Beyin Pili Nedir?

Beynin hareket kontrolünde görev alan bazı özelleşmiş hücrelerinin toplandığı bölgelerde meydana gelen hasarlar ve/veya bu kontrolün sağlanmasında görevli nörotransmitter denilen maddelerinin üretiminin yetersizliği nedeniyle bireyler hareket kabiliyetini ve kontrolünü kaybedebilmektedir. Bu hasarlara neden olan nörolojik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemlerden en önemlisi beyin pilidir. Ayarlanabilen ve kontrol edilebilen cerrahi yöntemlerden biri olan beyin pili, özellikle esansiyel tremorlu (istemli hareketler sırasında oluşan kontrolsüz titreme), Parkinson hastalığı ve distoni (istemsiz kasılma) hastaları üzerinde etkili olmaktadır.

Beyin pili sayesinde hastaya yerleştirilen elektrodlar hastaya temas etmeden kontrol edilebilmekte ve hastanın şikayetlerini düzeltecek ayarlamalar yapılarak hastalık kontrol altına alınabilmektedir. İleri teknolojiden yararlanılarak gerçekleştirilen beyin pili operasyonları diğer beyin ve sinir cerrahisi operasyonlarına göre daha az risk taşır. Başta Parkinson hastaları olmak üzere beyin pili operasyonu geçiren hastaların yaşam kaliteleri artarak günlük yaşamları normal seyrinde devam edebilmektedir.

Hangi Hastalıklarda Kullanılır?

Beyin pili, bazı hastalıkların semptomlarını en aza indirmek amacıyla kullanılır.

• Parkinson hastalığı,
• Epilepsi,
• Vücudun bazı bölgelerinde görülen titreme bozuklukları (Esansiyel Tremor),
• Vücudun bazı bölgelerinde görülen istemsiz kasılma hastalıkları (Distoni),
• Tik rahatsızlığı (Tourette),
• Obsesif kompulsif bozukluklar,
• Major depresyon.

Beyin pillerinin, bu hastalıkların yanı sıra Alzheimer ve obezite (şişmanlık) alanlarında da kullanılması için çalışmalar yapılmaktadır.

Etkileri Nelerdir?

Beyin pili operasyonlarının ardından hastalar çok hızlı bir şekilde günlük hayatlarına dönebilmektedir. Özellikle Parkinson hastalarının ve istemsiz kasılmalar yaşayan hastaların günlük hayatları bu semptomlara bağlı olarak değişmektedir. Titreme nöbetleri ve kasların aşırı kasılması gibi nedenler hastaların hareketlerini kontrol edememelerine neden olmaktadır. Beyin pili sayesinde bu semptomlardan muzdarip olan hastalar, hastalıklarının ilk evrelerine geri dönmektedir. Beyin pili operasyonu geçiren hastaların büyük çoğunluğu ilaç dozlarını azaltırken bazıları ise kullandıkları ilaçları tamamen bırakmaktadır.

Beyin pili, semptomlar üzerinde etkili olsa da hastalığı tamamen ortadan kaldırmamaktadır. Nörolojik hastalıkların çoğu beynin belli bölümlerinde görülen hasarlar nedeniyle oluşmaktadır. Beyin pili, bu hasarlı bölgeleri eski normal haline getirmemekte ama bu bölgenin fonksiyon dışı kalmasına bağlı gelişen hastadaki titreme, hareket kontrolünü sağlayamama, hareketlerde yavaşlık gibi semptomların giderilmesinde etkilidir.

Özellikle Parkinson hastalarında bu semptomların en aza indirilmesi beyin pili sayesinde gerçekleşir. Hastalığın 10. yılında olan ve ileri derece Parkinson hastası olan bireyler beyin pili operasyonlarının ardından hastalığın ilk evresine dönebilmektedir. Gömlek iliklemek, yemek hazırlamak ya da ayakkabı bağlamak gibi günlük işlerini yerine getiremeyen ve sosyal hayattan kopan hastalar yardıma ihtiyaç duymadan günlük hayatını idame ettirebilmektedir.

Beyin Pili Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Beyin pili uygulamalarının amacı, beynin hasar gören ve elektriksel aktivitesi bozulmuş olan bölgelerine düzenli aralıklarla elektrik uyarısı vermektir. Bu amaçla, öncelikle hastaların beyin haritasını çıkarmak gerekmektedir. Harita için MR ve diğer görüntüleme yöntemlerinden yararlanılır. Ardından, bu harita göz önünde bulundurularak elektrotların yerleştirilmesi gereken bölgeler belirlenmekte ve belirlenen bu bölgelere elektriksel aktiviteyi sağlayacak ince kablolar yerleştirilmektedir. Elektriksel uyarıyı verecek olan pil ise köprücük kemiği altına ya da göğüs kafes boşluğuna koyulmaktadır.

