Odaklanma Sorunu Nedir?

Odaklanma sorunu, günümüzde dış uyaranların artması nedeniyle her yaşta bireyde yaygın olarak görülebilen bir problemdir. Konsantrasyon eksikliği ve dikkat dağınıklığı işlerin yapılamamasına, konuların takip edilememesine ve kişilerin çabuk sıkılmasına neden olabilir. Organik ya da psikolojik nedenlerle ortaya çıkan odaklanma sorunu günlük rutinlerin değiştirilmesi ya da bazı durumlarda psikoterapi ile çözülebilir.

Odaklanma Sorunu Nedir?

Odaklanma; bir iş yapılırken iç ve dış uyaranlardan etkilenmeden, zihinsel açıdan belli bir süre dikkatin o işe verilmesidir. Odaklanma sorunu yaşayan kişiler ise dikkatlerini belli bir noktaya uzun süre veremeyebilir. Bu sorun nörolojik ya da psikolojik faktörler nedeniyle ortaya çıkabilir. Eğer DEHB yani dikkat eksikliği ve hiperaktivite tanısı varsa ilaç tedavisi ve terapi ile çözülebilir.

Odaklanma Sorunu Nedenleri Nelerdir?

Çocuk ve yetişkinlerde odaklanma sorunları psikolojik rahatsızlıklar, tıbbi hastalıklar ya da çevresel koşullar nedeniyle ortaya çıkabilir.

Uyku Eksikliği

Optimal bilişsel performans için kaliteli uyku oldukça önemlidir. Yeterince uyumamak, uzun süreli hafızayı, karar verme sürecini ve dikkati olumsuz yönde etkileyebilir. Kortizol üretimi ile birlikte stres seviyesinin artmasına ve kan basıncının yükselmesine neden olabilir. Tam ve iyi bir gece uykusu almakta zorlanan kişiler, uyku sorunları nedeniyle konsantre olmakta ve odaklanmakta güçlük yaşayabilir. Uyku sorunlarının hormonal bozukluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığının anlaşılması için melatonin ve kortizol seviyelerindeki dalgalanmalar takip edilebilir.

Kaygı ve Stres

Arada sırada kaygı duyulması hastalık olarak kabul edilmese de bunun sürekli hale gelmesi yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler. Sürekli hale gelen aşırı stres, korku ve endişe gibi kaygı belirtileri, kişilerin gün içinde odaklanmasını zorlaştırabilir. Bazı kişilerde bu belirtiler günlük bir kaygıdan çok kaygı bozukluğu belirtileri de olabilir.

Hormonal Dengesizlikler

Östrojen, testosteron, tiroit ve progesteron hormonlarındaki dengesizlikler, tüm vücudun hormonal dengesini bozabilir. Hafıza, konsantrasyon gibi bilişsel beyin fonksiyonlarında ve bedensel eylemler ile ilgili sorunlara neden olabilir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)

Sık unutkanlık ve konsantrasyon güçlüğü DEHB belirtileri arasında bulunur. Kişilerin yaşam standartlarını oldukça etkileyen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavisinde davranışçı terapi uygulamalarının yanı sıra ilaç da kullanılabilir.

Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB)

Yaygın Anksiyete Bozukluğu, haftanın çoğu günü belirtiler gösteren ve en az 6 hafta boyunca devam eden aşırı kaygı hali olarak tanımlanır. Yaygın Anksiyete Bozukluğu sinir, uyku sorunları, huzursuzluk ve odaklanma sorunu gibi belirtiler ile karakterizedir. Psikoterapi, ilaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapi bu semptomların azalmasına ve kişilerin önemli ölçüde rahatlamasına yardımcı olabilir.

Bazı durumlarda ise odaklanma sorununa kullanılan ilaçlar da neden olabilir. Ayrıca sürekli gürültü bir ortamda bulunma gibi çevresel faktörler, depresyon, duygu-durum bozuklukları, yas, tükenmişlik sendromu, aşırı yorgunluk, aile içi sorunlar ve ekonomik problemler de odaklanma sorununun nedenleri arasında bulunur.

Odaklanma Sorunu Nasıl Anlaşılır?

Odaklanma sorununun pek çok farklı nedeni olabileceği gibi belirtileri de kişiden kişiye değişebilir. Ancak şiddeti değişse de çoğu kişiden benzer bazı semptomlar görülebilir, bu semptomların bazıları aşağıda açıklanmıştır.

