Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Gerilim tipi baş ağrısı, en sık görülen baş ağrılarından biridir. Tipik olarak başın arkası, şakaklar ve alın çevresinde ağrı görülür. İlk başta basınç benzeri olma eğilimindedir ancak saatler ya da günler boyunca devam edebilir. Bu tip baş ağrısı migrenle birlikte ortaya çıkabileceği gibi iki ağrı birbirine dönüşebilir ya da birbirini tetikleyebilir. Genellikle fizik tedavi, gevşeme terapisi ve antienflamatuarlar veya kas gevşetici ilaçlarla tedavi edilir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir?

Gerilim tipi baş ağrısı, alından başın arkasına doğru iki taraflı bant şeklinde yayılan ağrıyı ifade eder. Genellikle uyarı vermeden ortaya çıkar ve boyun kaslarına yayılır. Hastalar tarafından gerginlik, basınç veya donuk ağrı olarak tanımlanır. Çoğu kişi ara sıra gerilim tipi baş ağrısı yaşasa da ağrı bazı kişiler için kronik olabilir.

Beynin kendisi ağrıya karşı duyarsızdır, baş ağrısı ortaya çıktığında ağrıyan beyin değildir. Ağrı; beyni kaplayan dokularda, beynin tabanındaki bağlantılarda, kafa derisi, yüz ve boyun çevresindeki kaslar ve kan damarlarında olabilir. Frontal ve temporal bölgede gergin olan kaslar masseter, pterygoid, sternokleidomastoid, splenius ve trapezius kaslarıdır. Gerilim tipi baş ağrısı da bu bölgelerde görülebilir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Çeşitleri Nelerdir?

Genel olarak baş ağrıları, birincil ve ikincil baş ağrıları olmak üzere iki kategoride sınıflandırılır. Birincil baş ağrıları, altta yatan belirgin bir organik hastalıktan kaynaklanmaz. Migren, gerilim tipi ve küme tipi baş ağrıları bu gruba dahildir. Bunlar, rahatlama sağlamak ve nüksetmeyi önlemek için semptomatik olarak tedavi edilir. İkincil baş ağrıları ise altta yatan organik bir hastalıktan kaynaklanır ve bir hastalığın belirtisidir.

Gerilim tipi baş ağrıları ise epizodik ve kronik olmak üzere iki gruba ayrılır:

Epizodik Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Oldukça yaygın olarak görülen epizodik gerilim tipi baş ağrıları ayda 15 günden daha az süreyle meydana gelir. Genellikle uyandıktan birkaç saat sonra başlar ve gün ilerledikçe kötüleşir. Hastalar, nadiren ağrı nedeniyle uyanır. Çoğu hasta ağrı kesici ilaçlar kullanarak rahatlar ve tıbbi yardıma gerek duymaz. Daha yüksek frekanslı epizodik baş ağrısı olan kişiler bir doktora danışabilir. Haftada birden fazla kez yaşanan baş ağrısı kişisel, profesyonel ve sosyal yaşamı etkilemeye başlayabilir.

Bu tip baş ağrısı seyrek ya da sık görülebilir. Seyrek epizodik alt tipte, kişiler ayda bir defadan daha az nöbet geçirir ve ağrının çok az etkisi vardır. Ağrı; tipik olarak iki taraflıdır, baskılayıcı veya sıkıştırıcı niteliktedir ve hafif ila orta yoğunluktadır.

Sık epizodik alt tip ise iki taraflı, baskılayıcı veya sıkıştırıcı nitelikte, hafif ila orta şiddette, dakikalar ya da günler süren, sık sık ataklarla seyreden ağrıyı ifade eder.

Kronik Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Daha az yaygın olarak görülen kronik gerilim tipi baş ağrıları, ayda 15 günden fazla süreyle meydana gelir. Genellikle sık epizodik gerilim tipi baş ağrısının sürekli hâle gelmesiyle oluşur. Kronik baş ağrılarının yoğunluğu gün boyunca değişebilir ancak neredeyse her zaman mevcuttur. Yaşam kalitesinin büyük ölçüde düşmesine ve yüksek düzeyde rahatsızlığa neden olabilen ciddi bir hastalıktır.

Bu tip baş ağrısı, anksiyete veya depresyonun sonucu olabilir. Uyku düzeninde değişiklikler veya uykusuzluk, sabahın erken saatlerinde veya geç saatlerde ortaya çıkan baş ağrısı, suçluluk duyguları, kilo kaybı, baş dönmesi, zayıf konsantrasyon, devam eden yorgunluk sıklıkla görülür.