Beyin pili ameliyatının genel hatları bu şekilde olsa da ameliyat öncesinde, sırasında ve sonrasında bir dizi prosedür uygulanmaktadır.

Ameliyat Öncesi

Ameliyat öncesinde hastaların durumlarını saptamak amacıyla onlara çeşitli testler ve tetkikler uygulanmaktadır. MR ve beyin tomografisi hastaların beyin haritalarının çıkarılmasında kullanılan görüntü yöntemleridir. Bunun yanı sıra hastaların anesteziye uygunluğu için de birtakım tetkikler uygulanmaktadır.

Hastanın genel durumunu öğrenmek için kan testleri ve idrar testleri yapılmaktadır. Kan sayımı, hormon durumu, böbrek fonksiyonları gibi genel sağlık durumunu belirten kontroller gerçekleştirilmektedir. Bu sayede hastaların ameliyat için hazır olup olmadıkları anlaşılmaktadır. Bu testlerin dışında hekimlerin uygun gördüğü diğer testler de uygulanmaktadır.

Beyin pili ameliyatları hastaları yalnızca fiziksel değil psikolojik olarak da etkilemektedir. Bu nedenle, hekimlerin uygun gördüğü hastalar için psikiyatri görüşmeleri gerçekleştirilerek hastaların rahatlaması sağlanmaktadır.

Hastanın tıbbi öyküsü dinlendikten, kullanılan ilaçların öğrenilmesinden ve bu tetkik ve testlerden sonra hasta ameliyat için hazır hale gelmektedir.

Ameliyat

Beyin pili ameliyatları hasta uyanık haldeyken ya da anestezi eşliğinde uyutularak yapılabilir. Bu hastanın hastalığına ve hekim tercihine göre belirlenir. Hasta uyanık haldeyken yapılan ameliyatlarda cerrahlar tarafından lokal anestezinin uygulandığı bölgede küçük bir delik açılarak beyin haritası üzerinden belirlenen bölgelere elektrotlar yerleştirilmektedir. Bu işlem ve elektrotların ayarının yapılması sırasında hastaların bilinci açık olsa da ağrı ya da acı hissi yoktur. Piller hastaların deri altına, genellikle göğüs kafesi içine yerleştirilmektedir. Bu yüzden, operasyon sırasında hastaların acı ya da ağrı hissetmemesi için hastalara genel anestezi uygulanmaktadır.

            Hastanın anestezi eşliğinde uyutularak yapılan cerrahisinde, ilk olarak hasta uyutulur. Daha sonra da elektrotlar hedeflenen bölgeye yerleştirilir ve ardından pil yerleştirme işlemi aynı seansta gerçekleştirilir.

Beyin pili ameliyatları en risksiz beyin operasyonları arasında gösterilmektedir. Ameliyat süreleri hastadan hastaya değişse de ortalama  2-5 saat arasındadır.

Ameliyat Sonrası

Beyin pili ameliyatı sonrasındaki ilk gün, bazı komplikasyonların görülme olasılığı nedeniyle hastaların hastanede olması gerekmektedir. Ameliyat sonrasında hastaların baş bölgelerinde ağrı görülmesi normaldir. Ağrıların aynı sıra baş dönmesi de sık görülen etkilerden biridir. Geçici olan bu ağrı ve baş dönmeleri anormal seviyede şiddetli ise doktor müdahalesi gerekli olmaktadır.

Beyin pili ameliyatları en risksiz ameliyatlardan biri olmasına rağmen her ameliyatta olduğu gibi bazı komplikasyonlar ve yan etkilerin görülmesi mümkündür. Damar tıkanıklıkları, enfeksiyonlar, kanamalar, görmede bozukluklar, denge kayıpları ve sinir hasarları yaşanabilecek komplikasyonlardan bazılarıdır.

Beyin Pili Ameliyatının Riskleri Nelerdir?

Beyin pili operasyonları, beyin ve sinir cerrahisi alanında gerçekleştirilen diğer ameliyatlara göre daha az risk taşımaktadır. Bununla birlikte, her ameliyatta görülme olasılığı bulunan bazı risk faktörlerine sahiptir. Yapılan araştırmalar beyin pili operasyonlarında görülen ciddi komplikasyonların ortalama %2-%3 civarında olduğunu göstermektedir. Bu ciddi komplikasyonlara kıyasla daha küçük komplikasyonlar ise hastaların yaklaşık %10’unda görülmektedir.