Aşırı Aktivite

Zihinsel ya da fiziksel açıdan sürekli hareket halinde olan bireylerde eylemler kontrol dışı gerçekleşebilir. Kanalize edilmemiş fiziksel enerji nedeniyle kişiler, çoğu zaman ayakta kalmayı tercih eder. Zihinse olarak aşırı aktivite söz konusu olduğunda ise konudan konuya atlama, istemsizce laf bölme, aynı anda birden fazla iş ile meşgul olma gibi durumlar yaşanır.

Dikkat Dağınıklığı

Kişiler, herhangi bir işe ya da konuya odaklanabilir ancak bu iş ya da konu ilgilerini çekmediyse odakları kısa süreli olur. Gün içinde çok üzerinde durulmayan ya da fark edilmeyen bazı belirtiler ise şu şekildedir:

• Unutkanlık
• Sık sık eşyaları kaybetme
• Yapılan bir işten ya da konuşulan bir konudan hemen sıkılma
• Dikkat gerektiren işlerden kaçınma
• Sıklıkla dalıp gitme
• Düşünceleri toparlamada güçlük
• Dağınık çalışma
• Konsantre olmada güçlük

Odaklanma Sorunu Kimlerde Görülür?

Odaklanma sorunu her yaştan kişide görülebilir. Dış uyaranlar, öğrenme güçlüğü, motivasyon eksikliği, uygun olmayan beslenme ve uyku düzeni, organizasyon problemleri gibi pek çok nedenle her yaşta bireyde odaklanma sorunları ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Odaklanma Sorunu

Psikolojik ya da çevresel nedenler ile çocuklarda odaklanma sorunları görülebilir. Dikkati kolay bir şekilde dağılan çocuklar konsantre olmakta, önemli ve ilgi çekici olmayan görevleri yerine getirmekte zorlanır. Olayların sırasını karıştırırken unutkan ya da dalgın görünebilirler. Dürtüsel olan çocuklar ise çok hızlı hareket edebilir ve beklemekte zorlanabilir. İzin istemeden başkalarını rahatsız edecek eylemlerde bulunabilir. Riskli davranışlar sergilerken olaylara karşı aşırı duygusal tepki verebilir.

Küçük yaştaki çocukların dürtüsel davranması, sabırsız ve hareketli olması normal karşılanabilir. Bu belirtiler yaş ilerledikçe azalır. Ancak çocuklarda odaklanma ile ilgili devam eden sorunlar, DEHB’nin önemli bir işareti olabilir. Belirtiler birçok şekilde ortaya çıkarak zamanla değişebilir.

Yetişkinlerde Odaklanma Sorunu

Yetişkinlerde odaklanma sorunu çoğunlukla uyku düzensizliği ve stres gibi nedenlerle görülse de sorunun altında yatan neden psikolojik ya da fizyolojik bir rahatsızlık da olabilir. Çocukluk çağında başlayan DEHB, genellikle yetişkinlikte belli bir oranda geriler. Ancak belirtilerin daha az görülmesi nedeniyle erişkinlerin odaklanma sorunu yaşadığı görmezden gelinebilir ya da fark edilmeyebilir. Hafif olsa da bu belirtiler, yetişkinlerin kişisel ilişkilerini ve kariyerlerini olumsuz yönde etkileyebilir ve hayat kalitesinin düşmesine neden olabilir.

Yetişkinler, odaklanma sorunu nedeniyle hafızalarını ve zihinsel kapasitelerini istedikleri şekilde kullanamayabilir. Odaklanma, karmaşık bir zihinsel süreç olduğu için kişiler dikkati sürdürmekte zorluk yaşayabilir.

Odaklanma Sorunu Nasıl Çözülür?

Odaklanma sorununun çözülmesi için öncelikle problemin nedeninin belirlenmesi gerekir. Bazı kişilerde bu soruna stres ya da kaygı neden olurken bazılarında uykusuzluk, bazılarında ise DEHB gibi nedenler bulunur. DEHB tanısı alan kişilerde sorun bilişsel davranışçı terapi, öz farkındalık ve ilaçlar ile çözülebilir. Ancak yaşam tarzında yapılacak değişiklikler de odaklanma sorununun azalmasına yardımcı olabilir.

• Meditasyon
• Yeterli uyku
• Düzenli ve dengeli beslenme
• Yeni bilgileri ilişkilendirme
• Günlük plan oluşturma