Kronik gerilim baş ağrısı günlük hayatı engelleyici olabilir ve kişilerin genellikle tedavilerini planlamak için bir doktora görünmeleri gerekir. Bu baş ağrısı tipini yönetmek genellikle yaşam tarzı değişiklikleri, önleyici ilaçlar ve farmasötik olmayan tedavilerin bir kombinasyonunu içerir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Neden Olur?

Gerilim tipi baş ağrısının kesin nedeni bilinmemektedir. Kas hassasiyeti ve gerginlik gerilim tipi baş ağrısını kötüleştirebilir ancak ağrının nedeni bu değildir. Bazı araştırmalar, bazı nöronların veya nörotransmiterlerin aşırı uyarılması nedeniyle baş ağrısının meydana gelebileceğini bildirmektedir. Bu sinirler aşırı uyarıldığında, fiziksel olarak herhangi bir yaralanma olmasa bile ağrı sinyalleri gönderilir. Baş ağrısı ile ilişkilendirilen bazı nörotransmiterler arasında nitrik oksit ve kalsitonin geniyle ilişkili peptit (CGRP) bulunur.

Gerilim tipi baş ağrısının tetikleyicileri aşağıdakiler olabilir:

• Stres ve aksiyete
• Depresyon, ağlama veya üzgün olma
• Dehidrasyon
• Sigara içmek
• Uyku bozuklukları
• Gün içinde öğün atlama
• Tükenmişlik sendromu
• Duruş bozuklukları
• Temporomandibular eklem bozukluğu gibi çene eklemi ile ilgili bir problem
• Parlak ve gürültülü ortamlar
• Göz yorgunluğu
• Ağrı kesici ilaçların aşırı kullanımı
• Kafein bağımlılığı veya yoksunluğu

Bu tip baş ağrısının sıklıkla stres baş ağrısı olarak tanımlanmasının sebebi, stresin başlıca tetikleyicilerden biri olmasıdır.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Ağrı, genellikle frontal ve oksipital bölgeleri içerir ve başın tamamına yayılır. Tipik olarak, başın etrafında sıkı bir bant olarak ifade edilir, baskı ya da sıkma hissi yoğun olarak hissedilir. Alın, kafa derisi, boyun ve omuz kasları çevresinde hassasiyet görülür. Ağrılar, genellikle hafif veya orta şiddette seyreder ve birkaç saat sürebilir veya günlerce devam edebilir.

Bu tip baş ağrısının migrenden farkı mide bulantısı ve kusmanın genelde görülmemesi, aura semptomlarının (baş ağrısından hemen önce veya ağrı başladığı sırada meydana gelen, yanıp sönen ışıklar, zikzak çizgiler veya görme alanının bir kısmının kaybı) görülmemesi ve rutin fiziksel aktivite ile şiddetlenmemesidir. Yürüme veya merdiven çıkma gibi rutin fiziksel aktiviteler, ağrının kötüleşmesine neden olmaz. Bununla birlikte, bazı durumlarda ses ya da ışığa karşı duyarlılık gelişebilir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nasıl Teşhis Edilir?

Gerilim tipi baş ağrısı tanısı, karakteristik semptomları ve nörolojik muayeneyi de içeren normal bir fiziki muayene ile konur. Teşhisin ilk ve genellikle en önemli kısmı, hastanın tıbbi öyküsünün dinlenmesidir. Ağrının sıklığı, konumu ve şiddeti teşhis için önemlidir.

Gerilim baş ağrılarını teşhis etmek için özel bir test olmasa da baş ağrısının diğer nedenlerini dışlamak için testler yapılabilir. Özellikle sık veya şiddetli baş ağrısı olan tüm hastaların, ağrıya neden olabilecek herhangi bir gizli bir hastalığı dışlamak için dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Kronik gerilim tipi baş ağrısı için potansiyel tetikleyicilerin tanımlanması gerekir.

Doktor muayenede endişe verici bulgusu olmayan hastalarda nörolojik görüntüleme yöntemlerinin kullanmaya ihtiyaç duymayabilir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Gerilim tipi baş ağrısı tedavisi, ataklar için akut tedaviyi ve meydana gelen atakların sayısını en aza indirmek için önleyici tedaviyi içerir. Akut ve koruyucu tedavi birlikte uygulanabilir. Genellikle reçetesiz oral ibuprofen, parasetamol ve NSAID'ler gibi basit analjeziklerle tedavi edilebilir.

