeksiyon veya kemik iliği bozukluklarından kaynaklanabilir.
Kronik hastalık.
Kronik böbrek hastalığı.
Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı (hemoliz).
Lösemi.
Yetersiz beslenme.
Gebelik.
Diyette çok az demir, folat, B12 vitamini ve B6 vitamini.
Vücutta çok fazla su.
HCT düşüklüğü belirtileri
Yorgunluk ve halsizlik
Ciltte solukluk
Baş dönmesi
Nefes darlığı
Kalp çarpıntısı
Baş ağrısı
İştah kaybı
Soğuk eller ve ayaklar
HCT nasıl yükselir?
Bazı durumlarda hematokrit seviyelerindeki düşüklük demir seviyelerindeki düşüşten kaynaklanır. Düşük hematokriti önlemeye yardımcı olmak için demir açısından zengin yiyecekler yiyebilir ve günlük vitamin takviyesi alabilirsiniz.
Demir açısından zengin besin kaynakları şunlardır:
Kırmızı et.
Sığır ciğeri.
Tavuk ciğeri.
Balık ve kabuklu deniz ürünleri.
Soya ürünleri.
Kurutulmuş meyve.
Yeşil yapraklı sebzeler.
Fındık.
Fasulye.
Demirle güçlendirilmiş ekmek ve tahıllar.
Yumurtalar.
Ayrıca, C vitamini demir emilimine yardımcı olur. Bu nedenle, C vitamini açısından zengin çeşitli yiyecekler de yemeyi ihmal etmeyin, örneğin; portakal, mandalina, limon, greyfurt gibi turunçgiller. Yemekle birlikte kahve veya çay içmeyin çünkü bu içecekler demir emilimini azaltır.
HCT yüksekliği ne anlama gelir?
Kırmızı kan hücrelerinde anormal artışa neden olan kemik iliği hastalığı (polisitemi vera).
Sigara içmek.
Dehidratasyon (örneğin şiddetli ishalden dolayı).
Kalbin sağ tarafının yetmezliği (kor pulmonale).
Böbrek tümörü (renal hücreli karsinom).
Düşük kan oksijen seviyesi (hipoksi).
Doğuştan gelen kalbin yapısı ve işleviyle ilgili sorun (doğuştan kalp hastalığı).
Akciğerlerde yara izi veya kalınlaşma (pulmoner fibrozis).
HCT yüksekliği neden olur?
Normalin üzerinde HCT, çok fazla kırmızı kan hücreniz olduğu anlamına gelir (polisitemi).
Yüksek HCT seviyelerinin belirtileri şunlardır:
Diş eti kanaması.
Bulanık veya çift görme ve kör noktalar.
Baş dönmesi veya sersemlik hissi.
Tükenmişlik.
Baş ağrısı.
Küçük kesiklerden kaynaklanan ağır kanama.
Özellikle uyku sırasında aşırı terleme.
Duş veya banyodan sonra kaşıntı, yanma veya kırmızı yüz gibi cilt belirtileri.
Nefes darlığı.
Bulanık veya çift görme ve kör noktalar gibi görme sorunları.
Zayıflık.
Yüksek HCT seviyeleri genellikle kanda uzun süre düşük oksijen bulunmasından kaynaklanır. 4 Genellikle susuzluğun bir işaretidir. Ancak, daha ciddi bir sağlık sorununu da gösterebilir, örneğin: Karbon monoksit zehirlenmesi
Yükselmiş testosteron seviyeleri.
Kalp hastalığı.
Obstrüktif uyku apnesi.
Polisitemia vera (PV) veya diğer kanla ilgili hastalıklar.
Akciğerlerde yara izi/kalınlaşma.
Sigara içmek.
HCT yüksekliği belirtileri
Baş ağrısı
Cilt kızarması
Nefes darlığı
Dalak büyümesi
Baş dönmesi
Görme bozukluğu
HCT yüksekliğine ne iyi gelir?
HCT yüksekliğinin tespit edilmesi durumunda düşürmek için et, ıspanak, yeşil yapraklı sebzeler, balık gibi besinler günlük olarak tüketilmelidir. Alkol, çay ve kahve gibi içecekler idrar söktürücü özelliklerinden dolayı vücutta su kaybına neden olur, bu yüzden uzak durmakta fayda vardır.