Beyin pili ameliyatı sırasında ve sonrasında görülebilen bazı komplikasyonlar şunlardır:

• Beyin kanamaları,
• Yara problemleri,
• Görmede kayıplar,
• Beyin elektrotlarında görülen kaymalar,
• Enfeksiyon problemleri,
• Temas bozuklukları.

Sık Sorulan Sorular

Beyin pili günlük hayatı etkiler mi?

Bazı hastalıkların semptomlarını ortadan kaldırmak amacıyla kullanılan beyin pili günlük hayatı etkilememektedir. Beyin piline sahip olanlar da sağlıklı bireyler gibi günlük hayatını idame ettirebilmektedir.

Beyin pili ne kadar süre kullanılabilir?

Batarya ile benzer işleve sahip olan beyin pilinin de kullanım ömrü bulunmaktadır. Farklı hastalıklar için kullanılan beyin pillerinin ömürleri de değişiklik göstermektedir. Parkinson hastalarına uygulanan beyin pilleri genellikle 3-5 yıl için kullanılmaktadır. Distoniye sahip olan hastalarda ise uygulama farklılıkları nedeniyle pillerin ömrü daha kısa olmaktadır. Şarj edilebilen beyin pilleri ise 5 yıldan daha fazla kullanılabilmektedir. Bu pillerin öngörülen ömrü yaklaşık 15 yıldır.

Beyin pili takılan hastalar fiziksel aktivitede bulunabilir mi?

Evet. Beyin piline sahip olan hastalar sağlıklı bireyler gibi her türlü fiziksel aktiviteyi yapabilmektedir. Düzenli egzersiz yapmak, yüzmek, futbol ve tenis gibi spor aktivitelerinde bulunmak gibi fiziki aktivitelerde bulunabilmektedirler. Bununla birlikte, kazalara bağlı kafa travmalarının yaşanmaması için ekstrem sporlardan ve araç kullanmaktan kaçınmak gerekmektedir.

Beyin pili kimler için uygun değildir?

Beyin pili uygulanacak olan hastaların bazı kriterleri karşılaması gerekmektedir. İlaçla tedaviye yanıt veren erken evre Parkinson hastalarında, özellikle ilk 5 yıl beyin pili kullanmak tercih edilen yöntemlerden değildir. Orta ve ileri derece bunamanın başladığı hastalar, ağır depresif atak geçiren hastalarda, ve anesteziye engel durumu olan hastalarda da beyin pili uygulaması yapılmamaktadır.

Beyin pili uygulamasının ardından enfeksiyon görülür mü?

Yapılan araştırmaların çoğu beyin pili uygulamalarının ardından %3 oranında enfeksiyon vakası görüldüğünü işaret etmektedir. Bu enfeksiyon vakalarının ise büyük bir kısmı güç kaynağının yerleştirildiği göğüs bölümünde görülmektedir.

Beyin pili bulunan hastalar radyolojik görüntülemeden yararlanabilir mi?

MR çekimi, tomografi ile beyin görüntüleme yöntemleri ve X-Ray cihazları beyin pili bulunan hastaları etkilememektedir. Bununla birlikte, MR cihazı ile vücut görüntüleme bu hastalara tavsiye edilmemektedir.

Şarj edilmeyen beyin pilleri daha sonra tekrar kullanılabilir mi?

Bu durum şarjlı beyin pillerinin modeline göre değişiklik gösterse de çoğu şarjlı modeli kapanmanın ardından tekrar şarj etmek mümkündür.

Beyin pili ameliyatı sonrasında hastalar ne kadar sürede iyileşir?

Ameliyattan sonra hastaların iyileşme süresi ortalama 1 aydır. Bu 1 ay içerisinde hastanın gözlem altında tutulduğu ilk birkaç gün ve pansuman ve dikişlerin alınmasına kadar geçen 10-14 gün de bulunmaktadır. Yan etkilerin geçmemesi gibi komplikasyonlarda ise bu süre daha da uzayabilmektedir.

Beyin pili ameliyatları ilgili hastalığı tamamen iyileştirir mi?

Hayır. Beyin pili Parkinson, distoni gibi istemsiz davranışların gösterildiği hastalıklarda semptomların en aza indirilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Titreme gibi semptomların görülmemesi beyin pili kullanımına bağlıdır. Bu anlamda, pilin kullanılmadığı zamanlarda hastalar aynı semptomları göstermektedir.