İlaç dışı tedavilerin çoğu için titiz metodolojilere sahip büyük çalışmalar yapılmamıştır. Yaygın olarak kullanılan yöntemler arasında bilişsel davranışçı terapi, biofeedback, gevşeme eğitimi ve stres yönetimi vardır.

İlaç Tedavisi

Gerilim tipi baş ağrısının tedavisi, tipik olarak reçetesiz satılan analjeziklerin kullanımını içerir. Sakinleştirici antihistaminikler ya da antiemetikler, standart analjeziklerin ağrı giderici etkisini artırabilir. Amitriptilin, sık görülen baş ağrıları için en çok araştırılan profilaktik ajandır. Bununla birlikte ağrı kesicilerin haftada iki defadan fazla kullanılması, günlük kronik baş ağrısı riskini artırabilir.

Gerilim tipi baş ağrıları kronikse, ağrının migrene dönüşmemesi için antidepresan olarak kullanılan bazı ilaçlardan yardım alınabilir.

Diğer Yöntemler

Gerilim tipi baş ağrısının medikal olmayan yaygın tedavi yöntemi, fizik tedavidir. Servikal egzersizler, gevşeme, masaj, duruş egzersizleri, termoterapi, vertebral mobilizasyon gibi yöntemler semptomların şiddetini azaltmada etkili olabilir. Etkilenen bölgeye masaj yapmak da ağrıyı hafifletebilir.

Eklem mobilizasyonu uygulanan çalışmalarda servikal hareket açıklığı iyileşebilir. Ayrıca biofeedback, hastaların kas gerilimlerini kontrol etmeyi öğrenmelerine yardımcı olacak bir teknik olarak kullanılabilir.

Bazı kişiler için baş ağrısı ilaçlarının bir bileşeni olan kafein, analjeziklerin etkisini artırır. Bununla birlikte, analjeziklerin veya kafeinin aşırı kullanımı günlük baş ağrılarına yol açabilir. Aşırı ilaç kullanımına bağlı olarak gelişen bu tür baş ağrıları kişi sabah uyandığında ortaya çıkabilir. Bu ağrılar, baş ağrısını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar aniden kesildiğinde kötüleşebilir veya ortaya çıkabilir. Bu nedenle, ilaçların değiştirilmesi ve mümkün olduğunda davranışsal terapi yöntemlerinden yararlanılması gerekebilir.

Davranışsal ve psikolojik müdahaleler özellikle ilaçlarla birlikte kullanıldığında genellikle etkilidir. Bu müdahaleler gevşeme eğitimi ve stres yönetimi tekniklerini içerir. Stres, gerilim tipi baş ağrısının bir nedeni olduğundan hastalar nefes egzersizleri gibi gevşeme tekniklerini öğrenebilir, stresli durumlardan mümkün olduğunca kaçınabilir ve bir danışman veya terapistle konuşabilir.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Gerilim tipi baş ağrılarına genellikle belirli tetikleyiciler neden olur. Gelecekteki baş ağrılarını önlemek için öncelikle bu tetikleyicilerin belirlenmesi gerekir. Baş ağrısına neden olan faktörleri belirlemek için kişiler bir günlük tutarak aşağıdakileri not edebilir:

• Gün içinde tüketilen yiyecek ve içecekler
• Stresi tetikleyen herhangi bir durum
• Etkinlikler

Bunlara ek olarak baş ağrısının ortaya çıktığı günler not alınmalıdır. Birkaç hafta ya da birkaç ay boyunca bunların not edilmesiyle, baş ağrısının olduğu gün kişilerin hangi tetikleyicilerle karşılaştığı belirlenebilir. Belirli bir yiyeceğin tüketildiği her gün ortaya çıkan baş ağrısı tetikleyicinin o gıda olduğunu gösterir.

Uzun vadede ise baş ağrısının önlenmesi için aşağıdakiler uygulanabilir:

• Yoga veya yüzme dahil olmak üzere kasların esnemesini sağlayan spor aktiviteleri
• Düzenli egzersiz
• Bilişsel davranışçı terapi
• Akupunktur
• Çalışma ortamını değiştirme
• Herhangi bir stresli durumu elimine etme
• Kaygıyı veya depresyonu tedavi etme